Κατά τη διάρκεια ενός αεροπορικού ταξιδιού, η ακτινοβολία που δέχονται οι επιβάτες και το πλήρωμα του αεροπλάνου, προέρχεται από δύο πηγές.
Η μία πηγή είναι η γαλαξιακή κοσμική ακτινοβολία και η άλλη είναι η ηλιακή ακτινοβολία.
Στον ήλιο μπορούν να συμβούν σοβαρές διαταραχές οι οποίες οδηγούν σε εκρήξεις. Κατά τις ηλιακές αυτές εκρήξεις, για μικρά χρονικά διαστήματα αυξάνονται σημαντικά τα επίπεδα ακτινοβολίας στα ύψη όπου γίνονται οι συνήθεις πτήσεις επιβατηγών αεροσκαφών.
Η αύξηση της ακτινοβολίας που παρατηρείται κατά τις ηλιακές εκρήξεις, μπορεί να έχει επιδράσεις ακόμη και σε επιβάτες που δεν ταξιδεύουν συχνά.
Σε έγκυες γυναίκες, η ακτινοβολία που μπορεί να δεχτούν κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού το οποίο υποβλήθηκε σε αυξημένη ηλιακή ακτινοβολία λόγω ηλιακής έκρηξης, προκαλεί ανησυχίες.
Όταν δεν υπάρχουν ηλιακές εκρήξεις, η ακτινοβολία που δέχονται οι επιβάτες που δεν ταξιδεύουν συχνά, είναι αμελητέα.
Αντίθετα, για τους πιλότους, το υπόλοιπο πλήρωμα, τις έγκυες γυναίκες και άλλους, που ταξιδεύουν συχνά, ακόμη και όταν δεν υπάρχει αύξηση της ηλιακής ακτινοβολίας λόγω εκρήξεων, χρειάζεται προσοχή.
Είναι αναγκαίο οι ώρες εργασίας του πληρώματος όπως επίσης και οι ώρες πτήσεων αυτών που ταξιδεύουν συχνά, συμπεριλαμβανόμενων και εγκύων γυναικών, να τροποποιούνται για να μη δέχονται γαλαξιακή κοσμική ακτινοβολία που να υπερβαίνει τα ασφαλή επίπεδα που έχουν καθορισθεί διεθνώς.
Σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα που καθιερώθηκαν από αρμόδιους οργανισμούς (International Commission on Radiological Protection και US National Council on Radiation Protection and Measurement η μέγιστη δόση ακτινοβολίας που μπορούν να δέχονται οι επιβάτες των αεροπλάνων δεν πρέπει να ξεπερνά το 1 millasievert (mSv).
Για τις έγκυες γυναίκες η μέγιστη αποδεκτή δόση είναι 1 mSv για τη διάρκεια των 40 εβδομάδων της εγκυμοσύνης.
Η ποσότητα ακτινοβολίας που δέχεται ένα αεροσκάφος εξαρτάται από το ύψος στο οποίο γίνεται η πτήση και από τη διάρκεια της πτήσης.
Η κοσμική ακτινοβολία που θα δεχθεί ένα αεροσκάφος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ύψος.
Σε διεθνείς πτήσεις κατά τις οποίες τα αεροπλάνα πετούν πιο ψηλά, η ακτινοβολία που δέχεται το αεροπλάνο είναι σημαντικά μεγαλύτερη.
Για παράδειγμα μια πτήση μετ' επιστροφής από τη Νέα Υόρκη στο Τόκιο, προκαλεί 15% της ετήσιας αποδεκτής δόσης. Μια πτήση από τη Νέα Υόρκη στο Σηάτλ, προκαλεί μόνο 6% της ετήσιας αποδεκτής δόσης ακτινοβολίας.
Οι ηλιακές εκρήξεις δεν είναι συχνά φαινόμενα. Διαρκούν για μικρά χρονικά διαστήματα. Όμως η ακτινοβολία που προκαλούν είναι μεγάλη.
Για παράδειγμα κατά τη διάρκεια μιας πτήσης που υποβλήθηκε σε αυξημένη ηλιακή ακτινοβολία λόγω ηλιακής έκρηξης, οι επιβάτες και το πλήρωμα μπορούν να δεχτούν 1 mSv που είναι το μέγιστο ετήσιο αποδεκτό όριο.
Με βάση τα επιστημονικά αυτά δεδομένα, πρόσφατα έχει εγκατασταθεί ένα σύστημα από το US Federal Aviation Administration Space Environment Center, το οποίο παρακολουθεί συνεχώς την κατάσταση στον ήλιο. Όταν υπάρχουν ηλιακές εκρήξεις, στέλνεται προειδοποίηση στις αεροπορικές γραμμές για να λαμβάνουν τα μέτρα τους.
Ο στόχος του συστήματος αυτού είναι η μείωση της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία του αεροσκάφους. Ιδιαίτερα εάν υπάρχουν έγκυες στο αεροσκάφος, γίνεται εισήγηση όπως αυτό να κατέβει σε πιο χαμηλά και ασφαλέστερα επίπεδα.
Επίσης το πλατύ κοινό έχει τη δυνατότητα να πληροφορείται εάν κατά τη διάρκεια ενός προβλεπόμενου ταξιδιού θα συμβεί ηλιακή έκρηξη. Στις ιστοσελίδες του Space Environment Center of National Oceanic and Atmospheric Administration δίνονται οι σχετικές πληροφορίες.
Σε περιπτώσεις που προβλέπεται ηλιακή έκρηξη, επιβάτες και ιδιαίτερα ευαίσθητες ομάδες όπως οι έγκυες γυναίκες, δεδομένου ότι έχουν τη σχετική πληροφόρηση, μπορούν να αναβάλουν το ταξίδι τους μέχρι που να περάσει η περίοδος ψηλής ακτινοβολίας.
Υπάρχει επίσης ειδικό λογισμικό πρόγραμμα, για τον υπολογισμό της συνολικής δόσης που δέχονται οι επιβαίνοντες αεροσκαφών. Με τη βοήθεια της εν λόγω τεχνολογίας, έγκυες γυναίκες που ταξιδεύουν συχνά ή ανήκουν σε πλήρωμα αεροσκάφους όπως επίσης και άλλοι που λόγω συχνών ταξιδιών μπορεί να υποβάλλονται σε αυξημένη ακτινοβολία, μπορούν να γνωρίζουν τη συνολική ακτινοβολία που δέχονται.
Το US Federal Aviation Administration Space Environment Center στη διεύθυνση προσφέρει τις σχετικές πληροφορίες.
Συνοπτικά εμείς θα τονίσουμε το γεγονός ότι παραμένουν πολλά άγνωστα σχετικά με την έκθεση των ανθρώπων, μακροχρόνια σε χαμηλά επίπεδα ακτινοβολίας. Πολλά από αυτά που γνωρίζουμε προέρχονται από εκθέσεις μικρής διάρκειας σε ψηλές δόσεις ακτινοβολίας.
Αναμένοντας περισσότερο φως από την επιστήμη για το εν λόγω θέμα, είναι αναγκαίο να ακολουθούμε τις διεθνείς συστάσεις προστασίας μας από την κοσμική και ηλιακή ακτινοβολία.
Η προστασία ομάδων που μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο, όπως οι έγκυες γυναίκες, τα άτομα που ταξιδεύουν συχνά και τα πληρώματα των αεροσκαφών, πρέπει να είναι θέμα προτεραιότητας.
