Όταν εμείς ή τα παιδιά μας έχουμε πυρετό, μια από τις πρώτες κινήσεις που κάνουμε είναι να πάρουμε αντιπυρετικά φάρμακα.

Οι αιτίες που προκαλούν αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος μας πέραν του 37.5 ⁰C προκαλώντας έτσι πυρετό, είναι πολλές.

Οι μολύνσεις από μικρόβια όπως βακτηρίδια, ιοί, παράσιτα, οι αυτοάνοσες ασθένειες που συνοδεύονται από φλεγμονή όπως ορισμένες αρθρίτιδες, ο λύκος, οι αντιδράσεις σε ορισμένα φάρμακα όπως αντιβιοτικά, οι όγκοι στον εγκέφαλο, διάφορες μορφές καρκίνου, συμπεριλαμβάνονται στις συχνότερες αιτίες πρόκλησης πυρετού.

Το ερώτημα που τίθεται είναι γιατί ο οργανισμός μας αντιδρά με πυρετό;

Ποια είναι η χρησιμότητα του και πότε πρέπει να μας ανησυχεί;

Είναι γεγονός ότι υπάρχουν πολλά στοιχεία που προέκυψαν από έρευνες, που έδειξαν ότι ο πυρετός είναι μια μορφή άμυνας που εμποδίζει την ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών. Πρόκειται για μια βιολογική προσαρμογή θερμόαιμων αλλά και ψυχρόαιμων οργανισμών που εμφανίστηκε πριν από εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια.

Σε πειράματα που έγιναν σε σαύρες πριν από 25 χρόνια, βρέθηκε ότι ο πυρετός μέτριας έντασης, μειώνει τη νοσηρότητα και αυξάνει την επιβίωση.

Οι σαύρες όπως και άλλοι ψυχρόαιμοι οργανισμοί, αναπτύσσουν πυρετό μετακινούμενοι σε θερμότερο περιβάλλον. Η αύξηση της θερμοκρασίας σώματος που παρατηρήθηκε μετά από πειραματική μόλυνση με βακτηρίδια, αύξανε την επιβίωση των οργανισμών. Η καταστολή του πυρετού δια της χορήγησης αντιπυρετικών όπως η ασπιρίνη, αύξανε το ποσοστό θανάτων λόγω βακτηριακών μολύνσεων.

Ανάλογα στοιχεία προέκυψαν και από έρευνες σε ψάρια. Τα ψάρια όταν είναι μολυσμένα διαλέγουν να πηγαίνουν σε νερά που είναι πιο θερμά.

Ο πυρετός στον άνθρωπο προκαλείται από ουσίες, τα πυρογόνα, τα οποία προέρχονται από βακτηρίδια ή άλλους μικροοργανισμούς που εισβάλλουν στον οργανισμό μας. Τα πυρογόνα ερεθίζουν τον υποθάλαμο που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου και ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος.

Τα πυρογόνα που εισέρχονται στον οργανισμό, δέχονται επίθεση από τα μακροφάγα κύτταρα. Τα μακροφάγα είναι βασικοί συντελεστές του αμυντικού συστήματος του σώματος μας.

Τα μακροφάγα στη συνέχεια απελευθερώνουν στο αίμα ουσίες όπως οι ιντερλευκίνες. Οι ιντερλευκίνες σημαίνουν συναγερμό για όλο το σύστημα άμυνας. Αυτό ενεργοποιείται για να αντιμετωπίσει τα μικρόβια ή άλλες αιτίες που ευθύνονται για την απελευθέρωση πυρογόνων στον οργανισμό. Οι ουσίες που απελευθερώνονται μας κάνουν να μη νιώθουμε καλά, γεγονός που συμβαίνει όταν έχουμε πυρετό.

Οι ιντερλευκίνες συμβάλουν στην αύξηση παραγωγής θερμότητας από το σώμα και ενεργοποιούν την παραγωγή προσταγλανδινών. Οι προσταγλανδίνες συμβάλλουν στη δημιουργία πυρετού και φλεγμονής.

Η ασπιρίνη και η παρακεταμόλη, καταστέλλουν αποτελεσματικά την παραγωγή των προσταγλανδινών. Είναι για αυτό το λόγο που τα φάρμακα αυτά μειώνουν τον πυρετό, μας κάνουν να νιώθουμε καλύτερα και συμβάλλουν στην υποχώρηση των συμπτωμάτων. Όμως ενώ βελτιώνουν το πως νιώθουμε και μας ανακουφίζουν, δεν μας γιατρεύουν από τη νόσο που είναι η αιτία του πυρετού.

Βλέπουμε λοιπόν ότι ο πυρετός είναι μια μορφή άμυνας εναντίον μικροβίων που επιτίθενται στον οργανισμό μας. Ο πυρετός δεν είναι κατ' ανάγκη κακός.

Όμως χρειάζεται προσοχή.

Στα νεογέννητα και στα  βρέφη τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ακόμη και μικρές αυξήσεις της θερμοκρασίας, μπορεί να είναι δείκτες μιας σοβαρής λοίμωξης. Στα νεογέννητα ακόμη και μικρές διαφοροποιήσεις κάτω από την κανονική θερμοκρασία, χρειάζονται προσοχή διότι μπορεί να είναι δείκτες μια σοβαρής μόλυνσης.

Σε βρέφη κάτω των 2 μηνών, μια θερμοκρασία ίση ή μεγαλύτερη των 38 ⁰C, είναι λόγος για να εξετάσει ο παιδίατρος το παιδί. Σε νεογέννητα, μια μέτρηση θερμοκρασίας από τον πρωκτό που είναι είναι κάτω των 35 ⁰C επιβάλλει εξέταση από τον παιδίατρο.

Στους ενήλικες μια θερμοκρασία ίση ή μεγαλύτερη των 39.5 ⁰C είναι ανησυχητική. Κάτω από το επίπεδο αυτό, ο πυρετός προκαλεί δυσφορία αλλά συνήθως δεν είναι επικίνδυνος.

Όταν ο πυρετός συνοδεύεται από σημεία και συμπτώματα όπως δυσκαμψία του αυχένα, ασυνήθιστο εξάνθημα του δερματος (πετέχιες, εκχυμώσεις), έντονο πονοκέφαλο, φωτοφοβία, επίμονους εμετούς, πόνο και πρήξιμο στο λαιμό, λήθαργο, νωθρότητα, ερεθιστικότητα, σύγχυση, πόνο στην κοιλιά, δυσκολίες αναπνοής, πόνο κατά την ούρηση ή άλλα ανεξήγητα συμπτώματα, επιβάλλεται άμεση εξέταση από το γιατρό.