Ο έρπης ζωστήρας προκαλείται από τον ιό της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα (ιός VZV, Varicella Zoster Virus). Τα βασικά σημεία, που είναι καλό για γρήγορη αναφορά να θυμάστε για τον έρπητα ζωστήρα, είναι:

1. Εκδηλώνεται με ένα ερυθηματώδες εξάνθημα με φυσαλίδες που συνοδεύεται από δυνατό πόνο και φαγούρα

2. Περίπου 25% των υγιών κατά τα άλλα ενηλίκων θα παρουσιάσουν έρπητα ζωστήρα, ιδιαίτερα μετά την ηλικία των 40 ετών

3. Για ανθρώπους που ήδη παρουσίασαν ανεμοβλογιά, ο έρπητας ζωστήρας δεν είναι μεταδοτικός. Ωστόσο για άτομα που δεν έπαθαν ανεμοβλογιά, η επαφή με ασθενή που παρουσιάζει έρπητα ζωστήρα μπορεί να τους προκαλέσει ανεμοβλογιά. Το υγρό που προέρχεται από τις φυσαλίδες του εξανθήματος των ασθενών με έρπητα ζωστήρα περιέχει τον ιό και τον μεταδίδει σε άλλα άτομα. Εάν έχετε έρθει σε επαφή με άτομο που έχει έρπητα ζωστήρα και υπάρχει κίνδυνος να έχετε προσβληθεί από τον ιό της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα, ο γιατρός σας πιθανόν να σας εισηγηθεί να κάνετε το εμβόλιο κατά της ανεμοβλογιάς

5. Οι άνθρωποι με εξασθενημένο το ανοσοποιητικό τους σύστημα λόγω ασθένειας ή λόγω φαρμάκων που λαμβάνουν (ανοσοκατασταλτικά, χημειοθεραπεία, κορτικοστεροειδή που καταστέλλουν την άμυνα του οργανισμού) έχουν μεγάλο κίνδυνο να εκδηλώσουν έρπητα ζωστήρα

6. Υπάρχει εμβόλιο (Zostavax) το οποίο βοηθά στην πρόληψη της μόλυνσης του έρπητα ζωστήρα σε άτομα 60 ετών και περισσότερο

7. Υπάρχουν αντιικά φάρμακα τα οποία βοηθούν στη μείωση της σοβαρότητας του έρπητα ζωστήρα και μειώνουν τη διάρκεια της νόσου: Ακυκλοβίρη (Zovirax), βαλακυκλοβίρη (Valtrex), φαμκυκλοβίρη (Famvir).

Η πρόληψη και αποτελεσματική θεραπεία του έρπητα ζωστήρα έχει πολύ μεγάλη σημασία. Πράγματι ο πόνος που προκαλεί η συχνή αυτή μόλυνση στους ασθενείς είναι εξαιρετικά έντονος.

Όταν ένας ασθενής παρουσιάσει ανεμοβλογιά και μετά ιαθεί, ο ιός της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα δεν φεύγει από τον οργανισμό του. Συνήθως η παραμονή του ιού στον ασθενή δεν δημιουργεί προβλήματα. Ωστόσο χρόνια μετά, ο ιός μπορεί να επανεμφανιστεί λόγω επαναδραστηριοποίησης του και να προκαλέσει τον έρπητα ζωστήρα.

Πώς εκδηλώνεται και εξελίσσεται ο έρπητας ζωστήρας;

1. Ο έρπητας ζωστήρας αρχίζει ως εξάνθημα στη μια μεριά του προσώπου ή του σώματος
    
2. Το εξάνθημα είναι ερυθηματώδες μαζί με φυσαλίδες οι οποίες σπάζουν και καλύπτονται από κρούστα μετά από 3 έως 5 ημέρες
    
3. Το εξάνθημα υποχωρεί πλήρως εντός δύο έως τεσσάρων εβδομάδων
    
4. Πριν από την εκδήλωση του εξανθήματος υπάρχει συνήθως πόνος, φαγούρα και μυρμήγκιασμα στην περιοχή που όπου θα αναπτυχθεί το εξάνθημα
    
5. Άλλα συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα είναι ο πυρετός, το ρίγος, ο πονοκέφαλος και οι ενοχλήσεις στο στομάχι.   

Ποια άλλα προβλήματα μπορεί να προκαλέσει ο έρπητας ζωστήρας;

Πολύ σπάνια η νόσος μπορεί να δημιουργήσει άλλα βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα προβλήματα. Είναι δυνατόν να οδηγήσει σε πνευμονία, προβλήματα ακοής, τύφλωση, εγκεφαλίτιδα (φλεγμονή στον εγκέφαλο) ή ακόμη σε θάνατο.

Σε περίπου 1 ασθενή σε κάθε 5 που έπαθαν έρπητα ζωστήρα ο πολύ σοβαρός πόνος μπορεί να συνεχίζει να υπάρχει ακόμη και μετά θα που υποχωρήσει πλήρως το εξάνθημα. Με την αύξηση της ηλικίας, οι πιθανότητες να έχει ο ασθενής τέτοιους πόνους αυξάνεται και παράλληλα πιθανότερο να είναι εντονότεροι.

Ποιος μπορεί να προσβληθεί από τον έρπητα ζωστήρα;

Οποιοσδήποτε που προσβλήθηκε από ανεμοβλογιά μπορεί να παρουσιάσει έρπητα ζωστήρα, ακόμη και παιδιά. Όμως ο κίνδυνος αυξάνεται με την αύξηση της ηλικίας. Με τη μεγαλύτερη συχνότητα παρουσιάζεται σε άτομα 50 ετών και άνω.

Τα άτομα των οποίων το σύστημα άμυνας του οργανισμού τους δεν λειτουργεί κανονικά (ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς) κινδυνεύουν περισσότερο. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται οι ασθενείς με καρκίνο, λευχαιμία, λέμφωμα, AIDS και άλλες ανεπάρκειες του ανοσοποιητικού συστήματος. Το ίδιο ισχύει για ασθενείς που υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση ή που λαμβάνουν φάρμακα που μειώνουν την άμυνα τους όπως ανοσοκατασταλτικά (κυκλοσπορίνη, αζαθειοπρίνη και άλλα), χημειοθεραπεία ή κορτικοστεροειδή. 

Πόσες φορές μπορεί κάποιος να πάθει έρπητα ζωστήρα;

Συνήθως ένα άτομο θα πάθει μόνο μία φορά στη ζωή του έρπητα ζωστήρα. Παρά το γεγονός ότι είναι σπάνιο, είναι δυνατόν κάποιος να παρουσιάσει δεύτερο ή και τρίτο επεισόδιο της νόσου.

Ο έρπης ζωστήρας είναι δυνατόν να μεταδοθεί σε άλλους;

Ο ασθενής με τη νόσο μπορεί να μεταδίδει τον ιό διαμέσου της άμεσης επαφής με το εξάνθημα όταν έχει τις φυσαλίδες. Όταν δημιουργηθεί η κρούστα, η νόσος δεν μεταδίδεται πλέον.

Η νόσος δεν είναι μεταδοτική προτού εμφανιστούν οι φυσαλίδες του τυπικού ερπητικού εξανθήματος. Δεν είναι επίσης μεταδοτική στη φάση που υπάρχει πόνος μετά την υποχώρηση και εξαφάνιση του εξανθήματος, δηλαδή στη μεθερπητική νευραλγία.

Ο ιός της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα δεν μεταδίδεται με το φτάρνισμα, το βήχα ή την τυχαία επαφή. Ο ιός μεταδίδεται από άτομα με ενεργό έρπητα ζωστήρα σε άτομα που ποτέ δεν είχαν ανεμοβλογιά διαμέσου της άμεσης επαφής με τις φυσαλίδες του εξανθήματος και του υγρού τους. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, το άτομο θα παρουσιάσει ανεμοβλογιά και όχι έρπητα ζωστήρα.

Τι πρέπει να γίνεται για την πρόληψη της μετάδοσης του έρπητα ζωστήρα;

Εάν το εξάνθημα της νόσου είναι καλυμμένο οι πιθανότητες μετάδοσης του ιού ελαχιστοποιούνται. Οι ασθενείς πρέπει να έχουν το εξάνθημα τους καλυμμένο, να αποφεύγουν να το αγγίζουν ή να το ξύνουν. Επίσης πρέπει να πλένουν τα χέρια τους συχνά για να αποτρέπουν τη μετάδοση του.

Ποια είναι η θεραπεία για τον έρπητα ζωστήρα;

Υπάρχουν διάφορα φάρμακα που είναι ενεργά εναντίον του ιού της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα. Μόλις εμφανιστεί το τυπικό εξάνθημα πρέπει να αρχίζει άμεσα η θεραπεία. Όσο πιο γρήγορα αρχίσει η θεραπεία με τα ειδικά αντιιικά φάρμακα τόσο λιγότερο σοβαρή και μικρότερης διάρκειας θα είναι η νόσος.

Εάν υπάρχει η υποψία για έρπητα, η γνώμη του γιατρού επιβάλλεται το ταχύτερο. Στα φάρμακα που μπορούν να χορηγηθούν περιλαμβάνονται η ακυκλοβίρη (Zovirax), η βαλακυκλοβίρη (Valtrex), η φαμκυκλοβίρη (Famvir) όπως επίσης και φάρμακα κατά του πόνου (αναλγητικά).

Το εμβόλιο κατά του ιού της ανεμοβλογιάς-έρπητα

Εκτός από τα υπόλοιπα μέτρα πρόληψης και θεραπείας υπάρχει και το εμβόλιο κατά του ιού της ανεμοβλογιάς-έρπητα, που συστήνεται σε άτομα των 60 ετών και άνω.