Για τη θεραπεία των εγκεφαλικών επεισοδίων (αποπληξία) που προκύπτουν, λόγω απόφραξης ζωτικών αρτηριών και ισχαιμίας στον εγκέφαλο, δεν υπάρχει η πολυτέλεια να χάνεται έστω και μια στιγμή για τη θεραπεία.
Σε πολλά νοσοκομεία σε διάφορες ακόμη και ανεπτυγμένες χώρες, τα πρωτόκολλα αντιμετώπισης των εγκεφαλικών ισχαιμικών επεισοδίων δεν είναι ικανοποιητικά και δεν είναι προσαρμοσμένα στις σύγχρονες θεραπευτικές εξελίξεις. Για το λόγο αυτό χάνονται ζωές ενώ πολλοί άλλοι ασθενείς παραμένουν με αναπηρίες που θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
Η ανάγκη εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης της περίθαλψης των ασθενών που παθαίνουν αποπληξία είναι επιτακτική. Η δημιουργία ειδικών ομάδων στα νοσοκομεία για την άμεση και επείγουσα επι 24ωρου βάσης θεραπεία των ασθενών με εγκεφαλικά επεισόδια θα μπορούσε να έχει τεράστια οφέλη για τους ασθενείς αλλά και για την οικονομία.
Τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι η συχνότερη αιτία πρόκλησης αναπηριών και η τρίτη συχνότερη αιτία θανάτων παγκόσμια. Ωστόσο παραμένει η μόνη νευρολογική πάθηση στην οποία οι γιατροί έχουν δυνατότητες για να εξουδετερώνουν τα καταστροφικά αποτελέσματα της και να πετυχαίνουν την πλήρη ανάκαμψη του ασθενούς.
Η θρομβολυτική θεραπεία έχει στόχο να διαλύσει το θρόμβο που αποφράσσει μια ζωτική αρτηρία στον εγκέφαλο και να αποκαταστήσει την κυκλοφορία του αίματος στην περιοχή που υπέστη την ισχαιμία. Η ενδοφλέβια χορήγηση του φαρμάκου αλτεπλάση είναι η μόνη εγκεκριμένη θεραπεία για την οξεία φάση του ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου.
Η αλτεπλάση είναι ένα ακριβές αντίγραφο του ανθρώπινου ενεργοποιητή του ιστικού πλασμινογόνου που παρασκευάζεται με τεχνολογία ανασυνδυασμού. Έχει τη δυνατότητα να διαλύει τους θρόμβους και να αποκαθιστά ξανά την κυκλοφορία σε αρτηρίες που αποφράχθηκαν.
Η αποτελεσματικότητα και ασφάλεια του φαρμάκου αλτεπλάση έχουν αποδειχθεί όταν χορηγείται στις πρώτες 3 ώρες από την έναρξη των συμπτωμάτων. Στις περιπτώσεις που η αλτεπλάση χορηγείται μετά την πάροδο των πρώτων τριών ωρών δεν υπήρχαν μέχρι πρόσφατα ανάλογα στοιχεία.
Μια πολύ σημαντική πολυεθνική και πολυκεντρική έρευνα διεξάχθηκε σε 130 νοσηλευτικά ιδρύματα σε 19 χώρες της Ευρώπης (European Cooperative Acute Stroke Study, ECASS III). Η έρευνα στην οποία συμπεριλήφθηκαν 821 ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο ήταν προοδευτική, τυχαιοποιημένη και οι ασθενείς λάμβαναν είτε την ενδοφλέβια αλτεπλάση στη δόση των 0,9 mg/kg είτε εικονικό φάρμακο στις 3 έως 4,5 ώρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.
Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της δύο μεθόδων (αλτεπλάση και πλασέμπο) γινόταν σε δύο χρονικά σημεία. Η πρώτη αξιολόγηση γινόταν στις 90 μέρες. Η εξέλιξη των ασθενών και η κατάσταση των αναπηριών τους αξιολογείτο με συγκεκριμένη μέθοδο (modified Rankin scale). Με τη μέθοδο αυτή, το σκορ 0 ή 1 ισοδυναμούσε με καθόλου ή ελάχιστες αναπηρίες, το σκορ 2 έως 5 με χειρότερες αναπηρίες και το σκορ 6 ήταν όταν ο ασθενής πέθαινε.
Η δεύτερη αξιολόγηση γινόταν για τη συνολική εξέλιξη των ασθενών με τη βοήθεια τεσσάρων κλιμάκων αξιολόγησης αποπληξίας. Επισημαίνεται ότι από την έρευνα αποκλείονταν οι ασθενείς που στη διάγνωση είχαν εγκεφαλικό επεισόδιο αιμορραγικού τύπου (ενδοκρανιακή αιμορραγία) ή πολύ σοβαρό, μαζικό ισχαιμικό επεισόδιο (σκορ NIHSS μεγαλύτερο από 25).
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σημαντικά περισσότεροι ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με τη θρομβολυτική αλτεπλάση είχαν καλύτερη εξέλιξη (52,4%) σε σύγκριση με τους ασθενείς που έλαβαν το εικονικό φάρμακο (45,2%) κατά την πρώτη αξιολόγηση στις 90 μέρες. Επισημαίνεται ότι ο μεσαίος χρόνος από την έναρξη των συμπτωμάτων έως τη χορήγηση της μίας από τις δύο θεραπείες ήταν 3 ώρες και 59 λεπτά.
Στη δεύτερη αξιολόγηση καταγράφηκε επίσης μια σημαντικά καλύτερη εξέλιξη των ασθενών που είχαν λάβει την αλτεπλάση. Παρατηρήθηκε επίσης στην ίδια ομάδα που έλαβε τη θρομβόλυση, μια μεγαλύτερη συχνότητα ενδοκρανιακών αιμορραγιών που αποδόθηκαν στη δράση της αλτεπλάσης (27%) σε σύγκριση με την ομάδα που έλαβε το πλασέμπο (17,6%). Όμως τα ποσοστά θανάτων δεν διέφεραν μεταξύ των δύο ομάδων.
Οι ερευνητές και άλλοι αναλυτές τονίζουν ότι τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας δεν είναι δικαιολογία για την καθυστέρηση της θρομβολυτικής θεραπείας σε ανάλογους ασθενείς με ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια έστω και για ένα λεπτό.
Κάθε λεπτό μετρά στη θεραπεία της αποπληξίας και μια βραδεία, καθυστερημένη προσέγγιση θα ήταν λανθασμένη.
Τα συμπεράσματα της καλά σχεδιασμένης αυτής έρευνας σε συνάρτηση με αποτελέσματα πρόσφατων άλλων ερευνών, επιβάλλουν μια άμεση αναθεώρηση της συνήθους πρακτικής στη θρομβολυτική θεραπεία για τα ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια.
Θα συγκρατήσουμε ότι:
- Οι αποδείξεις που προσφέρονται σήμερα, από καλά σχεδιασμένες έρευνες, δείχνουν ότι η μη χορήγηση της θρομβολυτικής θεραπείας δημιουργεί περισσότερους κινδύνους παρά όταν χορηγείται εντός του χρονικού διαστήματος των 4,5 ωρών μετά από την έναρξη των συμπτωμάτων
- Τα νοσηλευτικά ιδρύματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα επείγοντα εγκεφαλικά επεισόδια πρέπει να έχουν ομάδες και πρωτόκολλα άμεσης περίθαλψης των ασθενών που παρουσιάζονται με αποπληξία
- Η αξιολόγηση των ασθενών (ιστορικό, κλινική εξέταση, μαγνητική ή αξονική τομογραφία, εξετάσεις αίματος) πρέπει να γίνονται, χωρίς καμία απώλεια χρόνου!
- Τα πρωτόκολλα θεραπείας, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τη θρομβόλυση πρέπει να εναρμονιστούν με τα πλέον πρόσφατα δεδομένα.
