Το μελάνωμα είναι μια από τις πλέον επικίνδυνες μορφές καρκίνου. Η συχνότητα του κατά τα τελευταία 30 χρόνια έχει διπλασιαστεί.
Στα παιδιά, παρά το γεγονός ότι παραμένει σπάνιο, εντούτοις η συχνότητα του μελανώματος παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αύξηση σε σύγκριση με άλλους καρκίνους της παιδικής ηλικίας.
Το 1982 προσβάλλονταν από μελάνωμα 3 παιδιά για κάθε 1 εκατομμύριο παιδιών. Το 2002 οι στατιστικές δείχνουν ότι η επίπτωση του μελανώματος ανήλθε στα 7 παιδιά ανά 1 εκατομμύριο παιδιών.
Πολλοί δεν γνωρίζουν και δεν αναμένουν ότι το μελάνωμα μπορεί να προσβάλλει και παιδιά. Οι γονείς και οι γιατροί πρέπει να γνωρίζουν ότι η συχνότητα του μελανώματος αυξάνεται και ότι προσβάλλει όλο και περισσότερο παιδιά μικρότερης ηλικίας.
Οι λόγοι για τους οποίους αυξάνεται το μελάνωμα στα παιδιά βρίσκονται υπό διερεύνηση. Η ελάττωση του στρώματος του όζοντος που προστατεύει τη γη από τη βλαβερή υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου, αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνων του δέρματος και ιδιαίτερα του μελανώματος που είναι η πλέον θανάσιμη μορφή καρκίνου δέρματος.
Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο των παιδιών και τα σοβαρά δερματικά εγκαύματα λόγω αυτής της έκθεσης κατά την παιδική ηλικία δημιουργούν τις συνθήκες καρκινοποίησης των μελανοκυττάρων του δέρματος των παιδιών.
Είναι σημαντικό επίσης όλοι να γνωρίζουν, ότι το μεγαλύτερο μέρος (50%) της υπεριώδους καρκινογόνου ηλιακής ακτινοβολίας, που θα πάρει κάποιος άνθρωπος στη ζωή του, το λαμβάνει κατά την παιδική ηλικία.
Τα μελανοκύτταρα είναι τα κύτταρα που παράγουν τη μελανίνη, χρωστική ουσία που δίνει το χαρακτηριστικό χρώμα του δέρματος και προστατεύει τα βαθύτερα στρώματα του δέρματος από την ηλιακή ακτινοβολία.
Το μελάνωμα δημιουργείται από μελανοκύτταρα του δέρματος που έχουν υποστεί αλλοιώσεις. Η υπεριώδης ακτινοβολία του ήλιου, δια μέσου του ιονισμού που προκαλεί στο DNA των κυττάρων, βοηθά στην καρκινοποίηση των μελανοκυττάρων και στη γένεση του μελανώματος.
Η εντύπωση που επικρατούσε μέχρι σήμερα ήταν ότι οι αλλοιώσεις στα μελανοκύτταρα χρειάζονταν πολλά χρόνια και επαναλαμβανόμενη έκθεση στον ήλιο μέχρι να εξελιχτούν σε μελάνωμα. Όμως η αύξηση των περιστατικών μελανώματος σε παιδιά δείχνουν ότι αυτό μπορεί να μην είναι πάντοτε αναγκαίο.
Για τους λόγους αυτούς χρειάζεται προσοχή για τις ελιές (σπίλοι) στο δέρμα των παιδιών. Όταν υπάρχουν αλλαγές σε μια ελιά στο δέρμα παιδιών ή όταν εμφανίζονται νέες αλλοιώσεις, πρέπει να εξετάζονται προσεκτικά και να αφαιρούνται εάν υπάρχουν αμφιβολίες.
Σημάδια σε μια ελιά (σπίλος δέρματος) που πρέπει να οδηγήσουν στο γιατρό περιλαμβάνουν:
- Αλλαγή στο σχήμα, ασυμμετρία, ανώμαλο σχήμα των ορίων, ανώμαλη επιφάνεια με προεξοχές
- Αλλαγή στο χρώμα, μικτά χρώματα καφέ και μαύρο, ανομοιογένεια χρώματος
- Αύξηση του μεγέθους, μεγάλη διάμετρος
- Αιμορραγία από το σπίλο, κνησμός και πόνος
- Εξέλκωση της δερματικής βλάβης.
Τα πιο πάνω σημεία είναι συχνότερα σε μελανώματα των ενηλίκων. Στα παιδιά χρειάζεται περισσότερη προσοχή διότι οι αλλαγές που συνοδεύουν ένα μελάνωμα μπορεί να είναι λιγότερο εμφανείς.
Το χρώμα στο μελάνωμα των παιδιών μπορεί να είναι πιο ανοικτό, τα όρια του σχήματος της δερματικής βλάβης να είναι πιο ομαλά, η διάμετρος να είναι μικρότερη.
Βασικά εάν διαπιστωθεί ότι υπάρχουν φακίδες ή ελιές στο δέρμα του παιδιού που είναι διαφορετικές από τις υπόλοιπες ή εάν παρουσιάζουν αιμορραγία, τότε είναι αναγκαίο να λαμβάνεται η γνώμη του γιατρού και ενδεχομένως να αφαιρούνται.
Τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό μελανώματος, με ανοικτό χρώμα δέρματος, με μεγάλο αριθμό σπίλων, με κόκκινα μαλλιά, με πράσινα μάτια, με ιστορικό εγκαυμάτων στον ήλιο, κινδυνεύουν περισσότερο από τους υπόλοιπους για μελάνωμα.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι στα παιδιά, μπορεί να μην υπάρχουν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για μελάνωμα όπως το οικογενειακό ιστορικό μελανώματος ή ο μεγάλος αριθμός σπίλων.
Βλέπουμε λοιπόν ότι παρά το γεγονός ότι το μελάνωμα, η πλέον επικίνδυνη μορφή καρκίνου του δέρματος, παραμένει σπάνιο στα παιδιά, εντούτοις παρουσιάζει μια δραματική αύξηση κατά τα τελευταία 30 χρόνια.
Η έγκαιρη ανίχνευση και αφαίρεση του μελανώματος σώζει τη ζωή του παιδιού. Για το λόγο αυτό οι γιατροί και οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν τις αλλοιώσεις στο δέρμα που πιθανόν να σχετίζονται με το μελάνωμα και όταν υπάρχουν υποψίες αυτές να αφαιρούνται αμέσως.
Τέλος δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η καλύτερη πρόληψη του μελανώματος περιλαμβάνει την προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία (αντιηλιακές κρέμες ψηλού δείκτη προστασίας, καπέλο με πλατύ γείσο, γυαλιά ήλιου, χρήση ομπρέλας, βαμβακερά ενδύματα πυκνής ύφανσης, μείωση έκθεσης στον ήλιο ιδιαίτερα μεταξύ 11πμ και 4μμ).
