Το βούτυρο και η μαργαρίνη, πώς επηρεάζουν την υγεία μας; Ποια θέση πρέπει να έχουν στη διατροφή μας;
Για χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι παρασκευάζουν το βούτυρο κυρίως από το γάλα της αγελάδας. Πρόκειται βέβαια για ένα εκλεκτό και νόστιμο συστατικό σε πολλά φαγητά το οποίο χρησιμοποιείται για το μαγείρεμα, τις σάλτσες ή για επάλειψη στο ψωμί.
Το βούτυρο, όπως και τα άλλα προϊόντα ζωικής προέλευσης, περιέχει κορεσμένα λίπη. Τα κορεσμένα λίπη, είναι λίπη που στη συνήθη θερμοκρασία δωματίου είναι στερεά. Έτσι το βούτυρο διατηρεί ένα στερεό σχήμα που είναι πρακτικό στη χρήση του για την επάλειψη στο ψωμί ή για το μαγείρεμα.
Δυστυχώς όμως η κατανάλωση των κορεσμένων λιπών, συνοδεύεται από αύξηση της χοληστερόλης στο αίμα. Παράλληλα προκαλείται φλεγμονή στις αρτηρίες και σε άλλα μέρη του σώματος.
Όταν οι άνθρωποι αντιλήφθηκαν τους κινδύνους που επιφέρει η κατανάλωση κορεσμένων λιπών, έγινε απαραίτητο να βρεθούν τρόποι αντικατάστασης του βούτυρου στη διατροφή που έπρεπε απαλλαχθεί από το υπερβολικό περιεχόμενο σε κορεσμένα λίπη. Στην εποχή μας που η παχυσαρκία, οι καρδιακές παθήσεις και η ουσιαστική μείωση των σωματικών δραστηριοτήτων και άσκησης απειλούν όσο ποτέ άλλοτε την υγεία μας, ο περιορισμός των κορεσμένων λιπών στη διατροφή καθίσταται επιτακτικός.
Μετά την κατανόηση των κινδύνων του βούτυρου, η μαργαρίνη έγινε μια ιδιαίτερα ελκυστική και δημοφιλής επιλογή. Η μαργαρίνη γίνεται από πολυακόρεστα φυτικά έλαια. Τα φυτικά έλαια δεν περιέχουν καθόλου κορεσμένα λίπη και έτσι η μαργαρίνη θεωρήθηκε μια τέλεια λύση αντικατάστασης του βούτυρου.
Η κατάσταση αυτή όμως δεν άντεξε στο χρόνο και στις νέες επιστημονικές διαπιστώσεις. Κατά τη διαδικασία κατασκευής της μαργαρίνης, όταν τα πολυακόρεστα φυτικά έλαια υφίστανται μερική υδρογόνωση για να μετατραπούν σε μαργαρίνη, δημιουργούνται δυστυχώς τα τρανς λίπη.
Οι διαχρονικές έρευνες έδειξαν ότι τα τρανς λίπη είναι εξίσου βλαβερά για την υγεία όπως τα κορεσμένα λίπη που περιέχονται στο βούτυρο. Τα τρανς λίπη είναι σε θέση να προκαλούν φλεγμονή, απόφραξη των αρτηριών, αλλοιώσεις του συστήματος άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού και έχουν συσχετισθεί με αυξημένη συχνότητα αλλεργίας και άσθματος.
Έτσι λοιπόν φτάσαμε κατά τα τελευταία χρόνια στη λυπηρή διαπίστωση ότι το βούτυρο από τη μια με τα κορεσμένα λίπη του και η μαργαρίνη από την άλλη με τα τρανς λίπη της, έχουν και τα δύο αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία μας.
Πρέπει βέβαια να είμαστε πιο δίκαιοι και να πούμε ότι στη διατροφή μας συστήνεται να υπάρχουν όσο το δυνατό λιγότερα ή καθόλου τρανς λίπη ενώ για τα κορεσμένα λίπη ένα μικρό ποσοστό επιτρέπεται.
Σύμφωνα με τις συστάσεις των διαιτολόγων, η συνολική πρόσληψη λίπους από τη διατροφή μας, πρέπει να είναι περίπου 60 έως 70 γραμμάρια ημερησίως. Αυτό πρέπει να αντιπροσωπεύει το 25% έως 35% των συνολικών θερμίδων που είναι αναγκαίο να παίρνουμε κάθε μέρα. Από το σύνολο των θερμίδων που προέρχονται από τα λίπη, το 10% μόνο μπορεί να προέρχεται από κορεσμένα λίπη.
Για ένα άνθρωπο που χρειάζεται περίπου 2.000 θερμίδες κάθε μέρα, οι 200 έως 300 θερμίδες θα μπορούσαν να προέρχονται από κορεσμένα λίπη.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι 1 γραμμάριο λίπους έχει 9 θερμίδες, βλέπουμε ότι η συνολική ποσότητα κορεσμένων λιπών (από βούτυρο και άλλα ζωικά προϊόντα) που μπορεί να περιέχεται στην καθημερινή μας διατροφή είναι πράγματι πολύ μικρή, δηλαδή από 22 έως 32 γραμμάρια μόνο.
Έτσι τελικά, με τα σημερινά δεδομένα, τόσο το βούτυρο όσο και η μαργαρίνη πρέπει να χρησιμοποιούνται όσο σπανιότερα γίνεται στη διατροφή μας. Όμως πολύ λίγο βούτυρο μπορεί να επιτρέπεται.
Φυσικά δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι υπάρχουν εξαιρετικές και νόστιμες εναλλακτικές λύσεις για αντικατάσταση τόσο του βούτυρου όσο και της μαργαρίνης.
Το ελαιόλαδο και άλλα φυτικά έλαια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το μαγείρεμα στη θέση του βούτυρου ή της μαργαρίνης. Έχουν ωφέλιμες ιδιότητες για την υγεία, αντέχουν στις ψηλές θερμοκρασίες και δεν περιέχουν κορεσμένα ή τρανς λίπη. Επίσης για το ψωμί μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα μείγμα από ελαιόλαδο και ξίδι που δίνει μια ξεχωριστή γεύση.
Για την ψητή πατάτα, αντί βούτυρου, κρέμας γάλακτος ή μαργαρίνης μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια σάλτσα από λαχανικά πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες ή ελαιόλαδο. Για τα βραστά λαχανικά, αντί να βάλετε βούτυρο ή μαργαρίνη μπορείτε να χρησιμοποιήσετε λεμόνι, μοσχοκάρυδο και ελαιόλαδο.
Είναι επίσης σημαντικό να τονισθεί ότι υπάρχουν και άλλα τρόφιμα που πιθανό να περιέχουν κορεσμένα και τρανς λίπη. Πολλά έτοιμα επεξεργασμένα τρόφιμα, σνακ, μπισκότα, κέικ και άλλα, κατασκευάζονται με τη χρήση τρανς λιπών τα οποία αυξάνουν την περίοδο διατήρησης τους.
Να θυμάστε επίσης ότι ένα στέικ βάρους 225 γραμμαρίων περιέχει τουλάχιστον 20 γραμμάρια κορεσμένου λίπους, ένα ψητό στήθος κοτόπουλου με πέτσα περιέχει 9 γραμμάρια κορεσμένου λίπους, μια μέτρια μερίδα τηγανητών πατατών περιέχει 8 γραμμάρια τρανς λίπη και ένα ντόνατ περιέχει 4 γραμμάρια τρανς λίπη.
Είναι λοιπόν απαραίτητο προτού αγοράζετε κάτι, να μελετάτε προσεκτικά την ετικέτα στην οποία πρέπει να αναγράφεται με λεπτομέρεια το είδος και ποσότητα των συστατικών που χρησιμοποιήθηκαν για το προϊόν που θα αγοράσετε.
Με όπλο τις γνώσεις για το βούτυρο και τη μαργαρίνη, μπορούμε να προσέχουμε και να προσαρμόζουμε τη διατροφή μας, με στόχο τον περιορισμό στο μέγιστο δυνατό βαθμό την πρόσληψη λιπών που είναι σε θέση να βλάπτουν το κυκλοφορικό σύστημα, τις αρτηρίες, την καρδία και τον εγκέφαλο μειώνοντας έτσι τη διάρκεια και την ποιότητα της ζωής μας.
