Η διατροφή είναι βασικός παράγοντας για τη ρύθμιση της γλυκόζης ή ζαχάρου αίματος στους διαβητικούς ασθενείς.

Η βασική προϋπόθεση για την ορθή διατροφή των διαβητικών είναι να τρώνε μικρές ποσότητες υγιεινών φαγητών κατά τακτικά χρονικά διαστήματα.

Οι ασθενείς με διαβήτη πρέπει να εκπαιδεύονται καλά από τους γιατρούς και τους διαιτολόγους τους σε όλους τους τομείς που επηρεάζουν τη ρύθμιση και επιτυχή έλεγχο του ζαχάρου στο αίμα τους. 

Η διατροφή, η σωματική άσκηση, το επάγγελμα, το στρες, ο ύπνος και ο τρόπος ζωής είναι βασικοί παράγοντες που έχουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη και ρύθμιση του διαβήτη.

1. Επιλογή υγιεινών υδατανθράκων

Οι υδατάνθρακες είναι η κύρια πηγή ενέργειας του οργανισμού. Κατά τη διαδικασία της πέψης, τα ζάχαρα (απλοί υδατάνθρακες) και το άμυλο (σύνθετοι υδατάνθρακες), διασπώνται και απορροφώνται από το έντερο, εισέρχονται στο αίμα και επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης αίματος.

Περίπου το 50% των συνολικών θερμίδων που καταναλώνονται καθημερινά, πρέπει να προέρχονται από τους υδατάνθρακες. Είναι σημαντικό να επιλέγονται οι πλέον υγιεινοί υδατάνθρακες οι οποίοι απαντώνται σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, όσπρια (φασόλια, μπιζέλι, φακή) και γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη.

Για την καλύτερη ρύθμιση της γλυκόζης αίματος στους διαβητικούς, είναι προτιμότερο να καταναλώνεται η ίδια ποσότητα υδατανθράκων κάθε μέρα η οποία να κατανέμεται χρονικά ομοιόμορφα καθόλη τη διάρκεια της ημέρας. Η κατανάλωση περισσότερων ή λιγότερων υδατανθράκων σε ένα γεύμα ή από μέρα σε μέρα, επηρεάζει τις διακυμάνσεις της γλυκόζης αίματος.

Η ποσότητα των τροφίμων τα οποία καταναλώνονται και που περιέχουν υδατάνθρακες, έχει μεγάλη σημασία. Είναι πολύ εύκολο να παρασύρεται κάποιος και να τρώει υπερβολικές ποσότητες των υγιεινών αυτών τροφίμων που περιέχουν τους καλύτερους υδατάνθρακες.

Για αυτό, χρειάζεται προσοχή στις μερίδες, στις ποσότητες και ιδιαίτερα είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι διαβητικοί το περιεχόμενο σε θερμίδες ή ακόμη σε υδατάνθρακες αυτών που τρώνε. Επίσης είναι καλό να αποφεύγουν να σερβίρονται για δεύτερη φορά και να μη βάζουν πολύ φαγητό όταν σερβίρονται σε μπουφέ.

2. Φαγητά πλούσια σε φυτικές ίνες

Οι φυτικές ίνες της διατροφής περιλαμβάνουν όλα τα μέρη των τροφίμων φυτικής προέλευσης που ο οργανισμός δεν μπορεί να διασπάσει διαμέσου της πέψης ή να τα απορροφήσει διαμέσου του εντέρου.

Οι φυτικές ίνες κατατάσσονται σε δύο βασικά κατηγορίες, στις αδιάλυτες και στις διαλυτές.

Οι αδιάλυτες φυτικές ίνες αυξάνουν την κίνηση του περιεχομένου του εντέρου. Το σιτάλευρο ολικής αλέσεως, το πίτουρο του σιταριού, οι ξηροί καρποί και πολλά λαχανικά, είναι πλούσια σε αδιάλυτες φυτικές ίνες.

Οι διαλυτές φυτικές ίνες, διαλύονται στο νερό και σχηματίζουν ένα υλικό που προσομοιάζει στη γέλη. Βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης και της γλυκόζης αίματος. Η βρώμη, το μπιζέλι, τα φασόλια, τα μήλα, τα εσπεριδοειδή, τα καρότα, το κριθάρι και το ψύλλιο είναι πλούσια σε διαλυτές φυτικές ίνες.

Οι διαβητικοί είναι καλό να στοχεύουν να τρώνε από 25 έως 50 γραμμάρια φυτικών ινών κάθε μέρα.

3. Περιορισμός των κορεσμένων και τρανς λιπών

Οι διαβητικοί κινδυνεύουν περισσότερο από καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια. Ο λόγος είναι διότι ο διαβήτης, μπορεί να επιταχύνει το σχηματισμό πλάκας αθηρωμάτωσης, αρτηριοσκλήρυνσης και τελικά απόφραξης ζωτικών αρτηριών.

Έτσι οι διαβητικοί χρειάζεται να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στη διατροφή τους και ακόμη περισσότερο στα τρόφιμα, που έχουν επίδραση στο κυκλοφορικό σύστημα.

Η ποσότητα θερμίδων που καταναλώνουν καθημερινά που προέρχεται από τα κορεσμένα λίπη (συνήθως λίπη ζωικής προέλευσης), δεν πρέπει να ξεπερνούν το 7% του συνόλου των θερμίδων που καταναλώνονται καθημερινά.

Τα τρανς λίπη (προέρχονται από την υδρογόνωση φυτικών ελαίων) πρέπει να αποφεύγονται πλήρως από τους διαβητικούς. Ο καλύτερος τρόπος για τη μείωση πρόσληψης κορεσμένων και τρανς λιπών, είναι η μείωση ή αποφυγή της ποσότητας στερεών λιπών (βούτυρο, μαργαρίνη και μείγματα βουτύρου για γλυκά) που επαλείφονται στο ψωμί ή που προστίθενται κατά το μαγείρεμα των φαγητών ή μετά στο σερβίρισμα.

Είναι καλό να χρησιμοποιούνται υποκατάστατα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος, όπως σάλτσα ντομάτας, γιαούρτι χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη ή για τις φρυγανιές, μαρμελάδα χωρίς ζάχαρη αντί μαργαρίνης.

Όταν χρειάζονται λίπη είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούνται μονοακόρεστα λίπη όπως το ελαιόλαδο και άλλα φυτικά έλαια. Τα πολυακόρεστα λίπη που περιέχονται σε ξηρούς καρπούς και σπόρους, είναι επίσης μια πιο καλή επιλογή.

Τα μονοακόρεστα και πολυακόρεστα φυτικά λίπη όταν χρησιμοποιούνται στη θέση των κορεσμένων λιπών, μπορούν να μειώνουν την ολική χοληστερόλη αίματος. Δεν πρέπει όμως να λησμονείται το γεγονός ότι χρειάζεται προσοχή, διότι όλα τα λίπη είναι εξαιρετικά πλούσια σε θερμίδες.

4. Περιορισμός πρόσληψης χοληστερόλης από τη διατροφή

Στους διαβητικούς ο αυξημένος κίνδυνος για καρδιοπάθειες και εγκεφαλικά επεισόδια, επιβάλλει μεγάλη προσοχή όσον αφορά στη χοληστερόλη. Η ψηλή χοληστερόλη στο αίμα προκαλεί αυξημένο κίνδυνο εναπόθεσης λίπους στα τοιχώματα των αρτηριών δηλαδή προάγει τη δημιουργία αθηρωμάτωσης με όλα τα σοβαρά προβλήματα που προκαλούνται μετά.

Για να ελέγχεται καλύτερα η χοληστερόλη αίματος, δεν πρέπει να καταναλώνονται περισσότερα από 200 mg χοληστερόλης ημερησίως.

Τα πλουσιότερα σε χοληστερόλη τρόφιμα είναι ο κρόκος του αυγού, τα γαλακτοκομικά ολικής περιεκτικότητας σε λίπη και τα εντόσθια των ζώων. Η κατανάλωση κρέατος χωρίς λίπος, υποκατάστατων των αυγών και αποβουτυρωμένου γάλακτος, είναι καλύτερες επιλογές για τον έλεγχο της χοληστερόλης.

5. Κατανάλωση ψαριών τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα

Τα ψάρια είναι μια πολύ καλή επιλογή για αντικατάσταση των κρεάτων με ψηλό περιεχόμενο σε λίπος. Πολλά είδη ψαριών όπως ο μπακαλιάρος, ο τόνος και ο ιππόγλωσσος, έχουν λιγότερο συνολικό ή κορεσμένο λίπος και χοληστερόλη από ότι το κρέας και τα πουλερικά.

Ψάρια πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα όπως ο σολομός, ο κολιός και η ρέγκα, προάγουν την υγεία της καρδίας και χαμηλώνουν μια άλλη σημαντική ομάδα λιπιδίων αίματος, τα τριγλυκερίδια.

Για αυτό οι διαβητικοί είναι καλό να συμπεριλαμβάνουν στη διατροφή τους τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, ψάρια που βοηθούν την καρδία τους. Όμως προσοχή δεν πρέπει τα ψάρια να καταναλώνονται τηγανητά. Επίσης  να αποφεύγεται ή να περιορίζεται η κατανάλωση ψαριών, που είναι γνωστό ότι μπορεί να περιέχουν ψηλές ποσότητες υδράργυρου, όπως οι ξιφίες, ο βασιλικός κολιός και η πέρκα.   

Συνοπτικά βλέπουμε ότι η υγιεινή διατροφή μπορεί να προσφέρει πολλά στους διαβητικούς. Εάν υπάρχουν απορίες για τις διατροφικές επιλογές του διαβητικού, το καλύτερο είναι να αναζητηθεί συμβουλή από γιατρό και διαιτολόγο.

Οι βασικές οδηγίες για τη διατροφή των διαβητικών μαζί με την καθοδήγηση από το γιατρό, βελτιώνουν τον έλεγχο του διαβήτη, μειώνουν τον κίνδυνο επιπλοκών και βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής αυξάνοντας ταυτόχρονα τη διάρκεια της.