Η ιογενής εγκεφαλίτιδα είναι η φλεγμονή του εγκεφάλου που μπορεί να προκληθεί λόγω μόλυνσης από διάφορους ιούς.
Η εγκεφαλίτιδα και μηνιγγίτιδα μπορούν να προκληθούν από βακτηρίδια, ιούς και σπανιότερα από άλλους μικροοργανισμούς. Η μηνιγγίτιδα είναι η φλεγμονή των μεμβρανών, που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό (κεντρικό νευρικό σύστημα). Η ιογενής μηνιγγίτιδα αποκαλείται κάποτε άσηπτη μηνιγγίτιδα, διότι δεν είναι αποτέλεσμα μόλυνσης από βακτηρίδια, δεν μπορεί να θεραπευτεί με αντιβιοτικά και συνήθως είναι ήπιας εξέλιξης με καλύτερη πρόγνωση.
Οι ιοί είναι εξαιρετικά μικροί μολυσματικοί παράγοντες, που σε αντίθεση με τα βακτηρίδια δεν μπορούν να επιβιώνουν έξω από τα κύτταρα και δεν είναι ευαίσθητοι στα αντιβιοτικά.
Ο ιός του απλού έρπητα τύπου 1 (Herpes simplex type1, HSV1) είναι η συχνότερη αιτία εγκεφαλίτιδας. Άλλοι ιοί, που μπορούν να προκαλούν εγκεφαλίτιδα είναι οι ιοί arbovirus, άλλοι ερπητικοί ιοί και ο ιός που προκαλεί τη λύσσα. Στους ιούς arbovirus συμπεριλαμβάνεται και ο ιός του δυτικού Νείλου που μεταδίδεται από κουνούπια, τσιμπούρια, σκνίπες.
Η εγκεφαλίτιδα στις σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει σοβαρές νευρολογικές βλάβες ακόμη και το θάνατο.
Τα κυριότερα σημεία και συμπτώματα της εγκεφαλίτιδας είναι:
- Πυρετός
- Επίμονος πονοκέφαλος
- Ευαισθησία στο φως
- Δυσκαμψία αυχένα και πλάτης
- Αναγούλες και εμετοί
- Σύγχυση και ταραχή
- Υπερβολική υπνηλία
- Αδυναμία
- Δυσκολίες βάδισης
- Δυσκολίες ομιλίας
- Λιποθυμία
- Σπασμοί.
Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό του ασθενούς, στην κλινική εικόνα με ιδιαίτερη σημασία στη νευρολογική εξέταση και σε συμπληρωματικές εξετάσεις, όπως η γενική αίματος που μπορεί δείξει σημεία μόλυνσης.
Η εξέταση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, μπορεί να δείξει την ύπαρξη φλεγμονής και είναι δυνατόν να αναγνωρισθούν, εάν υπάρχουν αντισώματα εναντίον ορισμένων ιών.
Οι απεικονιστικές εξετάσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπως η μαγνητική και η αξονική τομογραφία είναι δυνατό να τεκμηριώσουν την ύπαρξη φλεγμονής, οιδήματος και άλλων αλλοιώσεων στον εγκέφαλο.
Η εισαγωγή στο νοσοκομείο επιβάλλεται, όταν χρειάζονται υποστηρικτική θεραπεία, ενδοφλέβια υγρά και αναλγητικά φάρμακα. Εάν αναγνωρισθεί ο ιός, που προκαλεί την εγκεφαλίτιδα και εάν υπάρχουν φάρμακα που καταπολεμούν το συγκεκριμένο ιό (όπως για παράδειγμα η ακυκλοβίρη εναντίον του ιού του απλού έρπητα), τότε αυτά θα πρέπει να χορηγηθούν.
Σε περίπτωση εγκεφαλικού οιδήματος ή σπασμών μπορούν να χορηγηθούν κορτικοστεροειδή και αντιεπιληπτικά.
Η πρόγνωση της εγκεφαλίτιδας ποικίλει. Μερικές περιπτώσεις είναι ήπιες, μικρής διάρκειας και καλής εξέλιξης με τους ασθενείς να αναρρώνουν πλήρως. Άλλες περιπτώσεις είναι δυνατόν να έχουν δυσκολότερη πορεία, με σοβαρότερη κλινική εικόνα και κίνδυνο μόνιμων νευρολογικών βλαβών ή θανάτου.
Η οξεία φάση της εγκεφαλίτιδας μπορεί να διαρκέσει από μία έως δύο εβδομάδες με σταδιακή ή απότομη υποχώρηση του πυρετού και των νευρολογικών συμπτωμάτων. Η πλήρης υποχώρηση των νευρολογικών συμπτωμάτων σε αριθμό περιπτώσεων χρειάζεται πολλούς μήνες.
