Είναι η ύπαρξη αυξημένου αριθμού κενώσεων που έχουν κρεμώδη ή υδαρή σύσταση και οφείλονται σε ιούς, βακτήρια ή παράσιτα.

Μπορεί να συνοδεύονται από εμετούς, πυρετό ή κοιλιακό άλγος.

Πώς μεταδίδεται η οξεία γαστρεντερίτιδα;

Η οξεία γαστρεντερίτιδα συνήθως μεταδίδεται από άτομο σε άτομο με την κοπρανοστοματική οδό, δηλαδή με την κατάποση του μικροβίου που βρίσκεται στα κόπρανα κάποιου ασθενή (πχ όταν κάποιος φάει χωρίς να πλυθεί αφού προηγουμένως έχει ακουμπήσει την λερωμένη πάνα του παιδιού, ή το κάθισμα της τουαλέτας). Τα μικρά παιδιά δύσκολα τηρούν τους κανόνες υγιεινής οπότε είναι και πιο επιρρεπή στο να νοσήσουν.

Κάποιοι ιοί που προκαλούν γαστρεντερίτιδα μπορεί να μεταδοθούν με σταγονίδια (πχ πτύελα, σταγονίδια από εμέσματα).

Σπανιότερα η γαστρεντερίτιδα μπορεί να προκληθεί από μολυσμένα τρόφιμα (πχ. αυγό μελάτο, κοτόπουλο που δεν είναι καλά ψημένο, ρύζι που δεν συντηρήθηκε σωστά)  ή νερό (κυρίως σε αναπτυσσόμενες χώρες).

Τι πρέπει να προσέξω αν το παιδί μου έχει οξεία γαστρεντερίτιδα;

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στα παιδιά με οξεία γαστρεντερίτιδα είναι η αφυδάτωση. Λόγω της αυξημένης απώλειας υγρών από τις κενώσεις και ανεπαρκούς πρόσληψης υγρών από το στόμα (συνύπαρξη ανορεξίας, ναυτίας, εμετών) τα παιδιά εύκολα οδηγούνται σε αφυδάτωση. Όσο μικρότερη η ηλικία του παιδιού τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για αφυδάτωση.

Σε ήπια αφυδάτωση υπάρχει ήπια ξηρότητα του στόματος, αυξημένη δίψα και ελαφρώς μειωμένη  παραγωγή ούρων (μια ούρηση ανά 6 ώρες).

Σε μέτρια και σοβαρή αφυδάτωση η παραγωγή των ούρων μειώνεται κατά πολύ, τα δάκρυα απουσιάζουν στο κλάμα, το στόμα ξηραίνεται σημαντικά και τα μάτια μοιάζουν βυθισμένα.

Τι μπορώ να κάνω εάν το παιδί μου έχει οξεία γαστρεντερίτιδα;

Τα παιδιά με οξεία γαστρεντερίτιδα και αφυδάτωση πρέπει να ξεκινήσουν την ενυδάτωση το συντομότερο δυνατό. Η ενυδάτωση πρέπει να γίνεται με ειδικό διάλυμα ηλεκτρολυτών το οποίο διατίθεται στα φαρμακεία.

Σε παιδιά με εμετούς καλό είναι να ξεκινήσετε την ενυδάτωση αφού αφήσετε λίγο χρόνο μετά τον εμετό για να ηρεμίσει το στομάχι του παιδιού (περίπου 30λεπτά).

Ξεκινήστε με μικρές ποσότητες υγρών (ένα κουταλάκι 5ml διαλύματος ηλεκτρολυτών κάθε 2 λεπτά) ώστε να μην προκληθεί ναυτία ή εμετός. 

Η συνολική ποσότητα των υγρών που θα δοθεί στο παιδί εξαρτάται από το βάρος του και των αριθμό των διαρροιών και των εμετών. Η φάση της επανυδάτωσης καλό είναι να διαρκεί 3-4 ώρες.

Τα αποκλειστικά θηλάζοντα βρέφη δεν χρειάζεται να λαμβάνουν ηλεκτρολύτες καθώς το μητρικό γάλα είναι εύπεπτο, συστήνονται όμως τα μικρά και συχνά γεύματα για αποφυγή υποτροπής των εμετών.

Χρειάζονται φάρμακα σε παιδί με οξεία γαστρεντερίτιδα;

Τα παιδιά με οξεία γαστρεντερίτιδα δεν χρειάζονται ειδική φαρμακευτική αγωγή.

Τα αντιβιοτικά δεν χρειάζονται στα περισσότερα παιδιά με οξεία γαστρεντερίτιδα καθώς δεν βοηθούν, αντίθετα μπορεί να επιδεινώσουν και να παρατείνουν τις διάρροιες.

Τα αντιεμετικά προκαλούν συχνά σοβαρές παρενέργειες στα παιδιά και πρέπει να αποφεύγονται, ενώ τα φάρμακα που μειώνουν την κινητικότητα του εντέρου πιθανό να επιδεινώσουν την γαστρεντερίτιδα.

Τα προβιοτικάμπορεί να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου μετά από οξεία γαστρεντερίτιδα, αλλά βοηθούν σε μικρό βαθμό στη βελτίωση των διαρροιών.

Τι πρέπει να προσέξω στη διατροφή του παιδιού με οξεία γαστρεντερίτιδα;

Τα παιδιά με οξεία γαστρεντερίτιδα που δεν έχουν εμετούς πρέπει να συνεχίσουν να τρώνε κανονικά και τα θηλάζοντα βρέφη πρέπει να συνεχίσουν τον θηλασμό.

Τα παιδιά με οξεία γαστρεντερίτιδα ανέχονται πολύ καλά τα γαλακτοκομικά και δεν χρειάζεται να διαλύεται περισσότερο από το κανονικό το γάλα ή να αποφεύγονται τα γαλακτοκομικά. Δίαιτα χωρίς λακτόζη μπορεί να βοηθήσει μόνο σε μεγαλύτερα παιδιά με σοβαρή συμπτωματολογία και σε χρόνια διάρροια (περισσότερο από 2 εβδομάδες).

Τα συνιστάμενα τρόφιμα στην οξεία γαστρεντερίτιδα περιλαμβάνουν ένα συνδυασμό σύνθετων υδατανθράκων (ρύζι, πατάτες, σιτάρι), κρέας, γιαούρτι, φρούτα και λαχανικά.

Η δίαιτα με καθαρά υγρά ή η στερητική δίαιτα με ρύζι, ψωμί, μπανάνα, μήλο, είναι ανεπαρκής σε θρεπτικά συστατικά και είναι δυνατό να προκαλέσει παρατεταμένη διάρροια.

Τα τρόφιμα με ψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη πρέπει να αποφεύγονται. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και τα αναψυκτικά αφού περιέχουν υπερβολική ζάχαρη και είναι ανεπαρκή σε ηλεκτρολύτες.

 Στα παιδιά με εμετούς η διατροφή πρέπει να είναι ελαφριά.

Πόσο καιρό διαρκεί η οξεία γαστρεντερίτιδα;

Η οξεία γαστρεντερίτιδα συνήθως διαρκεί λιγότερο από μια εβδομάδα αν και μπορεί να διαρκέσει και 14 μέρες.

Πότε πρέπει να αποταθώ άμεσα σε γιατρό;

Πρέπει να αποταθείτε αμέσως σε γιατρό αν το παιδί με οξεία γαστρεντερίτιδα παρουσιάζει:

1. Άρνηση λήψης τροφής και υγρών.

2. Επιμονή των εμετών παρά την προσπάθεια από του στόματος ενυδάτωσης.

3. Αφυδάτωση μέτριου και σοβαρού βαθμού (πχ. βρέφος που δεν έχει ουρήσει ≥6 ώρες και παιδί που δεν έχει ουρήσει ≥8 ώρες).

4. Διάρροια με αίμα.

5. Έντονο κοιλιακό άλγος.

6. Αλλαγές στην συμπεριφορά, πχ λήθαργος.

Προληπτικά μέτρα

Είναι πολύ σημαντικό να τηρούνται πάντα οι κανόνες υγιεινής.

1. Καλό πλύσιμο χεριών με σαπούνι και νερό για 20’’-30’’:

- πριν το φαγητό

- μετά τον χειρισμό ωμού κρέατος, ψαριού και αυγών

- μετά την αλλαγή της πάνας του παιδιού.

2. Πλένετε καλά με σαπούνι και νερό τα σκεύη και τις επιφάνειες που άγγιξαν ωμό κρέας ή ψάρι.

3. Πλένετε προσεχτικά τα φρούτα και τα λαχανικά με καθαρό νερό.

4. Αποφεύγετε τις συνταγές με ωμά αυγά και ψήνετε τα αυγά μέχρι ο κρόκος να σφίξει.

5. Καταψύξτε κρέας και ψάρι, που δεν θα μαγειρευτούν σε 48 ώρες από την πορμήθειά τους.

6. Μην αφήνετε μαγειρεμένα τρόφιμα περισσότερο από 2 ώρες εκτός ψυγείου (και όχι περισσότερο από 1 ώρα αν η θερμοκρασία δωματίου είναι ≥32^οC).

7. Μην μοιράζεστε ποτήρια και μαχαιροπήρουνα.

8. Αν θα μεταφέρετε ευαίσθητα τρόφιμα εκτός σπιτιού χρησιμοποιήστε παγοκύστεις, ισοθερμικές τσάντες ή παγωνιέρες.

 

Συγγραφέας άρθρου:
Υπουργείο Υγείας Κύπρου