Τα αεροπορικά ταξίδια μπορούν να προκαλέσουν θρόμβωση των μεγάλων βαθιών φλεβών του μηρού και των ποδιών.

Η θρόμβωση αυτή μπορεί με τη σειρά της να προκαλέσει πνευμονική εμβολή που είναι μια πολύ σοβαρή κατάσταση η οποία είναι δυνατόν να προκαλέσει το θάνατο.

Η θρόμβωση στα κάτω μέλη (μηροί, κνήμες, πόδια) οφείλεται σε πηκτικά φαινόμενα που εμφανίζονται στις βαθιές μεγάλες φλέβες λόγω των πολλών ωρών που οι επιβάτες παραμένουν καθισμένοι.

Η έλλειψη σωματικής κίνησης, η αφυδάτωση που παρατηρείται στους επιβάτες, η κατανάλωση αλκοόλ κατά την πτήση θεωρούνται ότι είναι μεταξύ των παραγόντων που υποβοηθούν την εκδήλωση των επικίνδυνων καταστάσεων της θρόμβωσης και της πνευμονικής εμβολής.

Επιπρόσθετα είναι πιθανόν σε ορισμένα άτομα να υπάρχουν κληρονομικές παθήσεις με αυξημένη προδιάθεση για θρομβώσεις με αποτέλεσμα να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τα αεροπορικά ταξίδια.

Μέχρι σήμερα έχουν περιγραφεί 100 περιπτώσεις πνευμονικής εμβολής λόγω θρόμβωσης φλεβών των κάτω μελών. Ένας σημαντικός αριθμός από τα περιστατικά απεβίωσαν λόγω της πάθησης αυτής. Πρόσφατα περιγράφηκε και μία περίπτωση ακρωτηριασμού κάτω μέλους λόγω θρόμβωσης.

Ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι εμφανίζονται προβλήματα θρόμβωσης των κάτω μελών και μέχρι στο 10% των επιβατών πολύωρων πτήσεων.

Μάλιστα το σύνδρομο αυτό αποκαλείται από ορισμένους το σύνδρομο της "οικονομικής θέσης" λόγω του ότι οι επιβάτες στις θέσεις αυτές δεν έχουν αρκετό χώρο μπροστά τους για να κινούν τα πόδια τους και παραμένουν ακίνητοι για πολλές ώρες.

Έρευνα που έγινε για το ζήτημα αυτό από Γάλλους γιατρούς, έδειξε ότι ο κίνδυνος αυξάνεται σημαντικά ανάλογα με τον αριθμό ωρών της πτήσης.

Συγκεκριμένα βρήκαν ότι ο κίνδυνος πνευμονικής εμβολής ήταν:

1. Μικρότερος όταν οι επιβάτες ταξίδευαν λιγότερο από 5.000 χιλιόμετρα (3.100 μίλια): 0.01 περιστατικά για κάθε εκατομμύριο επιβατών
    
2. Αυξανόταν  για τους επιβάτες όταν ταξίδευαν από 5.000 έως 10.000 χιλιόμετρα (6.200 μίλια): 1.5 περιστατικά για κάθε εκατομμύριο επιβατών
    
3. Σημαντική αύξηση του κινδύνου για αυτούς που ταξίδευαν για περισσότερο από 10.000 μίλια: 4.8 περιστατικά για κάθε εκατομμύριο επιβατών.

Η θρόμβωση των βαθιών φλεβών των κάτω ποδιών εκδηλώνεται με πόνο, πρήξιμο και φλεγμονή στην περιοχή που επηρεάζεται. Το πρόβλημα μπορεί να εμφανιστεί κατά την αποβίβαση του επιβάτη ή ακόμη μερικές ώρες μετά.

Η πνευμονική εμβολή είναι μια σοβαρή επείγουσα κλινική κατάσταση που μπορεί να απειλήσει τη ζωή του ασθενούς. Στην περίπτωση των θρομβώσεων, οφείλεται σε τεμάχια από τα πήγματα αίματος που έχουν σχηματιστεί στα κάτω μέλη και τα οποία μπαίνουν στην κυκλοφορία αίματος και δια μέσου της καρδίας οδηγούνται και αποφράσσουν αιμοφόρα αγγεία του πνεύμονα.

Η πνευμονική εμβολή χαρακτηρίζεται από έντονο πόνο που εμφανίζεται ξαφνικά. Υπάρχει ταχύπνοια, δυσκολία στην αναπνοή και κακή οξυγόνωση του αίματος με κίνδυνο θανάτου.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα περιστατικά πνευμονικής εμβολής μετά από πολύωρο αεροπορικό ταξίδι είναι περισσότερα.

Ο λόγος που δεν ανιχνεύονται είναι διότι οι επιβάτες δεν αντιλαμβάνονται άμεσα το τι συμβαίνει ή διότι τα κλινικά σημεία εκδηλώνονται με όλη τους τη σοβαρότητα μερικές ώρες μετά από την αποβίβαση. Ακόμη κάποιοι ξαφνικοί θάνατοι κατά τις πτήσεις ή κατά την αποβίβαση μπορεί να οφείλονται σε πνευμονική εμβολή.

Κάποιοι μάλιστα ισχυρίζονται ότι το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο και ότι τα περιστατικά που ανιχνεύονται αποτελούν ένα πολύ μικρό ποσοστό από αυτά που λαμβάνουν χώρα.

Η Παγκόσμιος Οργάνωση Υγείας λόγω της τεράστιας σημασίας του θέματος, άρχισε από το 2001 μια μεγάλη συνολική έρευνα για να διευκρινιστούν πολλές από τις συνιστώσες της πάθησης.

Εκείνο που θα θέλαμε να τονίσουμε τελειώνοντας είναι ότι υπάρχουν μέτρα πρόληψης για την καταπολέμηση της πάθησης.

Κατά τη διάρκεια των πτήσεων είναι καλό να γίνονται τα ακόλουθα:

1. Οι επιβάτες να πίνουν άφθονο νερό, για να απομακρύνεται ο κίνδυνος της αφυδάτωσης
    
2. Αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ
    
3. Κατά μικρά χρονικά διαστήματα θα πρέπει οι επιβάτες να μπορούν να σηκώνονται, να περπατούν, να κάνουν μικρές ασκήσεις ή ακόμη και να τεντώνουν ή να κινούν τα κάτω μέλη τους. Επίσης δεν είναι καλό να σταυρώνουν τα πόδια
    
4. Ορισμένοι ερευνητές συστήνουν στους επιβάτες να φορούν ειδικές ψηλές συμπιεστικές κάλτσες για βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος στα κάτω μέλη. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για άτομα με αυξημένο κίνδυνο για θρόμβωση
    
5. Οι ασθενείς με προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό θρόμβωσης πρέπει να συμβουλεύονται τους γιατρούς τους πριν από ένα αεροπορικό ταξίδι
    
6. Για ορισμένους επιβάτες η λήψη χαμηλών δόσεων ασπιρίνης πριν από ένα πολύωρο αεροπορικό ταξίδι μπορεί να είναι ωφέλιμη.