Τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα είναι θρεπτικές ουσίες απαραίτητες για τον οργανισμό μας. Πρέπει να τις προμηθευόμαστε από τη διατροφή διότι δεν μπορεί ο μεταβολισμός μας να τις παράγει.
Υπάρχουν βασικά δύο μορφές ωμέγα 3 λιπαρών οξέων, το εικοσιπεντανοϊκό οξύ (EPA) και το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA). Πρόκειται για πολυακόρεστα λιπαρά οξέα που έχουν διαφορές στη χημική τους δομή.
Ο ρόλος των δύο τύπων των ωμέγα 3 λιπαρών οξέων είναι πολύ σημαντικός στον ανθρώπινο οργανισμό. Αποτελούν βασικά δομικά στοιχεία για ορμόνες που ελέγχουν και ρυθμίζουν την ανάπτυξη των κυττάρων, των κυτταρικών μεμβρανών, τις λειτουργίες της πήξης του αίματος και του ανοσολογικού συστήματος, δηλαδή του συστήματος άμυνας του σώματος μας.
Η πηγή από την οποία προσλαμβάνουμε τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα είναι η διατροφή, κυρίως από τα λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός, οι σαρδέλες, ο κολιός, ο μπακαλιάρος. Υπάρχουν επίσης στη σόγια, στο λιναρόσπορο και τα έλαια τους και σε ξηρούς καρπούς όπως τα καρύδια. Τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα διατίθενται επιπλέον σε διατροφικά συμπληρώματα.
Δυστυχώς η διατροφή δυτικού τύπου που επικράτησε σε πολλές αναπτυγμένες χώρες είναι φτωχή σε ωμέγα 3 λιπαρά οξέα. Η απουσία ικανοποιητικών ποσοτήτων από την καθημερινή διατροφή μας των σημαντικών αυτών στοιχείων, πιθανόν να συνέτεινε στην αύξηση πολλών χρόνιων παθήσεων που έχουν σχέση ή γενεσιουργό αιτία τη χρόνια φλεγμονή.
Τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα λειτουργούν εναντίον της φλεγμονής, έχουν δηλαδή αντιφλεγμονώδη δράση. Μειώνουν την παραγωγή ουσιών στον οργανισμό οι οποίες προάγουν τη φλεγμονή και την αυξημένη ευαισθησία στον πόνο. Ταυτόχρονα προάγουν τη σύνθεση ουσιών που έχουν αντιφλεγμονώδη και επουλωτική δράση.
Η αντιφλεγμονώδης δράση των ωμέγα 3 λιπαρών οξέων βοηθά σε αυτοάνοσα νοσήματα, δηλαδή σε ασθένειες που οφείλονται σε παθολογική δράση του συστήματος άμυνας του οργανισμού. Στις παθήσεις αυτές, το ανοσολογικό σύστημα επιτίθεται εναντίον των ίδιων οργάνων και ιστών του ασθενούς. Τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα φαίνεται ότι βοηθούν σε παθήσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος Crohn.
Η πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων βελτιώνεται με την προσθήκη ωμέγα 3 λιπαρών οξέων. Η κατανάλωση δύο φορές την εβδομάδα λιπαρών ψαριών μπορεί να προσφέρει περίπου 250 mg των οξέων αυτών και να μειώνει έτσι τον κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις. Η ίδια ποσότητα των ωμέγα 3 λιπαρών οξέων μπορεί να την παίρνει κάποιος και από ειδικά συμπληρώματα.
Ο ρόλος των ωμέγα 3 λιπαρών οξέων στην πρόληψη του καρκίνου έχει διερευνηθεί ευρέως. Ορισμένες έρευνες έδειξαν ενθαρρυντικά αποτελέσματα στη δράση των οξέων αυτών στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού, του παχέος εντέρου και του προστάτη.
Ο μηχανισμός δράσης τους στην αποτροπή γένεσης του καρκίνου είναι πολύπλοκος. Εμπλέκονται στις διαδικασίες απόπτωσης, δηλαδή στον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα πεθαίνουν, στη διακοπή του ανεπιθύμητου πολλαπλασιασμού των κυττάρων και στην αποτροπή δημιουργίας όγκου.
Τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα έχουν σημαντικές δράσεις στην εγκέφαλο. Επηρεάζουν θετικά την ψυχική διάθεση, ενισχύουν τη μνήμη και έχουν γενικά προστατευτικές δράσεις σε διάφορες πολύ σημαντικές κατηγορίες νευρικών κυττάρων και εγκεφαλικών δομών.
Ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι οι άνθρωποι που καταναλώνουν περισσότερο δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA) κατά τη διάρκεια της ζωής τους έχουν καλύτερη πνευματική λειτουργία και ισχυρότερη μνήμη σε προχωρημένη ηλικία. Επίσης η χαμηλή διατροφική πρόσληψη του οξέος αυτού συσχετίσθηκε με ψηλότερο κίνδυνο προσβολής από νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας.
Το δέρμα και τα μάτια βελτιώνονται από τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα. Βοηθούν στην αντιμετώπιση της φλεγμονής που δημιουργούν οι υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Ιδιαίτερα διατηρούν την υγρασία που χρειάζεται στα μάτια χάρις στην αντιφλεγμονώδη τους δράση.
Οι πόνοι λόγω περιόδου μειώνονται χάρις τη δράση των ωμέγα 3 λιπαρών οξέων. Για το λόγο αυτό η λήψη ιχθυελαίων κατά την περίοδο δυνατόν να μειώνει τα συμπτώματα που αυτή προκαλεί όπως οι πόνοι στην κοιλιά, ο πονοκέφαλος και οι αναγούλες.
Είναι σημαντικό να αναφερθούν οι διαφορές των ωμέγα 3 λιπαρών οξέων από τα ωμέγα 6 λιπαρά οξέα. Σε αντίθεση με τα ωμέγα 3, τα ωμέγα 6 λιπαρά οξέα έχουν δράση που ευνοεί τη φλεγμονή.
Η υπερβολική λήψη από τη διατροφή των ωμέγα 6 λιπαρών οξέων προάγει τη φλεγμονή. Η δυτικού τύπου διατροφή είναι πλούσια σε ωμέγα 6 λιπαρά οξέα και φτωχή σε ωμέγα 3 λιπαρά οξέα και αυτό πιθανόν να εξηγεί την αύξηση των χρόνιων νοσημάτων που έχουν σχέση με τη φλεγμονή.
Ο καλύτερος τρόπος για να προμηθεύουμε τον οργανισμό μας με ωμέγα 3 λιπαρά οξέα είναι καταναλώνοντας τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα λιπαρά ψάρια πλούσια σε ωμέγα 3 όπως ο σολομός, η ρέγκα, το σκουμπρί, οι σαρδέλες και ο κολιός. Υπάρχουν και άλλες διατροφικές πηγές των οξέων αυτών όπως η σόγια, ο λιναρόσπορος και τα καρύδια, αλλά η καλύτερη πηγή είναι τα ψάρια.
