Τι προκαλεί καρκίνο παχέος εντέρου; Ορισμένοι άνθρωποι κινδυνεύουν περισσότερο από άλλους να προσβληθούν από καρκίνο του παχέος εντέρου. Το παχύ έντερο αρχίζει με το τυφλό έντερο, συνεχίζεται με το κόλον (που αποτελείται από το ανιόν, το εγκάρσιο, το κατιόν και το σιγμοειδές κόλον) και το ορθό, που καταλήγει στο στόμιο του πρωκτού.

Το γιατί κάποιοι άνθρωποι έχουν περισσότερες πιθανότητες από άλλους να παρουσιάσουν καρκίνο του παχέος εντέρου δεν έχει κατανοηθεί ικανοποιητικά. Ωστόσο ορισμένες καταστάσεις, που ονομάζονται παράγοντες κινδύνου συνοδεύονται από αυξημένο κίνδυνο προσβολής από τη νόσο.

Ας εξετάσουμε λοιπόν τους παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του παχέος εντέρου.

Η ηλικία

Η ηλικία έχει σχέση με την πρόκληση καρκίνου. Πέραν του 90% των ατόμων, που παρουσιάζονται με καρκίνο του παχέος εντέρου είναι άνω των 50 ετών. Ο μέσος όρος ηλικίας των ασθενών αυτών είναι 72 ετών.

Οι πολύποδες

Οι πολύποδες είναι συχνό εύρημα σε άτομα άνω των 50 ετών. Είναι μορφώματα, ογκίδια που αναπτύσσονται στη βλεννογόνο του αυλού του παχέος εντέρου.

Οι περισσότεροι πολύποδες είναι καλοήθεις. Μερικοί όμως με την πάροδο του χρόνου, εκφυλίζονται και γίνονται κακοήθεις, δηλαδή μετατρέπονται σε καρκίνο.

Η ανίχνευση και αφαίρεση των πολύποδων μειώνει ουσιαστικά τον κίνδυνο για καρκίνο παχέος εντέρου. Για το λόγο αυτό επιβάλλεται η κολονοσκόπηση σε όλα τα άτομα άνω των 50 ετών, εκτός εάν υπάρχουν άλλοι παράγοντες κινδύνου που επιβάλλουν τη διενέργεια της εξέτασης νωρίτερα.

Το οικογενειακό ιστορικό

Οι συγγενείς πρώτου βαθμού, δηλαδή οι γονείς, τα παιδιά και τα αδέρφια ενός ατόμου με ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν και αυτοί την ίδια νόσο. Ο κίνδυνος είναι ακόμη μεγαλύτερος για τους συγγενείς πρώτου βαθμού, εάν το άτομο παρουσίασε τον καρκίνο παχέος εντέρου σε νεαρή ηλικία.

Γονίδια, που αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο

Υπάρχουν αλλοιώσεις γονιδίων που προκαλούν καρκίνο του παχέος εντέρου. Δύο είναι οι πλέον γνωστές, οι ανωμαλίες του γονιδίου HNPCC (Hereditary Nonpolyposis Colon Cancer) που είναι οι συχνότερες και του γονίδιου APC που προκαλεί τη νόσο  FAP (Familial Adenomatous Polyposis) που είναι σπάνιες.

Οι ανωμαλίες του γονιδίου HNPCC ευθύνονται για την πρόκληση της ασθένειας που ονομάζεται κληρονομικός μη πολυποδιασικός καρκίνος παχέος εντέρου.

Ο κληρονομικός μη πολυποδιασικός καρκίνος είναι η συχνότερη κληρονομική μορφή καρκίνου του παχέος εντέρου. Αποτελεί το 2% του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου του παχέος εντέρου.  

Οι περισσότεροι άνθρωποι, που έχουν αλλοιώσεις του γονιδίου HNPCC αναπτύσσουν καρκίνο παχέος εντέρου. Ο μέσος όρος ηλικίας που συμβαίνει αυτό είναι 44 ετών.

Οι αλλοιώσεις του γονίδιου APC προκαλούν τη νόσο που ονομάζεται οικογενειακή ή οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση. Πρόκειται για μια σπάνια πάθηση στην οποία δημιουργούνται εκατοντάδες πολύποδες στο παχύ έντερο.

Η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση ευθύνεται για λιγότερο από 1% του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου του παχέος εντέρου. Εάν ο ασθενής που πάσχει από την εν λόγω νόσο παραμείνει χωρίς θεραπεία, συνήθως παρουσιάζει καρκίνο στην ηλικία των 40 ετών.

Τα μέλη της οικογένειας των ασθενών που πάσχουν από κληρονομικό μη πολυποδιασικό καρκίνο παχέος εντέρου (HNPCC) ή από οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση (FAP) μπορούν να κάνουν έλεγχο των δικών τους γονιδίων, για να διαπιστώσουν εάν έχουν τις συγκεκριμένες παθολογικές αλλοιώσεις που οδηγούν σε καρκίνο.

Για αυτούς που πράγματι έχουν τις αλλοιώσεις αυτές υπάρχουν μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης που ο γιατρός τους μπορεί να τους συστήσει. Σε ασθενείς με οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση, ο γιατρός δυνατόν να συστήσει την αφαίρεση όλου ή μέρους του παχέος εντέρου.

Το ατομικό ιατρικό ιστορικό

Άτομα τα οποία ήδη έχουν παρουσιάσει μια πρώτη φορά καρκίνο του παχέος εντέρου μπορεί να παρουσιάσουν καρκίνο της ίδιας μορφής μια δεύτερη φορά.

Επίσης γυναίκες με ιστορικό καρκίνου των ωοθηκών, της μήτρας ή του μαστού έχουν σε κάποιο βαθμό αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου.

Ελκώδης κολίτιδα και νόσος Crohn

Τα άτομα που πάσχουν για πολλά χρόνια από φλεγμονώδεις νόσους του πεπτικού συστήματος όπως η ελκώδης κολίτιδα και νόσος Crohn έχουν αυξημένο κίνδυνο προσβολής από καρκίνο παχέος εντέρου.    

Διατροφή

Η διατροφή πλούσια σε λίπη, ιδιαίτερα λίπη ζωικής προέλευσης και χαμηλής περιεκτικότητας σε ασβέστιο, φολικό οξύ και φυτικές ίνες πιθανόν σύμφωνα με αποτελέσματα ερευνών να έχουν αυξημένο κίνδυνο προσβολής από καρκίνο παχέος εντέρου.

Επίσης το ίδιο φαίνεται να ισχύει για για άτομα με πολύ χαμηλής περιεκτικότητας διατροφή σε φρούτα και λαχανικά.

Ωστόσο επισημαίνεται ότι οι έρευνες σχετικά με τη διατροφή είναι παρατηρητικού τύπου, συχνά δίνουν αντικρουόμενα αποτελέσματα και επιπλέον η μεθοδολογία τους δεν επιτρέπει την τεκμηρίωση σχέσης διατροφής και καρκίνου.

Κάπνισμα

Οι καπνιστές τσιγάρων έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν πολύποδες και να προσβληθούν από καρκίνο παχέος εντέρου.

Οι άνθρωποι, που πιστεύουν ότι για κάποιο λόγο έχουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου πρέπει να συζητούν το θέμα με το γιατρό τους.

Οι ασθενείς που παρουσίασαν μια πρώτη φορά καρκίνο παχέος εντέρου πρέπει να ελέγχονται τακτικά, διότι υπάρχει ο κίνδυνος να παρουσιάσουν τη νόσο μια δεύτερη φορά.

Επίσης είναι καλό να συζητήσουν με το γιατρό τους το πρόβλημα για τους συγγενείς τους και να γίνεται η ανάλογη ενημέρωση τους.

Ο γιατρός ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να συστήσει γενετικούς έλεγχους για όλη την οικογένεια ή για τους συγγενείς πρώτου βαθμού, εξετάσεις πρόληψης και τρόπους μείωσης του κινδύνου προσβολής από τη νόσο, όπως η έγκαιρη ανίχνευση των πολύποδων ή καρκίνου του παχέος εντέρου με τη βοήθεια της κολονοσκόπησης.