Τα επείγοντα ιατρικά προβλήματα που παρουσιάζουν οι επιβάτες αεροπλάνων είναι σπάνια.

Όταν όμως παρουσιάζονται επηρεάζουν σημαντικά τους υπόλοιπους επιβάτες και το πλήρωμα του αεροσκάφους. Επιπλέον μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην εξέλιξη της πτήσης.

Η καταγραφή και ανάλυση των περιπτώσεων επειγόντων περιστατικών που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια αεροπορικών ταξιδιών στην πολιτική αεροπορία έχει μεγάλη σημασία τόσο για την παροχή περίθαλψης στους πάσχοντες επιβάτες αλλά και για την ασφάλεια των πτήσεων. Ωστόσο τα δεδομένα για το πρόβλημα είναι μέχρι σήμερα περιορισμένα λόγω βασικά απουσίας συστήματος καταγραφής και συνεργασίας διαφόρων εταιρειών αερογραμμών.

Τα περιορισμένα στοιχεία που υπάρχουν δεν επιτρέπουν την εξαγωγή συμπερασμάτων και την έκδοση από ειδικούς οδηγιών για καλύτερη αντιμετώπιση των προβλημάτων που δυνατόν να προκύψουν στους επιβάτες κατά τη διάρκεια ενός αεροπορικού ταξιδιού.

Για παράδειγμα, το θέμα των αυτόματων εξωτερικών απινιδωτών για την άμεση αντιμετώπιση καρδιακών προβλημάτων που απειλούν τη ζωή δεν έχει ρυθμιστεί. Ο αυτόματος εξωτερικός απινιδωτής που μπορεί να είναι σωτήριος για τη ζωή ορισμένων ασθενών δεν περιλαμβάνεται στον εξοπλισμό πρώτων βοηθειών που υπάρχει στα επιβατηγά αεροπλάνα διαφόρων εταιρειών αερογραμμών.

Για το ζήτημα αυτό, μια πρόσφατη έρευνα στην Ευρώπη προσθέτει σημαντικά νέα δεδομένα που βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση και αντιμετώπιση του προβλήματος. Συνολικά 32 εταιρείες αερογραμμών κλήθηκαν να δώσουν στοιχεία για τα ιατρικά και χειρουργικά επείγοντα περιστατικά που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια των πτήσεων τους από το 2002 έως το 2007.

Από τις εταιρείες που κλήθηκαν να δώσουν τα στοιχεία αυτά, μόνο 4 ανταποκρίθηκαν εκ των οποίων οι 2 συμμετείχαν στην έρευνα. Αναφέρθηκαν συνολικά 10.189 περιστατικά επειγόντων παθολογικών και χειρουργικών περιστατικών κατά τη διάρκεια των πτήσεων.

Επισημαίνεται ότι παρατηρήθηκε ότι υπήρχαν μεγάλα προβλήματα στην καταγραφή των επειγόντων ιατρικών περιστατικών που συνέβαιναν στους επιβάτες  κατά τις πτήσεις. Από τις 32 Ευρωπαϊκές εταιρείες αερογραμμών που κλήθηκαν να συμμετάσχουν, οι 27 δεν είχαν στοιχεία, 1 είχε στοιχεία που δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και 2 αρνήθηκαν να λάβουν μέρος. Η κατάσταση αυτή δείχνει ότι απαιτούνται μέτρα για καλύτερη καταγραφή και αναφορά των επειγόντων ιατρικών περιστατικών που συμβαίνουν στα αεροπορικά ταξίδια

Η ανάλυση του συνόλου των περιστατικών (10.189 σε 5 εκατομμύρια πτήσεις) έδειξε τα ακόλουθα:

1. Η λιποθυμία (συγκοπή) ήταν το συχνότερο ιατρικό πρόβλημα που είχε παρουσιασθεί σε επιβάτες αεροπλάνων. Σημειώθηκαν 5.307 περιπτώσεις λιποθυμίας (53,5%)
    
2. Το δεύτερο συχνότερο πρόβλημα ήταν οι γαστρεντερικές παθήσεις με 926 περιπτώσεις (8,9%)
    
3. Το τρίτο συχνότερο πρόβλημα ήταν οι καρδιακές παθήσεις με 509 περιστατικά (4,9%)
    
4. Το πρόβλημα της φλεβικής θρόμβωσης το οποίο είναι αντικείμενο πολλών συζητήσεων και μεγάλης δημοσιότητας καταγράφηκε σε πολύ μικρό αριθμό περιπτώσεων (47 περιπτώσεις, 0,5%). Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι η φλεβική θρόμβωση είναι σοβαρή πάθηση η οποία εκδηλώνεται κυρίως μετά από το αεροπορικό ταξίδι και όχι κατά τη διάρκεια της πτήσης
    
5. Καταγράφηκαν 27 περιπτώσεις σκωληκοειδίτιδας (0,25%) και μόνο 1 περίπτωση γαστρεντερικής αιμορραγίας
    
6. Υπήρξαν 52 θάνατοι κατά τη διάρκεια των πτήσεων και 2 γεννήσεις
    
7. Στο 2,8% του συνόλου των επειγόντων ιατρικών προβλημάτων που συνέβηκαν σε επιβάτες (279 περιστατικά) χρειάστηκε να γίνει αλλαγή της πορείας του αεροπλάνου. Οι κυριότεροι λόγοι για αλλαγή πορείας ήταν η καρδιακή προσβολή (22,7%), τα εγκεφαλικά επεισόδια (11,3%) και οι επιληπτικοί σπασμοί (9,4%).
    
8. Σε 86% των περιπτώσεων ένας γιατρός ή άλλος επαγγελματίας της υγείας είχε εμπλακεί στην παροχή φροντίδας

Το συμπέρασμα των ερευνητών είναι ότι παρά το γεγονός ότι υπάρχουν εθνικοί και διεθνείς κανονισμοί που ρυθμίζουν την πολιτική αεροπορία εντούτοις δεν υπάρχει επαρκές σύστημα τυποποιημένης καταγραφής και αναφοράς των επειγόντων προβλημάτων υγείας που μπορούν να εκδηλωθούν κατά τη διάρκεια των αεροπορικών ταξιδιών. Το γεγονός αυτό εμποδίζει την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση των προβλημάτων που δυνατόν να προκύπτουν σε επιβάτες.

Οι καρδιακές παθήσεις ήταν η τρίτη συχνότερη παθολογία που εκδηλώνονταν σε επιβάτες αεροπορικών ταξιδιών. Οι ασθενείς με καρδιακές αρρυθμίες ή έμφραγμα μυοκαρδίου μπορούν να επωφεληθούν  ή ακόμη να σωθούν από αυτόματους εξωτερικούς καρδιακούς απινιδωτές. Αυτό δείχνει την αναγκαιότητα ρύθμισης του προβλήματος της ύπαρξης και κατάλληλης χρήσης των απινιδωτών στα αεροπλάνα.

Ο αριθμός των ανθρώπων που ταξιδεύουν με αεροπλάνο αυξάνεται συνεχώς. Μαζί με την αύξηση αυτή υπάρχει και αύξηση του μέσου όρου ηλικίας των επιβατών λόγω της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης που παρατηρείται γενικότερα στους ανθρώπους.

Η αύξηση του αριθμού των επιβατών, η αύξηση του μέσου όρου ηλικίας τους, οι καθυστερήσεις που παρατηρούνται στα αεροδρόμια για λόγους ασφάλειας ή άλλους, οι διαφοροποιήσεις πιέσεων, θερμοκρασίας και υγρασίας στην καμπίνα του αεροσκάφους και η παρατεταμένη ακινησία, δημιουργούν μια σύνθετη κατάσταση που ευνοεί την αύξηση των επειγόντων προβλημάτων υγείας στους επιβάτες.

Είναι λοιπόν επιτακτικό το πρόβλημα αυτό να τύχει καλύτερης αντιμετώπισης. Το πλήρωμα των αεροπλάνων χρειάζεται να γνωρίζει τα προβλήματα καλύτερα και να εκπαιδεύεται αρτιότερα κατά τακτικά διαστήματα στην παροχή των πρώτων βοηθειών σε επιβάτες που κινδυνεύουν.