Τι είναι η ηπατίτιδα Α

Η ηπατίτιδα Α (ΗΑ) είναι μια λοίμωξη του ήπατος που προκαλείται από τον ιό της ηπατίτιδας Α.

Το ήπαρ προσβάλλεται από τον ιό και ένας μεγάλος αριθμός των κυττάρων που το αποτελούν, παθαίνουν φλεγμονή και στη συνέχεια πολλά από αυτά νεκρώνονται.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ηπατίτιδας Α;

Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει τα ακόλουθα:

• Ίκτερο: Δεν εκδηλώνεται πάντοτε. Εμφανίζεται σε 50-80% των ενηλίκων με κίτρινη χροιά του δέρματος και των ματιών, ούρα με βαθύ κίτρινο χρώμα και κόπρανα που γίνονται περισσότερο άχρωμα. Στα παιδιά ο ίκτερος είναι σπάνιος
   
• Κούραση και μυαλγίες
   
• Πόνο στην κοιλιά και ιδιαίτερα στην περιοχή του ήπατος (άνω δεξιό τμήμα της κοιλιάς)
   
• Ανορεξία
   
• Πυρετό
   
• Διάρροια
   
• Ναυτία και εμετούς
   
• Ηπατομεγαλία

Συνήθως η ασθένεια είναι ήπιας μορφής και περιορίζεται από μόνη της. Έχουν περιγραφεί και περιπτώσεις ασθενών που περνούν ΗΑ χωρίς να παρουσιάσουν κλινικά συμπτώματα.

Πολύ σπάνια μπορεί να πάρει πολύ επιθετική μορφή, να καταστρέψει το ήπαρ και να προκαλέσει το θάνατο.

Δεν υπάρχει χρόνια μορφή της ασθένειας. Κάποιος που έχει περάσει ΗΑ δεν μπορεί να προσβληθεί ξανά από τη νόσο.

Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό του ασθενούς, στην κλινική εικόνα και στην ανίχνευση των ειδικών αντισωμάτων εναντίον του ιού της ΗΑ μέσα στο αίμα του ασθενούς.

Πως μεταδίδεται η ασθένεια;

Η ΗΑ μεταδίδεται από άτομο σε άτομο. Ο ιός της ΗΑ βρίσκεται και ζει μέσα στα κόπρανα των ατόμων που έχουν προσβληθεί από τη νόσο. Μεταδίδεται σε άλλα άτομα όταν μεταφερθεί δια μέσου των κοπράνων στο στόμα.

Ένας ασθενής που έχει προσβληθεί από τον ιό, μπορεί να μεταδώσει σε άλλους την ασθένεια 2 εβδομάδες πριν από την εμφάνιση του ίκτερου μέχρι και 10 μέρες μετά.

Ο ιός μπορεί να μεταφερθεί και να μολύνει υγιή άτομα δια μέσου ακάθαρτου νερού, ή από σαλάτες και λαχανικά που έχουν πλυθεί με μολυσμένο νερό.

Επίσης το πρωκτικό σεξ μεταξύ ομοφυλοφίλων ανδρών και ετερόφυλων ζευγαριών αποτελεί μια αιτία σεξουαλικώς μεταδιδόμενης ΗΑ.

Έχουν ακόμη περιγραφεί επιδημίες ΗΑ σε ιδρύματα με χαμηλά επίπεδα υγιεινής στα οποία νοσηλεύονταν είτε άτομα με πνευματική καθυστέρηση είτε άτομα τρίτης ηλικίας. Ανάλογες επιδημίες ΗΑ έχουν περιγραφεί και σε κέντρα ημερήσιας φροντίδας για βρέφη και μικρά παιδιά όπου δεν τηρούνταν οι κανόνες υγιεινής.

Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο;

Τα άτομα που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ΗΑ είναι τα ακόλουθα: Οικογένειες στις οποίες υπάρχουν άτομα που ήδη παρουσιάζουν ΗΑ   Τα άτομα που έχουν σεξουαλική επαφή με άλλους που έχουν μολυνθεί από τον ιό της ΗΑ   Άτομα και ιδιαίτερα παιδιά που ζουν σε περιοχές που υπάρχουν αυξημένα κρούσματα ή επιδημίες ΗΑ   Άτομα που ταξιδεύουν σε περιοχές όπου η ΗΑ είναι πολύ συχνή ασθένεια   Οι ομοφυλόφιλοι άντρες και αυτοί που κάνουν πρωκτικό σεξ   Οι χρήστες των ναρκωτικών που είτε χρησιμοποιούν είτε δεν χρησιμοποιούν ενδοφλέβια ναρκωτικά

Είναι σημαντικό τα άτομα που διατρέχουν ψηλό κίνδυνο να μολυνθούν με τον ιό της ΗΑ, να εμβολιάζονται με το ειδικό εμβόλιο που προσφέρει αποτελεσματική προστασία.

Το εμβόλιο πρέπει επίσης να χορηγείται σε άτομα που έχουν χρόνια ηπατίτιδα Β ή Γ.

Θεραπεία, πρόληψη και εμβόλιο

Η ΗΑ είναι συνήθως μια ήπια ασθένεια. Χρειάζεται ξεκούραση στο κρεβάτι για μερικές μέρες ή εβδομάδες σε ορισμένες περιπτώσεις, λόγω της κούρασης και κατάπτωσης που νιώθουν οι ασθενείς. 

Η ασθένεια περιορίζεται από μόνη της και ο ασθενής γίνεται καλά μετά από μερικές εβδομάδες. Δεν υπάρχουν ειδικά φάρμακα εναντίον του ιού της ΗΑ.

Η καλύτερη πρόληψη είναι το εμβόλιο εναντίον του ιού της ΗΑ. Ο εμβολιασμός προσφέρει προστασία για 10 περίπου χρόνια.

Το εμβόλιο πρέπει να χορηγείται σε άτομα που διατρέχουν ψηλό κίνδυνο να μολυνθούν όπως αναφέρουμε πιο πάνω. Για να είναι αποτελεσματικό το εμβόλιο θα πρέπει να δίνεται ένα μήνα πριν από μια πιθανή έκθεση στον ιό της ΗΑ.

Το εμβόλιο χορηγείται στα παιδιά συνήθως μετά από την ηλικία των 2 ετών. Χρειάζονται 3 δόσεις του εμβολίου που γίνονται κατά τη διάρκεια ενός χρόνου. Στους ενήλικες γίνονται 2 έως 3 δόσεις σε χρονικό διάστημα από 6 έως 12 μήνες. Για να είναι αποτελεσματικό το εμβόλιο πρέπει να χορηγηθούν όλες οι δόσεις.

Σε περίπτωση ταξιδιού σε χώρα που υπάρχει επιδημία ηπατίτιδας Α και δεν υπάρχει αρκετό χρονικό περιθώριο για το εμβόλιο να δράσει τότε μπορεί μαζί με το εμβόλιο να χορηγηθεί και η ειδική ανοσοσφαιρίνη για τη βραχυπρόθεσμη προστασία.

Σε περίπτωση που υπήρξε επαφή ψηλού κινδύνου που μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη με τον ιό μπορεί να χορηγηθεί ειδική ανοσοσφαιρίνη η οποία μπορεί να δώσει μια βραχυπρόθεσμη προστασία.

Η ειδική ανοσοσφαιρίνη τύπου IgG μπορεί να χορηγηθεί στη δόση των 0,02ml/kg. Δίνεται σε όλα τα άτομα που είχαν στενή επαφή με ένα ασθενή που πρόσφατα παρουσίασε ΗΑ.

Να σημειωθεί ότι μπορεί να προσφέρει προστασία, εάν δοθεί πριν από μια πιθανή μολυσματική επαφή και μέχρι 2 εβδομάδες μετά από μια επαφή που δυνητικά μπορεί να μολύνει το άτομο με την ΗΑ.

Η βραχυπρόθεσμη προστασία που η ειδική ανοσοσφαιρίνη μπορεί να δώσει, διαρκεί από 1 μέχρι 2 μήνες.

Επίσης είναι σημαντικό να τονισθεί ότι τα χέρια πρέπει να πλένονται καλά με νερό και σαπούνι μετά από το αποχωρητήριο ή όταν θα αλλάζονται πάνες σε βρέφη.

Τα χέρια πρέπει να πλένονται πάντοτε πριν από το φαγητό και αυτοί που προετοιμάζουν τα φαγητά θα πρέπει να πλένουν καλά τα χέρια τους.

Οι ταξιδιώτες σε χώρες που υπάρχει επιδημία ΗΑ, εκτός από το εμβόλιο είναι καλό να πίνουν μόνο εμφιαλωμένο νερό, να αποφεύγουν τα παγάκια και να είναι σίγουροι ότι τα φρούτα ή τα λαχανικά που τρωνε έχουν πλυθεί με καθαρό νερό.