Η αφασία είναι πάθηση, που επηρεάζει την επικοινωνία. Χαρακτηρίζεται από την απώλεια της ικανότητας για ομιλία. Μπορεί να συνοδεύεται και από απώλεια της ικανότητας κατανόησης του προφορικού ή γραπτού λόγου.
Η αφασία μπορεί να είναι μόνιμη ή προσωρινή. Οφείλεται σε βλάβες στο λοβό του εγκεφάλου που έχει τον κύριο ρόλο για το λόγο και που συνήθως είναι ο αριστερός.
Η αφασία στις περισσότερες περιπτώσεις εκδηλώνεται ξαφνικά. Ο ασθενής δυσκολεύεται, αδυνατεί να περιγράψει ή να καταλάβει και στις χειρότερες περιπτώσεις μπορεί να συμβαίνουν και τα δύο. Τα εγκεφαλικά επεισόδια και οι τραυματισμοί της κεφαλής είναι οι κυριότερες αιτίες της αφασίας που εμφανίζεται ξαφνικά.
Η αφασία είναι δυνατόν να εγκατασταθεί σταδιακά με αργό ρυθμό. Στις περιπτώσεις αυτές οι συχνότερες αιτίες είναι οι εγκεφαλικοί όγκοι, οι μολύνσεις και η άνοια.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η αφασία είναι πάθηση συχνότερη από τη νόσο του Πάρκινσον, την εγκεφαλική παραλυσία και τη μυϊκή δυστροφία. Υπολογίζεται ότι στη χώρα αυτή πάσχουν από αφασία ένα εκατομμύριο άνθρωποι.
Το πρόβλημα της αφασία γίνεται δύσκολο λόγω της μεγάλης ετερογένειας της εικόνας που παρουσιάζουν οι ασθενείς. Υπάρχουν πολλές μορφές αφασίας ανάλογα από το πιο μέρος του εγκεφάλου έχει υποστεί βλάβη και από το πως αντιδρά ο κάθε ασθενής.
Υπάρχουν ασθενείς με αφασία που δυσκολεύονται στον προφορικό λόγο. Μπορεί να ξέρουν τι θέλουν αλλά να μην μπορούν να βρουν τις λέξεις για να εκφράσουν αυτά που θέλουν και τις σκέψεις τους.
Άλλοι ασθενείς μπορεί να μιλούν συνεχώς αλλά να είναι αδύνατον κάποιος να κατανοήσει τι θέλουν να πουν. Μάλιστα αυτά που λένε μπορεί να μην έχουν λογική δομή.
Βασικά η αφασία μπορεί να διαχωριστεί σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγόρια οι ασθενείς δυσκολεύονται να κατανοήσουν το γραπτό και προφορικό λόγο. Στη δεύτερη κατηγορία έχουν δυσκολία στο να επικοινωνήσουν με τους άλλους, στο να εκφραστούν προφορικώς και γραπτώς.
Υπάρχουν μερικές ειδικές μορφές αφασίας.
Η γενική αφασία είναι η πιο σοβαρή μορφή της ασθένειας. Σε αυτή ο ασθενής μπορεί να παράγει μόνο πολύ λίγες λέξεις που αναγνωρίζονται και καταλαβαίνει λίγο ή καθόλου προφορικό λόγο. Επιπρόσθετα δεν μπορεί να γράψει ή να διαβάσει.
Η γενική αφασία εμφανίζεται συνήθως μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Εάν η βλάβη στον εγκέφαλο δεν είναι σοβαρή τότε ο ασθενής μπορεί να ανακάμψει σχετικά γρήγορα. Εάν όμως η βλάβη που προκλήθηκε στον εγκέφαλο λόγω του επεισοδίου είναι σοβαρή, τότε η γενική αφασία μπορεί να διαρκέσει για όλη τη ζωή.
Η αφασία τύπου Broca χαρακτηρίζεται από το ότι η έκφραση προφορικού λόγου είναι πολύ περιορισμένη. Ο ασθενής μπορεί μόνο να παράγει μικρούς έναρθρους ήχους. Το λεξιλόγιο του ασθενούς είναι περιορισμένο διότι δυσκολεύεται να σχηματίζει ήχους. Όμως στην αφασία τύπου Broca ο ασθενής μπορεί να καταλαβαίνει σχετικά καλά το λόγο των άλλων και είναι ικανός να διαβάζει.
Η αφασία τύπου Wernicke χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια της ικανότητας του ασθενούς να κατανοεί τη σημασία των λέξεων που παράγει. Μπορεί να συνδέει λέξεις αλλά οι προτάσεις του δεν έχουν νόημα.
Στην ανομική αφασία οι ασθενείς προσπαθούν, αγωνίζονται να βρουν τις λέξεις για να περιγράψουν αυτό ακριβώς για το οποίο θέλουν να μιλήσουν με ιδιαίτερη δυσκολία στα ουσιαστικά και στα ρήματα.
Δεν υπάρχει ίαση για την αφασία. Αυτό οφείλεται στο ότι η νόσος προκαλείται από εγκεφαλική βλάβη.
Η αντιμετώπιση βασίζεται στην εκπαίδευση των ασθενών με εκμάθηση μεθόδων οι οποίες τους επιτρέπουν να επανακτήσουν όσο το δυνατό μεγαλύτερη αυτονομία στη ζωή τους. Οι γιατροί και λογοθεραπευτές, μαζί με μια πολυθεματική ομάδα επαγγελματιών της υγείας, συμβάλλουν στην ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των διαφόρων προβλημάτων του ασθενούς.
Εάν για παράδειγμα ένας ασθενής δυσκολεύεται να βρίσκει τις λέξεις που πρέπει να λεει σε μια συνομιλία, τότε εκπαιδεύεται στο να βρίσκει άλλους τρόπους για να τις πει. Για παράδειγμα μπορεί να περιγράψει τη λέξη που θέλει να χρησιμοποιήσει.
Για ασθενείς που δυσκολεύονται να κατανοήσουν τον προφορικό λόγο των άλλων, είναι προτιμότερο αυτοί που τους μιλούν, να μιλούν αργά, να χρησιμοποιούν μικρές φράσεις. Ενδεχομένως με χειρονομίες ή και εικόνες να βοηθούν τον ασθενή να κατανοήσει.
Οι ασθενείς με αφασία χρειάζονται βοήθεια, υπομονή και κατανόηση. Ακόμη και εάν οι άλλοι καταλαβαίνουν εκ των προτέρων αυτά που προσπαθεί ο ασθενής να πει, πρέπει να του δίνεται ο χρόνος να τελειώσει αυτό που θέλει να εκφράσει.
