Το θέμα της μεταμόσχευσης του μυελού των οστών για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού ψηλού κινδύνου, παραμένει επίμαχο για τα τελευταία 15 χρόνια.

Σε γυναίκες με καρκίνο μαστού όπου κατά τη διάγνωση υπάρχουν λεμφαδένες στη μασχάλη που παρουσιάζουν μεταστάσεις από τον πρωτοπαθή όγκο, η πρόγνωση είναι δυσκολότερη.

Επειδή τα αποτελέσματα της κλασσικής χημειοθεραπείας στις περιπτώσεις αυτές δεν είναι ικανοποιητικά, είχε προταθεί η χρήση πολύ ψηλών δόσεων χημειοθεραπείας με σκοπό να καταπολεμηθεί η ανθεκτικότητα των καρκινικών κυττάρων στις χαμηλότερες συνήθεις δόσεις.

Οι πολύ ψηλές δόσεις της χημειοθεραπείας όμως καταστρέφουν ανεπανόρθωτα το μυελό των οστών της ασθενούς. Ο μυελός των οστών είναι κατά κάποιο τρόπο το εργοστάσιο παραγωγής του αίματος. Η καταστροφή του και η ανεπάρκεια του, δεν είναι συμβατές με τη ζωή.

Για το λόγο αυτό μετά από τη χορήγηση ψηλών δόσεων χημειοθεραπείας, μεταγγίζεται στην ασθενή, μυελός των οστών που έχει συλλεχθεί εκ των προτέρων από αυτήν. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή καταστροφή καρκινικών κυττάρων και παράλληλα διασφαλίζεται η δημιουργία ξανά μυελού των οστών για την παραγωγή αίματος.

Συνήθως σήμερα δεν χρησιμοποιείται μυελός των οστών που έχει συλλεχθεί από τα οστά αλλά κύτταρα του μυελού των οστών που έχουν συλλεχθεί από το περιφερικό αίμα της ασθενούς.

Η θεραπευτική αυτή διαδικασία καθιερώθηκε με την ονομασία αυτόλογη μεταμόσχευση του μυελού των οστών.

Το επίμαχο ζήτημα είναι, πόσο αποτελεσματική είναι η θεραπεία αυτή για τον καρκίνο του μαστού ψηλού κινδύνου;

Στη δεκαετία το 90, οι προκαταρκτικές θεραπευτικές δοκιμές έδειχναν καλύτερα αποτελέσματα σε σύγκριση με τη κλασσική προσέγγιση της συνήθους χημειοθεραπείας.

Σταδιακά όμως έρευνες με μεγαλύτερους αριθμούς ασθενών και με αυστηρό τρόπο επιλογής ασθενών και χορήγησης των θεραπειών, φάνηκε ότι η αυτόλογη μεταμόσχευση δεν έφερνε τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα.

Το θέμα γίνεται ακόμη πιο δύσκολο διότι οι μεταμοσχεύσεις είναι πολύ δαπανηρές θεραπείες. Επιπρόσθετα συνοδεύονται με προβλήματα νοσηρότητας και θνησιμότητας των ασθενών που είναι πολύ πιο σοβαρά σε σύγκριση με την κλασσική χημειοθεραπεία.

Τι πρέπει λοιπόν να γίνεται στις ασθενείς με καρκίνο μαστού ψηλού κινδύνου; Αξίζει να υποβάλλονται σε αυτόλογη μεταμόσχευση ή είναι προτιμότερο να παίρνουν μόνο την κλασσική χημειοθεραπεία;

Την απάντηση στο ερώτημα αυτό προσπάθησαν να δώσουν 2 έρευνες, μία από από την Ολλανδία και μία από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στην θεραπευτική έρευνα που έγινε στην Ολλανδία, 885 ασθενείς με καρκίνο του μαστού. Από αυτές οι 442 έλαβαν την αυτόλογη μεταμόσχευση και οι υπόλοιπες 443 έλαβαν την κλασσική χημειοθεραπεία.

Οι γυναίκες αυτές, ηλικίας μικρότερης των 56 ετών, έπασχαν από καρκίνο μαστού ψηλού κινδύνου και είχαν κατά τη διάγνωση από 4 έως 9 ή 10 και περισσότερους μασχαλιαίους λεμφατικούς αδένες που παρουσίαζαν μεταστάσεις από τον καρκίνο τους.

Τα αποτελέσματά τους έδειξαν ότι οι ψηλές δόσεις χημειοθεραπείας με αυτόλογη μεταμόσχευση δεν έδιναν αξιόλογο πλεονέκτημα όσον αφορά την επιβίωση των ασθενών μετά από 5 έως 6 χρόνια.

Ενώ οι ψηλές θεραπείες, μεγάλωναν το διάστημα μέχρι μια νέα υποτροπή, εντούτοις η τελική επιβίωση των ασθενών δεν διέφερε σημαντικά μεταξύ των δύο ομάδων.

Οι Ολλανδοί ερευνητές παρατήρησαν επίσης ότι τα καλύτερα αποτελέσματα της αυτόλογης μεταμόσχευσης όσον αφορά την καθυστέρηση μιας δεύτερης υποτροπής, αφορούσαν μόνο μια μικρή ομάδα ασθενών που είχαν το χαρακτηριστικό της απουσίας του γονιδίου HER-2lneu.

Οι Αμερικανοί συμπεριέλαβαν στη θεραπευτική τους έρευνα, 540 γυναίκες με καρκίνο του μαστού και που είχαν τουλάχιστο 10 μασχαλιαίους λεμφατικούς αδένες που παρουσίαζαν κατά τη διάγνωση μεταστάσεις από τον καρκίνο τους.

Οι γυναίκες αυτές καταχωρήθηκαν με τυχαίο τρόπο στο να πάρουν μια από τις δύο θεραπείες που ήσαν υπό διερεύνηση.

Τα αποτελέσματα τους έδειξαν ότι οι ψηλές δόσεις χημειοθεραπείας αυξάνουν το χρονικό διάστημα μέχρι μια νέα υποτροπή της νόσου αλλά δεν αυξάνουν την ολική διάρκεια επιβίωσης των ασθενών.

Το συμπέρασμα τους είναι ότι η κλασσική χημειοθεραπεία παραμένει η πλέον ενδεδειγμένη μορφή θεραπείας όσον αφορά τη χημειοθεραπευτική προσέγγιση για τις ασθενείς με καρκίνο του μαστού ψηλού κινδύνου και διηθημένους μασχαλιαίους λεμφαδένες.

Μήπως αυτό είναι το τέλος της αυτόλογης μεταμόσχευσης για τον καρκίνο του μαστού; 

Πολλοί γιατροί πιστεύουν σήμερα ότι για την πλειονότητα των γυναικών με καρκίνο μαστού ψηλού κινδύνου, η αυτόλογη μεταμόσχευση δεν προσφέρει σοβαρά πλεονεκτήματα για να αξίζει τον κόπο να υποβάλλονται οι γυναίκες στη δύσκολη, περισσότερο επικίνδυνη και πολυδάπανη αυτή διαδικασία.

Είναι πιθανόν ότι για μερικές επιλεγμένες ομάδες ασθενών, όπως αυτές που δεν έχουν το γονίδιο HER-2lneu, να υπάρχουν πλεονεκτήματα όταν υποβάλλονται σε αυτόλογη μεταμόσχευση.