Ο έρπης ζωστήρας είναι ασθένεια, που προκαλεί δυνατούς πόνους στην οξεία φάση της εξέλιξης της. Κάποτε οι πόνοι γίνονται μακροχρόνιοι ή και μόνιμοι διατηρώντας ανάλογη ένταση (μεθερπητική νευραλγία).

Ο πόνος λόγω έρπη ζωστήρα, σύμφωνα με ότι αναφέρουν πολλοί ασθενείς είναι ο χειρότερος πόνος, που έχουν ποτέ υποστεί. Δυστυχώς η ανακούφιση των ασθενών από τους πόνους του έρπητα ζωστήρα δεν είναι εύκολη.

Το αναλγητικό φάρμακο οξυκοδόνη είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία των έντονων πόνων, που προκαλεί ο έρπης ζωστήρας.

Η αποτελεσματική καταπράυνση από τους πόνους της νόσου έχει κρίσιμη σημασία για τους ασθενείς. Εκτός από το ότι οι πόνοι του ζωστήρα μειώνουν ουσιαστικά την ποιότητα ζωής των ασθενών, εάν δεν αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά, είναι πιθανόν ότι αυξάνεται ο κίνδυνος το σοβαρό αυτό πρόβλημα πόνου να καταστεί χρόνιο αλλάζοντας προς το χειρότερο και για πάντοτε τη ζωή του ασθενούς.

Για τους λόγους αυτούς διενεργούνται διάφορες έρευνες για αξιολόγηση των θεραπειών, που προσφέρονται με στόχο να βρεθεί η αποτελεσματικότερη και ασφαλέστερη, με λιγότερες παρενέργειες θεραπεία.

Ο έρπης ζωστήρας προκαλείται από την επαναδραστηριοποίηση του ιού της ανεμευλογιάς-ζωστήρα. Πρόκειται για τον ίδιο ιό που προκαλεί την ανεμευλογιά. Μόνο οι άνθρωποι που παρουσίασαν στη ζωή τους ανεμευλογιά είναι δυνατόν να προσβληθούν από έρπη ζωστήρα.

Υπολογίζεται ότι 20% έως 30% των ανθρώπων θα παρουσιάσουν σε κάποια φάση της ζωής τους έρπη ζωστήρα. Το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 50% στους ανθρώπους που θα ζήσουν έως την ηλικία των 85 ετών.

Στους περισσότερους ασθενείς το πρώτο σύμπτωμα του έρπη ζωστήρα είναι ο πόνος. Πολύ γρήγορα ακολουθεί ένα εξάνθημα στις περιοχές του δέρματος όπου αρχικά εμφανίστηκε ο πόνος. Το εξάνθημα εκδηλώνεται συχνότερα στη μια πλευρά του θώρακα ή του προσώπου. Συνήθως εμφανίζεται με πολλές μικρές φλύκταινες. Ορισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν ταυτόχρονα συμπτώματα ανάλογα της γρίπης, όπως πονοκέφαλο και ληθαργία. Η ασθένεια διαρκεί συνήθως 3 έως 4 εβδομάδες.

Ο πόνος είναι το κύριο και πλέον ενοχλητικό σύμπτωμα της ασθένειας. Σχεδόν όλοι οι ασθενείς παρουσιάζουν κάποιου βαθμού πόνο. Σε μερικούς είναι πολύ σοβαρός.

Ο πόνος στον έρπητα ζωστήρα προκύπτει από διάφορες αιτίες. Είναι το σύνθετο αποτέλεσμα της βλάβης που υφίστανται τα νεύρα λόγω του ιού (νευροπαθητικός πόνος) και του φλεγμονώδους πόνου που δημιουργείται από τις αλλοιώσεις που προκαλεί ο ιός στο δέρμα και στους υπόλοιπους ιστούς που επηρεάζονται.

Συχνά λέγεται στους ασθενείς ότι το εξάνθημα θα γιατρευτεί και θα υποχωρήσει πλήρως σε 2 έως 3 εβδομάδες. Τους λέγεται επίσης, ότι ο πόνος θα φύγει και έτσι δεν τους χορηγείται αναλγητικό φάρμακο παρά μόνο, όταν ο πόνος γίνεται δυνατός ή ανυπόφορος.

Ωστόσο ο πόνος ακόμη και όταν είναι μέτριας έντασης μπορεί να εμποδίζει τους ανθρώπους να εργάζονται ή να απολαμβάνουν τα χόμπι τους. Είναι επίσης σε θέση να προκαλεί σε μερικούς ανθρώπους κατάθλιψη ή άγχος. Για τους λόγους αυτούς είναι ξεκάθαρο, ότι απαιτείται η χορήγηση θεραπευτικής αγωγής για κάθε μορφή πόνου στην ιογενή αυτή μόλυνση.

Οι γιατροί έχουν στη διάθεση τους μια ποικιλία από φάρμακα για τη θεραπεία του πόνου που προκαλεί ο έρπης ζωστήρας. Σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται φάρμακα όπως η ιβουπροφένη ή η ακεταμινοφένη (παρακεταμόλη). Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν επιπρόσθετα η οξυκοδόνη ή η κοδεΐνη.

Οι προοπτικές τυχαιοποιημένες, ελεγχόμενες με πλασέμπο (εικονικό φάρμακο) θεραπευτικές δοκιμές είναι χρήσιμες για ν' αποδειχθεί σε ποιο βαθμό ανακουφίζουν τα φάρμακα, από τον πόνο του έρπητα ζωστήρα. Για το λόγο αυτό γιατροί από το ιατρικό κέντρο του πανεπιστημίου του Ρότσεστερ των Ηνωμένων Πολιτειών εξέτασαν την αποτελεσματικότητα της οξυκοδόνης βραδείας απελευθέρωσης και της γκαμπαπεντίνης στους πόνους, που προκαλεί η νόσος σε 87 ασθενείς με έρπη ζωστήρα. Και τα δύο αυτά φάρμακα είναι γνωστό, ότι ανακουφίζουν αποτελεσματικά από πόνους που προκαλούνται από βλάβες νεύρων.

Οι συμμετέχοντες χωρίσθηκαν σε τρεις ομάδες και έλαβαν οξυκοδόνη βραδείας απελευθέρωσης, γκαμπαπεντίνη ή εικονικό φάρμακο. Όλοι οι ασθενείς που είχαν μέσο όρο ηλικίας 66 ετών παρουσίαζαν μέτριο έως σοβαρό πόνο. Παράλληλα όλοι οι ασθενείς λάμβαναν αντιιικό φάρμακο (ακυκλοβίρη) που είναι η κλασική θεραπεία για τη μόλυνση.  

Οι γιατροί διαπίστωσαν, ότι μόνο η οξυκοδόνη ήταν αποτελεσματική. Οι ασθενείς που λάμβαναν το φάρμακο είχαν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν ουσιαστική μείωση του πόνου τους συγκριτικά με τους ασθενείς που λάμβαναν το εικονικό φάρμακο ή την γκαμπαπεντίνη. Παρά το γεγονός, ότι η οξυκοδόνη ήταν αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του πόνου, το 33% των ασθενών σταμάτησαν να την παίρνουν, λόγω της δυσκοιλιότητας που το φάρμακο προκαλεί.

Οι γιατροί εκπλάγησαν από το γεγονός, ότι η γκαμπαπεντίνη δεν φάνηκε να ήταν χρήσιμη στη θεραπεία του πόνου κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της νόσου. Υποθέτουν ότι πιθανόν να χρειάζονται μεγαλύτερες δόσεις του εν λόγω φαρμάκου για να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά ο πόνος από τον έρπητα ζωστήρα. Όμως το φάρμακο αυτό πρέπει να αυξάνεται σταδιακά σε διάστημα 3 εβδομάδων ή περισσότερο που είναι πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα για μια ασθένεια, όπως ο έρπης ζωστήρας που εξελίσσεται γρήγορα και μπορεί να ολοκληρώνει τον κύκλο της σε μερικές εβδομάδες.

Ο λόγος για τον οποίο οι γιατροί από το πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ επέλεξαν να δοκιμάσουν τη θεραπευτική αποτελεσματικότητα της οξυκοδόνης και της γκαμπαπεντίνης είναι διότι και τα δύο αυτά φάρμακα είναι σε πολλές περιπτώσεις αποτελεσματικά στη θεραπεία της μεθερπητικής νευραλγίας. Η μεθερπητική νευραλγία είναι μια χρόνια οδυνηρή πάθηση, που ακολουθεί τον έρπητα ζωστήρα και οφείλεται στις βλάβες που προκαλεί ο ιός στα νεύρα.

Στη μεθερπητική νευραλγία ο πόνος μπορεί να διαρκέσει για μήνες ή ακόμη για χρόνια. Ο πόνος στις περιπτώσεις αυτές είναι ιδιαίτερα δυνατός.

Ο ασθενής βιώνει ένα έντονο κάψιμο ή οδυνηρούς ερεθισμούς, όπως τα ηλεκτρικά σοκ στις περιοχές, που εξαρτώνται από τα νεύρα που επηρεάστηκαν και εντοπίζονται εκεί όπου είχε εκδηλωθεί το δερματικό εξάνθημα κατά τη διάρκεια της αρχικής νόσου. Το δέρμα είναι εξαιρετικά ευαίσθητο και ακόμη ένα ελαφρύ άγγιγμα σε αυτό μπορεί να προκαλεί ένα βασανιστικό πόνο.

Η μεθερπητική νευραλγία εκδηλώνεται συχνότερα στους πιο ηλικιωμένους ασθενείς, σε αυτούς που παρουσιάζουν εκτεταμένο εξάνθημα ή που είχαν εντονότατο πόνο κατά τη διάρκεια της αρχικής νόσου. Για τους λόγους αυτούς έχει εξαιρετικά μεγάλη σημασία ο αρχικός πόνος που προκαλεί ο έρπης ζωστήρας να αντιμετωπίζεται άμεσα και αποτελεσματικά.

Οι γιατροί εκτιμούν, ότι περίπου 1 στους κάθε 4 ή 5 ασθενείς με έρπη ζωστήρα (20% έως 25%) που θα λάβουν άμεσα αντιιική θεραπεία θα παρουσιάσουν αργότερα μεθερπητική νευραλγία. Στους ηλικιωμένους ασθενείς που δεν λαμβάνουν αντιιικά φάρμακα, οι πιθανότητες να παρουσιάσουν μεθερπητική νευραλγία αυξάνονται στο 40% έως 50%.  

Εμείς θα συγκρατήσουμε ότι η άμεση αντιμετώπιση του έρπητα ζωστήρα με αντιιικά φάρμακα, όπως η ακυκλοβίρη και η χορήγηση από τη χρονική στιγμή έναρξης της νόσου αναλγητικών φαρμάκων όπως η παρακεταμόλη, η ιβουπροφένη και η οξυκοδόνη, διασφαλίζουν καλύτερη ανάρρωση των ασθενών, αποτελεσματική ανακούφιση από τον πόνο και μείωση των πιθανοτήτων εξέλιξης προς την μεθερπητική νευραλγία.