Τα προβιοτικά είναι τρόφιμα ή διατροφικά συμπληρώματα που περιέχουν μικροοργανισμούς παρόμοιους με αυτούς που υπάρχουν στον οργανισμό μας. Οι μικροοργανισμοί αυτοί πιθανόν να έχουν ευεργετικές επιδράσεις για την υγεία μας.

Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από το πλατύ κοινό και τους επιστήμονες για τα προβιοτικά. Παρά το γεγονός ότι οι μικροοργανισμοί που περιέχονται σε αυτά δεν είναι απαραίτητοι για να είναι κάποιος υγιής, εντούτοις γίνονται εκτεταμένες έρευνες για να διαφανεί εάν πράγματι τα προβιοτικά είναι σε θέση να θεραπεύουν ή να προλαμβάνουν διάφορες ασθένειες.

Πρέπει να επισημάνουμε ότι τα ποικίλης μορφής προβιοτικά προϊόντα (τρόφιμα, συμπληρώματα ή φαρμακευτικά σκευάσματα) έχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ τους. Επίσης διαφέρουν σημαντικά όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα τους.

Εκτός από τα συμπληρώματα υπάρχουν και τρόφιμα που περιέχουν προβιοτικά. Σε αυτά περιλαμβάνονται το γιαούρτι, ζυμωμένα (κυρίως όξινα) γαλακτοκομικά προϊόντα, ορισμένοι χυμοί και άλλα.

Οι προβιοτικοί μικροοργανισμοί ζουν στον ανθρώπινο οργανισμό χωρίς να τον βλάπτουν. Αντίθετα υπάρχουν άλλα παθογόνα βακτηρίδια, μύκητες και άλλοι μικροοργανισμοί που όταν βρουν την ευκαιρία επιτίθενται και μολύνουν τον οργανισμό προκαλώντας κάποτε βλάβες που θέτουν τη ζωή σε κίνδυνο.

Οι προβιοτικοί μικροοργανισμοί εμποδίζουν τα παθογόνα βακτηρίδια να αναπτυχθούν ανεξέλεγκτα. Συμβάλλουν έτσι σε μια ισορροπία της μικροχλωρίδας του εντέρου που προστατεύει τον οργανισμό από μολύνσεις.

Επιπρόσθετα, οι προβιοτικοί μικροοργανισμοί βοηθούν στη διάσπαση των πρωτεϊνών και των λιπών στο πεπτικό σύστημα. Η δράση αυτή βοηθά στην πέψη και απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών. Σε παιδιά και άλλους καταπονημένους ασθενείς, η εν λόγω δράση των προβιοτικών μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη.  

Συνοπτικά, οι προβιοτικοί μικροοργανισμοί είναι πιθανόν ότι βοηθούν με τους ακόλουθους τρόπους:

1. Βελτίωση της άμυνας του οργανισμού και της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος
    
2. Προστασία από επικίνδυνα βακτηρίδια με πρόληψη σοβαρών μολύνσεων
    
3. Καλύτερη πέψη των φαγητών και απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών.

Διεξάγονται σήμερα έρευνες με στόχο να τεκμηριωθούν και να αποδειχθούν τελεσίδικα οι ευεργετικές δράσεις των διαφόρων προβιοτικών μικροοργανισμών, συμπληρωμάτων και τροφίμων. Οι προβιοτικοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται με τη μεγαλύτερη συχνότητα περιλαμβάνουν λακτοβάκιλλους (Lactobacillus acidophilus, bulgaricus, casei, gasseri, plantarum), μπιφιδοβακτήρια (Bifidobacterium bifidum, lactis, longum, animalis ή regularis),  Enterococcus faecium και Saccharomyces boulardii.  

Υπάρχουν μέχρι σήμερα ενδείξεις που εισηγούνται ότι τα προβιοτικά ίσως βοηθούν στις ακόλουθες ασθένειες:

1. Διάρροια: Στις περιπτώσεις που εκδηλώνεται διάρροια μετά από θεραπεία με ορισμένα αντιβιοτικά, τα προβιοτικά πιθανόν να βοηθούν όπως επίσης και μετά από μόλυνση με με ροταϊό
    
2. Σπαστική κολίτιδα (σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου)
    
3. Νόσος Crohn
    
4. Ελκώδης κολίτιδα
    
5. Έλκος στο στομάχι: Τα προβιοτικά πιθανόν να βοηθούν στην καταπολέμηση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού που προκαλεί έλκος στο πεπτικό σύστημα
    
6. Στις μολυσματικές νόσους του εντέρου, μείωση της διάρκειας της λοίμωξης ιδιαίτερα με το μικρόβιο Clostridium difficile
    
7. Μετά από χειρουργική επέμβαση του παχέος εντέρου, πρόληψη και θεραπεία της φλεγμονής που προκύπτει
    
8. Δυσανεξία στη λακτόζη
    
9. Πρόληψη καρκίνου του εντέρου
    
10. Τερηδόνα και ουλίτιδα
     
11. Για την πρόληψη και θεραπεία των μυκητιάσεων του κόλπου
     
12. Για την πρόληψη και θεραπεία των ουρολοιμώξεων
     
13. Για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης, μείωση του κινδύνου υποτροπής της νόσου
     
14. Για την πρόληψη του εκζέματος στα παιδιά.

Πρέπει να επισημάνουμε ότι για αρκετές από τις πιο πάνω δράσεις των προβιοτικών, τα στοιχεία που υπάρχουν δεν είναι επαρκή. Δεν υπάρχει επιστημονική απόδειξη της αποτελεσματικότητας τους και έτσι απαιτούνται ακόμη έρευνες τόσο για τις δράσεις όσο και για την ασφάλεια χορήγησης τους.

Οι έρευνες στον τομέα αυτό είναι περιορισμένες εκτός για τον περιορισμό της διάρροιας, τη βελτίωση του μεταβολισμού της γλυκόζης, μείωση της δυσκοιλιότητας και τις ευεργετικές δράσεις σε περίπτωση μόλυνσης από τους μύκητες κάντιτα.

Υπάρχουν επίσης επιστημονικά στοιχεία που στηρίζουν την άποψη ότι τα προβιοτικά πιθανόν να βελτιώνουν και τη γενική κατάσταση της υγείας. Σουηδοί ερευνητές βρήκαν ότι υπάλληλοι που λάμβαναν προβιοτικά, που περιείχαν το μικροοργανισμό Lactobacillus reuteri, απουσίαζαν λιγότερες μέρες από την εργασία τους λόγω αναπνευστικών ή γαστρεντερικών παθήσεων σε σύγκριση με υπαλλήλους που δεν λάμβαναν το συγκεκριμένο προβιοτικό.

Η αποτελεσματικότητα των προβιοτικών για την πρόληψη και θεραπεία διαφόρων ασθενειών δεν έχει ακόμη αποδειχθεί τελεσίδικα.

Επιπρόσθετα απαιτούνται περισσότερα στοιχεία για την ασφάλεια χορήγησης των πάμπολλων προβιοτικών προϊόντων που προσφέρονται.

Για τους λόγους αυτούς, δεν πρέπει κάποιος να παίρνει οποιασδήποτε μορφής συμπληρώματα χωρίς πρώτα να παίρνει τη συμβουλή του γιατρού του.