Σήμερα η αναγνώριση γονιδίων, που προδιαθέτουν για ορισμένες μορφές καρκίνου αναπτύσσεται ραγδαία.

Η γονιδιακή ταυτότητα του κάθε ανθρώπου μπορεί στο σύντομο μέλλον να περιέχει πληροφορίες που θα προμηνύουν το μέλλον του.

Προκύπτουν εύλογα ερωτήματα σχετικό με τις επιδράσεις των πληροφοριών αυτών στη ζωή του ανθρώπου:

1. Σε περίπτωση ανωμαλιών ορισμένων γονιδίων, θα δημιουργείται πηγή ανησυχιών για όλη του τη ζωή;

2. Οι πληροφορίες της γονιδιακής του ταυτότητας, θα μπορούσαν να το βοηθήσουν να κάνει καλύτερα ανιχνευτικές εξετάσεις για έγκαιρη διάγνωση ενός καρκίνου, μιας καρδιακής ή άλλης πάθησης;

3. Μήπως υπάρχει τρόπος, η δράση των γονιδίων που προδιαθέτουν για ορισμένες μορφές καρκίνου να επηρεάζεται από τον τρόπο ζωής του ατόμου;

Τα ερωτήματα αυτά είναι επίκαιρα και σημαντικά στην εποχή μας. Σύντομα πολλοί άνθρωποι θα γνωρίζουν εάν μερικά από τα γονίδια τους δημιουργούν αυξημένο κίνδυνο προσβολής τους από κάποια πάθηση.

Συχνά πολλοί άνθρωποι όταν πληροφορηθούν ότι έχουν γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο τους για καρκίνο ή άλλη πάθηση, καταλαμβάνονται από αισθήματα απελπισίας. Αισθάνονται ότι επειδή υπάρχει πρόβλημα στο γενετικό τους κώδικα, δεν μπορούν να κάνουν κάτι για να αντιμετωπίσουν τον επερχόμενο κίνδυνο.

Ωστόσο μια σειρά από ενδιαφέρουσες ερευνητικές εργασίες, δείχνουν ότι ο τρόπος ζωής των ανθρώπων επηρεάζει την ενεργοποίηση και έκφραση γονιδίων που σχετίζονται με πρόκληση νόσων.

Η περίπτωση του καρκίνου του προστάτη, μας προσφέρει χαρακτηριστικό παράδειγμα της εν λόγω αλληλεπίδρασης. Ιστορικά είχε παρατηρηθεί ότι η επίπτωση (νέα περιστατικά της νόσου κάθε χρόνο) του καρκίνου του προστάτη ήταν χαμηλότερη σε χώρες που οι άνδρες είχαν διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη και πλούσια σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης.

Παράλληλα πολλές επιδημιολογικές έρευνες είχαν τεκμηριώσει ότι η υγιεινή διατροφή και η τακτική σωματική άσκηση, συμβάλλουν ουσιαστικά στην πρόληψη του καρκίνου. 

Με βάση τα δεδομένα αυτά, επιστήμονες από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας διεξήγαγαν έρευνες για να δουν εάν οι αλλαγές του τρόπου ζωής επηρεάζουν τη δράση και έκφραση των γονιδίων που σχετίζονται με τον καρκίνο του προστάτη. 

Σε μια από τις εργασίες τους, συμπεριέλαβαν 30 άνδρες με καρκίνο προστάτη στα πρώτα στάδια. Ο μέσος όρος ηλικίας τους ήταν περίπου 62 ετών. Το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) στο αίμα τους ήταν κατά μέσο όρο 4,8 ng/ml και το σκορ Gleason (δείκτης βαθμού κακοήθειας του καρκίνου του προστάτη) ήταν 6 που θεωρείται χαμηλού κινδύνου.

Στην αρχή της έρευνας, από τις βιοψίες που λήφθηκαν από τους ασθενείς μελετήθηκαν τα γονίδια του καρκίνου του προστάτη των ανδρών.

Όλοι οι άνδρες είχαν επιλέξει εκ των προτέρων να μην λάβουν οποιαδήποτε μορφή θεραπείας (άμεση χειρουργική επέμβαση, ακτινοθεραπεία ή ορμονική θεραπεία). Προτίμησαν να τύχουν τακτικής παρακολούθησης και να υποβληθούν σε θεραπεία μόνο εάν ο καρκίνος τους παρουσίαζε προοδευτική επιδείνωση.

Οι ερευνητές προσέφεραν στου ασθενείς ένα πρόγραμμα διάρκειας 3 μηνών που στόχο είχε την υιοθέτηση ενός νέου συγκεκριμένου τρόπου ζωής. Η διατροφή γινόταν με βάση τρόφιμα φυτικής προέλευσης και μόνο 10% των θερμίδων προέρχονταν από λίπη. Επίσης κάθε μέρα η διατροφή τους συμπληρωνόταν με σόγια, 3 γραμμάρια ιχθυελαίου, 100 μονάδες βιταμίνης Ε, 200 mg σεληνίου και 2 γραμμάρια βιταμίνης C.

Επιπρόσθετα, έπρεπε να κάνουν σωματική άσκηση με περπάτημα διάρκειας 30 λεπτών κάθε μέρα για 6 μέρες της εβδομάδας.

Από ψυχολογικής άποψης, έπρεπε στην αρχή να αποτραβηχτούν για 3 μέρες στο σπίτι τους. Μετά, κάθε εβδομάδα δέχονταν ένα τηλεφώνημα για συμβουλευτικούς σκοπούς. Λάμβαναν μέρος κάθε εβδομάδα σε συνάντηση ομάδων στήριξης και αλληλοβοήθειας. Παράλληλα, κάθε μέρα για 1 ώρα εφάρμοζαν τεχνικές ελέγχου και διαχείρισης του στρες με διάφορες μεθόδους όπως γιόγκα, διαλογισμό, χαλάρωση, αναπνευστικές ασκήσεις και άλλες.

Τρεις μήνες μετά από την εν λόγω αντιμετώπιση του προβλήματος, έγιναν στους άνδρες νέες βιοψίες για λήψη υλικού από τον καρκίνο τους για σκοπούς μελέτης των γονιδίων. Η μελέτη έδειξε, ότι σε σύγκριση με τα αρχικά ευρήματα υπήρξαν θετικές αλλαγές σε περισσότερα από 500 γονίδια.

Επιπρόσθετα οι θετικές αλλαγές στα γονίδια αυτά, δεν είχαν σχέση με την ηλικία του ασθενούς ή το βαθμό σοβαρότητας της νόσου. Εκείνο που ήταν καθοριστικό για το βαθμό των θετικών αλλαγών ήταν το πόσο καλά οι άνδρες στην έρευνα εφάρμοζαν τις οδηγίες της αντιμετώπισης.

Αυτό σημαίνει ότι ποτέ δεν είναι αργά για να βελτιώσουμε τον τρόπο ζωής μας με στόχο να αυξήσουμε τις γονιδιακές μας αντιστάσεις στον καρκίνο. Η διατροφή πολύ χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, φαίνεται ότι μπορεί να επηρεάζει τον κίνδυνο προσβολής από καρκίνο του προστάτη.

Η έρευνα που σας παρουσιάζουμε δεν απαντά σ' όλα τα ερωτήματα που υπάρχουν και ταυτόχρονα δημιουργεί νέα. Για παράδειγμα δεν γνωρίζουμε τη μακροχρόνια σημασία των θετικών αυτών αλλαγών στα γονίδια που σχετίζονται με καρκίνο. Ωστόσο αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την ορθή κατεύθυνση. 

Η τροποποίηση της γονιδιακής έκφρασης από αλλαγές στη διατροφή, την τακτική σωματική άσκηση και την καταπολέμηση του στρες είναι δυνατόν ν' ανοίξουν νέους ορίζοντες για την αποτελεσματική πρόληψη και θεραπεία του καρκίνου.