Η μνήμη μας επηρεάζεται καθοριστικά από τον ύπνο. Χωρίς καλό ύπνο, αυτά που μαθαίνουμε δεν αποθηκεύονται σωστά στη μνήμη μας.

Πιθανόν να θυμάστε την τελευταία φορά που πήγατε για ύπνο με μια ερώτηση που σας απασχολούσε και όταν ξυπνήσατε είχατε την απάντηση.

Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει σε πολλούς και τώρα οι επιστήμονες άρχισαν να καταλαβαίνουν πώς ο ύπνος οργανώνει, διατηρεί, συνενώνει και διασφαλίζει τη μνήμη. Μάλιστα δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο ύπνος μπορεί να είναι μέρος ενός εκπαιδευτικού προγράμματος και της μάθησης γενικότερα.

Πολλές πληροφορίες που μας δίνονται και αποθηκεύονται προσωρινά όταν είμαστε ξύπνιοι, δια μέσου ενός καλού ύπνου συγκεντρώνονται, οργανώνονται και αποθηκεύονται.

Κατά τη διάρκεια μια δύσκολης μέρας, βομβαρδιζόμαστε με ένα απίστευτα μεγάλο όγκο πληροφοριών. Έρχονται ακανόνιστα και γίνεται συνεχώς μια ανάμειξη μεταξύ καινούργιων πληροφοριών και παλαιότερων που η μνήμη καλεί για χρήση ανάλογα με τις ανάγκες.

Μέσα σε αυτή την εντατική λειτουργία υπάρχει κίνδυνος απώλειας και αποδιοργάνωσης των δεδομένων. Ο ύπνος που ακολουθεί συνενώνει διάφορα κομμάτια πληροφόρησης και διασφαλίζει την αποκατάσταση παλαιότερης μνήμης που χρησιμοποιήθηκε τη συγκεκριμένη ημέρα.

Φαίνεται ότι η ανάκληση πληροφοριών από τη μνήμη, είναι μια διαδικασία που μπορεί να τροποποιήσει την ποιότητα των πληροφοριών.

Δηλαδή όταν θυμόμαστε ένα γεγονός, οι πληροφορίες που σχετίζονται με αυτό, μπορούν να υποστούν αλλαγές και όταν πάλι αποθηκευτούν να υπάρχουν αλλαγές όσον αφορά τα γεγονότα που είχαν αρχικά συμβεί.

Ο καλός ύπνος συμβάλλει στην αποκατάσταση και επαναφορά στην αρχική κατάσταση των σχετικών πληροφοριών με τρόπο τέτοιο που η μνήμη να μην αλλοιώνεται. Όμως η στέρηση ύπνου ή ο ύπνος κακής ποιότητας, παρεμποδίζουν την επαναφορά και αποκατάσταση και αποθήκευση  των πληροφοριών στη μνήμη με τον ορθό τρόπο.

Εδώ οι επιστήμονες βλέπουν μια πρακτική εφαρμογή σε άτομα που πάσχουν ψυχολογικά σε σοβαρό βαθμό, από το σύνδρομο του μετατραυματικού στρες.

Στο σύνδρομο αυτό, οι ασθενείς που έζησαν ένα τραυματικό γεγονός όπως μια μεγάλη καταστροφή ή πολεμικές εμπειρίες, υποφέρουν κάθε φορά που επαναφέρουν στη μνήμη τους τα τραυματικά γεγονότα. Ίσως μελλοντικά οι γνώσεις που θα αποκτηθούν, αναφορικά με το ρόλο του ύπνου στη μνήμη, να επιτρέψουν μια επιλεκτική επεξεργασία των πληροφοριών που είναι αποθηκευμένες στη μνήμη με τρόπο τέτοιο που οι ασθενείς να ανακουφίζονται.

Ο ρόλος του ύπνου στους μηχανισμούς μάθησης δεν περιορίζεται μόνο στις πνευματικές δεξιότητες αλλά επεκτείνεται και στις κινητικές δεξιότητες. Αυτοί που εκπαιδεύονται στο να κάνουν πράγματα με τα χέρια τους, όταν κοιμηθούν μετά από μια εκπαιδευτική περίοδο, μαθαίνουν και διατηρούν μακροχρόνια  καλύτερα τις δεξιότητες που απέκτησαν κατά την εκπαιδευτική περίοδο.

Μάλιστα φάνηκε από πειράματα ότι αυτοί που μάθαιναν κάτι το βράδυ και λόγω του ότι ακολουθούσε ο ύπνος μετά, αποκτούσαν καλύτερες δεξιότητες σε σύγκριση με αυτούς που δεν κοιμόντουσαν αμέσως μετά από μια εκπαιδευτική δραστηριότητα διότι για παράδειγμα η δραστηριότητα αυτή έγινε το πρωί.

Δηλαδή εάν ο ύπνος ακολουθήσει σύντομα μετά από την εκμάθηση, η επεξεργασία των νεοαποκτηθέντων πληροφοριών γίνεται καλύτερα και οι δεξιότητες που αποκτούνται βελτιώνονται.

Οι σημαντικές αυτές διαπιστώσεις μπορούν να βοηθήσουν στη εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων για καλύτερη μάθηση όπως επίσης και για την αντιμετώπιση ψυχιατρικών ασθενειών. Η επέμβαση στις πληροφορίες που αποθηκεύονται δια μέσου της φυσιολογίας του ύπνου, μπορεί να έχει πολλές εφαρμογές.

Τα αξιόλογα αυτά νέα δεδομένα έχουν προκύψει από έρευνες που έγιναν από ερευνητές του πανεπιστημίου του Σικάγου. Η φυσιολογία του ύπνου και ο συσχετισμός της με τις διαδικασίες αποθήκευσης, ανάκλησης και επεξεργασίας των πληροφοριών της μνήμης ελκύει μεγάλο ενδιαφέρον.

Η εκμετάλλευση των χρήσιμων πληροφοριών, η απόρριψη των λιγότερο σημαντικών, η αποθήκευση και ανάκλησή τους από τη μνήμη αποκτούν τεράστια σημασία σήμερα που κατακλυζόμαστε καθημερινά από ένα τεράστιο όγκο νέων δεδομένων.

Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από έρευνες αναφορικά με τον ύπνο και τη μνήμη πιθανόν μελλοντικά να συμβάλουν σε καλύτερους τρόπους εκμάθησης νέων νοητικών και κινητικών δεξιοτήτων όπως επίσης και να επιτρέψουν μια καλύτερη αντιμετώπιση ορισμένων ψυχικών παθήσεων.