Άρθρο του Δρος Λοΐζου Γ. Λοΐζου*

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς αδένα παρουσιάζει σημαντική αύξηση παγκοσμίως. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε βασικά στοιχεία για τα σημεία και συμπτώματα, τη διάγνωση και την αντιμετώπιση της νόσου. Η καλή διαπαιδαγώγηση σε θέματα υγείας είναι σε θέση να οδηγεί σε έγκαιρη διάγνωση και καλύτερη έκβαση. Με το σκεπτικό αυτό, σάς παρουσιάζουμε χρήσιμες πληροφορίες για την πάθηση. 

Ο θυρεοειδής αδένας είναι όργανο, σε σχήμα πεταλούδας, που βρίσκεται στη βάση του λαιμού, μπροστά και κάτω από το λάρυγγα. Παράγει ορμόνες, που ρυθμίζουν πολλές μεταβολικές λειτουργίες, την ανάπτυξη και την κατανάλωση ενέργειας. Επηρεάζουν τη θερμοκρασία και το βάρος του σώματος, το ρυθμό της καρδίας και την αρτηριακή πίεση.

Ο καρκίνος του θυροειδούς αδένα είναι ο συχνότερος καρκίνος του ενδοκρινολογικού συστήματος. Δυστυχώς, κατά τα τελευταία 30 χρόνια καταγράφεται μια σημαντική αύξηση του καρκίνου αυτού στις περισσότερες χώρες.

Η συνεχιζόμενη αυτή μεγάλη αυτή αύξηση, μπορεί να σχετίζεται με την υπερδιάγνωση (διάγνωση καρκίνων που δεν απειλούν τη ζωή, έχουν ανώδυνη εξέλιξη, δεν προκαλούν συμπτώματα, ανακαλύπτονται συνήθως τυχαία και δεν χρειάζονται θεραπεία). Ωστόσο, η αύξηση διαγνώσεων με μεγάλους όγκους του θυρεοειδούς (> 4 - 5 εκατοστά) και των μεταστατικών περιπτώσεων, δείχνει ότι παράλληλα με την υπερδιάγνωση, πληθαίνουν και οι περιπτώσεις πραγματικής αύξησης των καρκίνων θυροειδούς που απαιτούν θεραπεία.

Οι γυναίκες προσβάλλονται από 3 έως 4 φορές συχνότερα παρά οι άνδρες. Είναι ο 5^ος συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες. Σε γυναίκες κάτω των 25 ετών είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου. Παρά το γεγονός, ότι στις γυναίκες ο καρκίνος αυτός είναι συχνότερος, εντούτοις στους άνδρες, κατά τη διάγνωση, εντοπίζεται συχνότερα σε μεταστατικά στάδια.

Η νόσος μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Οι περισσότερες περιπτώσεις εκδηλώνονται μετά την ηλικία των 40 ετών. Υπάρχουν 4 διαφορετικές μορφές καρκίνου του θυρεοειδούς αδένα (θηλώδης που είναι η συχνότερη μορφή, θυλακιώδης, μυελοειδής, αναπλαστικός).

Οι περισσότερες μάζες, που εμφανίζονται στον θυρεοειδή αδένα, μέχρι και το 90%, είναι καλοήθεις. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι καρκίνοι του θυρεοειδούς έχουν πολύ καλή πρόγνωση. Όμως οποιαδήποτε μάζα του θυρεοειδούς, μικρή ή μεγάλη, πρέπει να τυγχάνει πλήρους διερεύνησης.

Τα σημεία και συμπτώματα, που προκαλεί ο καρκίνος του θυρεοειδούς αδένα, περιλαμβάνουν:

1. Αύξηση του μεγέθους του θυρεοειδούς αδένα, ύπαρξη μικρών οζιδίων, που είναι εμφανή ή ψηλαφητά στον αδένα ή στην περιοχή που γειτνιάζει.

2. Αλλαγές της φωνής, βραχνάδα.

3. Επίμονος βήχας.

4. Δυσκολίες κατάποσης ή αναπνοής.

5. Γαστρεντερολογικές διαταραχές, όπως διάρροια ή δυσκοιλιότητα.

6. Ο καρκίνος του θυρεοειδούς συνήθως δεν προκαλεί πόνο. Σε περιπτώσεις, που δημιουργείται αιμορραγία εντός του όγκου, μπορεί να υπάρχει πόνος.

Συνήθως ο θυρεοειδής αδένας δεν είναι ψηλαφητός στη βάση του λαιμού και δεν φαίνεται στην επισκόπηση. Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει από τον ασθενή, κατά την ψηλάφηση του αδένα, να καταπιεί. Αυτό επιτρέπει στο γιατρό να ψηλαφήσει καλύτερα τον αδένα και οποιαδήποτε μάζα, που τυχόν υπάρχει σε αυτόν.

Οι εξετάσεις, που είναι χρήσιμες ή είναι δυνατόν να ζητηθούν από το γιατρό στη διερεύνηση των ασθενειών του θυρεοειδούς αδένα, είναι:

1. Αναλύσεις αίματος για μέτρηση των ορμονών, που τον ρυθμίζουν ή παράγονται από αυτόν (TSH, T4, T3).

2. Ακτινογραφία του θώρακα.

3. Υπερηχογράφημα του λαιμού και του θυρεοειδούς.

4. Σπινθηρογράφημα του αδένα.

5. Μαγνητική ή αξονική τομογραφία.

6. Κυτταρολογική εξέταση, μετά από αναρρόφηση με λεπτή βελόνα.

Η κυτταρολογική εξέταση γίνεται, όταν ο γιατρός διαπιστώσει, ότι υπάρχει ένα οζίδιο ή μια μάζα στον θυρεοειδή. Με λεπτή βελόνα γίνεται αναρρόφηση και το υλικό εξετάζεται στο μικροσκόπιο. Η εξέταση δίνει πληροφορίες σχετικά με το είδος της μάζας και βοηθά στη διαφορική διάγνωση μεταξύ καλοηθών ή κακοήθων όγκων.

Η χειρουργική επέμβαση, για αφαίρεση του καρκίνου του θυρεοειδούς, είναι η πρώτη θεραπευτική ενέργεια που γίνεται. Στο χειρουργείο η γρήγορη ιστολογική εξέταση (frozen section) μπορεί να δείξει ότι πρόκειται για καρκίνο. Στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να αφαιρεθεί όλος ο αδένας ή ακόμη να γίνει πιο ευρεία επέμβαση στο λαιμό (αφαίρεση λεμφαδένων), ανάλογα με τα ευρήματα του χειρούργου.

Οι επιπλοκές μετά από τη χειρουργική επέμβαση στον θυρεοειδή αδένα είναι σπάνιες. Περιλαμβάνουν βραχνάδα της φωνής, αιμορραγικά προβλήματα, δυσκολίες κατάποσης, μούδιασμα του δέρματος του λαιμού και χαμηλό ασβέστιο.

Λόγω της αφαίρεσης του θυρεοειδούς αδένα, οι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν εφ’ όρου ζωής θεραπεία με συνθετική θυροξίνη. Ο κίνδυνος χαμηλού ασβεστίου είναι μεγαλύτερος, όταν αφαιρείται όλος ο θυρεοειδής.

Ασθενείς με καρκίνο του θυρεοειδούς (θηλώδεις και θυλακιώδεις τύποι) υποβάλλονται σε θεραπεία με ραδιενεργές ιώδιο (Ι-131). Το ραδιενεργές ιώδιο απορροφάται από τον θυρεοειδή και τα αντίστοιχα καρκινικά κύτταρα και καταστρέφει υπολειπόμενα καρκινικά κύτταρα.

Άλλα θεραπευτικά όπλα, που δυνατόν να χρησιμοποιηθούν, περιλαμβάνουν τη στοχευμένη θεραπεία (TKI inhibitors). Σπάνια, σε ανθεκτικές περιπτώσεις, εξετάζεται η χορήγηση ακτινοθεραπείας ή ορμονοθεραπείας.

Οι καρκίνοι του θυρεοειδούς δεν ανταποκρίνονται καλά στη χημειοθεραπεία. Παρά το γεγονός αυτό, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθεί χημειοθεραπεία.

Ευτυχώς, παρά τη δραματική αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου του θυροειδούς παγκοσμίως, τα ποσοστά ίασης αυξάνονται και είναι τώρα πολύ ψηλά, πέραν του 90%, και κοντεύουν το 100% για τα εντοπισμένα στάδια και για ορισμένες ηλικιακές ομάδες, όπως αυτή των 15-19 ετών.

 

* Συγγραφέας άρθρου:
Καθηγητής Λοΐζος Γ. Λοΐζου,
Πρόεδρος Ιδρύματος ΕΛΠΙΔΑ για παιδιά με καρκίνο και λευχαιμία,
Κλινικός Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας,
Παιδίατρος, Παιδογκολόγος-Παιδοαιματολόγος,
Διευθυντής Παιδογκολογικής-Παιδοαιματολογικής Κλινικής
Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ, Λευκωσία.