Η λιποθυμία είναι η παροδική απώλεια της συνείδησης. Οφείλεται στη μείωση της παροχής οξυγόνου στον εγκέφαλο.
Όταν για διάφορους λόγους, το οξυγόνο που φθάνει στον εγκέφαλο είναι λιγότερο από το αναγκαίο για τις βασικές λειτουργίες, τότε συμβαίνει η λιποθυμία, η οποία αποκαλείται και συγκοπή.
Ο βασικός μηχανισμός που οδηγεί στη λιποθυμία είναι η ξαφνική μείωση της ροής αίματος προς τον εγκέφαλο. Η μείωση της ροής μπορεί να προκληθεί είτε από μια αλλαγή στην αιμοδυναμική ρύθμιση της κατανομής του όγκου αίματος στην κυκλοφορία, είτε από ένα καρδιακό πρόβλημα όπως ανωμαλίες του ρυθμού της καρδίας.
Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι τα λιποθυμικά επεισόδια είναι συχνά και είναι δυνατόν να συμβούν σε υγιή άτομα. Έχει υπολογιστεί ότι περίπου 30% του πληθυσμού έχει υποστεί τουλάχιστο ένα επεισόδιο λιποθυμίας.
Παράλληλα όμως, θα πρέπει να επισημανθεί ότι υπάρχουν περιπτώσεις λιποθυμικών επεισοδίων που συνδυάζονται με σοβαρές παθολογικές καταστάσεις. Οι διαταραχές αυτές μπορεί να είναι καρδιακού τύπου, αγγειακού τύπου με ανωμαλίες των αγγείων που παρέχουν αίμα στον εγκέφαλο ή ακόμη νευρολογικού τύπου παθήσεις.
Θα πρέπει λοιπόν να συγκρατήσουμε ότι ένα επεισόδιο λιποθυμίας σε ένα κατά τα άλλα υγιές άτομο, θα περάσει γρήγορα χωρίς πρόβλημα.
Αντίθετα σε ένα άτομο με προβλήματα υγείας, όπως καρδιακές ή εγκεφαλικές παθήσεις, διαβήτη, ψηλή πίεση ή άλλα, ένα επεισόδιο λιποθυμίας ή συγκοπής, μπορεί να δείχνει ότι κάτι σοβαρότερο συμβαίνει και ακόμη ότι είναι δυνατόν να απειλείται η ζωή του. Σίγουρα στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται άμεση ιατρική παρέμβαση.
Πριν από ένα επεισόδιο λιποθυμίας ο ασθενής είναι δυνατόν να παρουσιάσει κάποια σημεία και συμπτώματα:
- Χλωμάδα
- Αδυναμία
- Ζαλάδα
- Αίσθημα μείωσης της ακοής
- Μείωση της όρασης
- Ναυτία
- Εφίδρωση
- Ταχυκαρδία ή αρρυθμία
- Απώλεια μνήμης κατά τη στιγμή που γίνεται η λιποθυμία (ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους ασθενείς).
Εάν η λιποθυμία συμβεί ενώ ο ασθενής στέκεται τότε θα πέσει κάτω λόγω απώλειας ελέγχου του μυϊκού τόνου. Εάν ο ασθενής κάθεται, μπορεί να γείρει προς τα εμπρός, πίσω ή στο πλευρό.
Στους ηλικιωμένους μια λιποθυμία μπορεί να προκαλέσει κατάγματα λόγω της πτώσης ή ακόμα αιμορραγία στον εγκέφαλο λόγω κτυπήματος στο κεφάλι.
Κάποτε μετά που θα χάσει τις αισθήσεις του ο ασθενής, μπορεί να παρουσιάσει μερικές κινήσεις σαν τα τινάγματα τα οποία πιθανόν να εκληφθούν από αυτούς που είναι παρόντες, σαν σπασμοί.
Ορισμένες καταστάσεις, σε υγιή άτομα, μπορούν να ευνοήσουν την εκδήλωση λιποθυμικού επεισοδίου:
- Μια απότομη πτώση της πίεσης μπορεί να προκαλέσει λιποθυμία. Όταν κάποιος σηκωθεί απότομα, ο οργανισμός πιθανόν να μην προλάβει να προσαρμοστεί και τότε να μειωθεί η ροή αίματος προς τον εγκέφαλο και να επέλθει η συγκοπή
- Η δύσκολη εργασία ή το έντονο παιγνίδι, ιδιαίτερα όταν επικρατεί πολλή ζέστη
- Η γρήγορη αναπνοή (υπεραερισμός των πνευμόνων) είναι δυνατόν να οδηγήσει σε λιποθυμία
- Η ψυχολογική αναστάτωση με έντονο θυμό ή έντονη συγκίνηση. Οι λιποθυμίες αυτές είναι αντανακλαστικές και οφείλονται σε νευρολογικές αντιδράσεις και είναι γνωστές σαν πνευμονογαστρικού τύπου λιποθυμίες
- Ορισμένα φάρμακα, ιδιαίτερα αυτά που χαμηλώνουν την πίεση μπορούν να προκαλέσουν συγκοπή
- Η στροφή της κεφαλής προς τη μια μεριά, είναι δυνατόν να προκαλέσουν λιποθυμία σε άτομα των οποίων τα αγγεία πιέζονται, κατά την κίνηση της στροφής, από τα οστά του τραχήλου
- Επίσης αντανακλαστικού τύπου λιποθυμίες περιγράφονται και κατά τη διάρκεια του βήχα, της διούρησης, της αφόδευσης, του τεντώματος, του έντονου γέλιου ή ακόμη κατά το φύσημα σε ένα πνευστό μουσικό όργανο.
Επιπρόσθετα θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι υπάρχουν και σοβαρότερες αιτίες που προκαλούν λιποθυμία ή συγκοπή σε άτομα με προβλήματα υγείας.
Οι καρδιακές παθήσεις, οι ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού, η επιληψία, οι ανωμαλίες με στένωση των αγγείων (καρωτίδες) που παρέχουν αίμα στον εγκέφαλο μπορεί να προκαλέσουν συγκοπή.
Για τους λόγους αυτούς είναι σημαντικό, η αναζήτηση της αιτίας που βρίσκεται πίσω από ένα λιποθυμικό επεισόδιο, να λαμβάνει αρχικά υπ' όψη το λεπτομερές ιατρικό ιστορικό του ασθενούς.
Στη συνέχεια σε ορισμένες περιπτώσεις, είτε λόγω ιστορικού, είτε λόγω του ότι υπάρχουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια λιποθυμίας, θα πρέπει να γίνεται μια διεξοδική διαγνωστική διερεύνηση.
Η ανεύρεση της αιτίας θα μπορέσει να κατευθύνει ανάλογα και τη θεραπευτική αντιμετώπιση.
Συγγραφέας άρθρου:
Καθηγητής Λοΐζος Γ. Λοΐζου, MD, PhD
Πρόεδρος Ιδρύματος ΕΛΠΙΔΑ για παιδιά με καρκίνο και λευχαιμία,
Κλινικός Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας,
Παιδίατρος, Παιδογκολόγος-Παιδοαιματολόγος,
τ. Διευθυντής Παιδογκολογικής-Παιδοαιματολογικής Κλινικής
Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ, Λευκωσία
