Η επιθετική παρενόχληση, ο εκφοβισμός και η κοινωνική ή ψυχολογική κακοποίηση παιδιών και εφήβων στο διαδίκτυο είναι σοβαρό πρόβλημα. Ωστόσο με την κατάλληλη διαπαιδαγώγηση ο κίνδυνος αυτός του διαδικτύου αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά.

Οι σύγχρονες τεχνολογίες που έχουν κυριεύσει τη ζωή των παιδιών μας έχουν βέβαια φέρει πολλά καλά και οφέλη για όλους. Όμως όπως συμβαίνει συνήθως, οι νέες τεχνολογίες μαζί με τα ευεργετικά έχουν φέρει μαζί τους και αρκετούς κινδύνους.

Ο καλύτερος τρόπος καταπολέμησης των κινδύνων αυτών, δεν είναι η δαιμονοποίηση των νέων τεχνολογιών αλλά η κατανόηση των απειλών και η επιστράτευση αποτελεσματικών τρόπων εξουδετέρωσης ή ελαχιστοποίησης τους.

Η επιθετική παρενόχληση, ο εκφοβισμός παιδιών από συνομήλικους τους ή νταηλίκι είναι ένα γνωστό πρόβλημα της παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Συνέβαινε από παλιά και συμβαίνει στα σχολεία ή όπου αλλού συχνάζουν παιδιά.

Στα Ελληνικά χρησιμοποιούνται διάφοροι όροι που αποδίδουν το φαινόμενο αυτό όπως ηλεκτρονικός εκφοβισμός, κυβερνοεκφοβισμός ή επιθετική παρενόχληση, εκβιασμός και ψυχολογική κακοποίηση διαμέσου του διαδικτύου και της κινητής τηλεφωνίας.

Ο κυβερνοεκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο που παρουσιάζει ανησυχητική, συνεχή αύξηση

Υπολογίζεται ότι ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών και εφήβων είναι ή ήσαν θύματα του ηλεκτρονικού εκφοβισμού ή και κακοποίησης. Δυστυχώς η ευκολία και η σχετική ανωνυμία που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες καθιστούν εύκολη την εξάπλωση της ηλεκτρονικής παρενόχλησης και εκφοβισμού.  

Τα ποσοστά μπορεί να είναι διαφορετικά ανάλογα με τη μορφή και σοβαρότητα που μπορεί να πάρει η παρενόχληση, ο εκφοβισμός, ο εκβιασμός ή η ακραίας μορφής κακοποίηση ενός παιδιού από το διαδίκτυο και την κινητή τηλεφωνία.

Πώς γίνεται ο κυβερνοεκφοβισμός;

Αυτοί που επιτίθενται στο επιλεγμένο τους θύμα χρησιμοποιούν ιστοσελίδες, ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης (όπως το Facebook), μικρά μηνύματα κινητής τηλεφωνίας (όπως τα SMS), διαδικτυακές πλατφόρμες άμεσης επικοινωνίας (όπως MSN, Skype) ή διαδικτυακούς χώρους συζητήσεων (chat rooms, forums) για να μεταδώσουν και να διαδώσουν αρνητικό, δυσφημιστικό ή απειλητικό περιεχόμενο σχετικό με το θύμα τους.

Το μεγάλο πρόβλημα αυτής της σύγχρονης μορφής παρενόχλησης είναι ότι η πληροφόρηση μεταδίδεται γρήγορα, σε μεγάλους αριθμούς ατόμων.  Επιπλέον είναι δύσκολο να αφαιρεθεί το αρνητικό για κάποιον περιεχόμενο από το διαδίκτυο.

Ηλεκτρονικός εκφοβισμός και κακοποίηση: Είναι πιο σοβαρό πρόβλημα από τη συνήθη επιθετική παρενόχληση

Η επιθετική παρενόχληση και ψυχολογική κακοποίηση από το διαδίκτυο δεν σταματά στο σχολείο αλλά είναι συνεχής. Τα παιδιά θύματα δεν έχουν καταφύγιο και δεν μπορούν να προστατευθούν αποφεύγοντας τους επιτιθέμενους.

Επιπλέον το διαδίκτυο μπορεί να επιτρέπει τουλάχιστον παροδικά στους δράστες να κρύβονται γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την αρχική αντιμετώπιση τους.

Οι συνήθεις στόχοι των δραστών είναι η σωματική εικόνα του θύματος, οι προτιμήσεις, η ανάπτυξη, η ταυτότητα και άλλες προσωπικές πτυχές της ζωής του θύματος.   

Η σχέση με το σχολείο

Υπάρχει σαφής σχέση μεταξύ του ηλεκτρονικού εκφοβισμού και του σχολείου. Κατά το καλοκαίρι και στις διακοπές, το φαινόμενο παρουσιάζει ύφεση.

Σε σχεδόν όλες τις περιπτώσεις, οι δράστες του ηλεκτρονικού εκφοβισμού είναι από το ίδιο σχολείο με το θύμα. Η ανωνυμία που προσφέρει το διαδίκτυο επιτρέπει σε συμμαθητές ή άλλους συνομήλικους από το ίδιο σχολείο να εκφράσουν κακή συμπεριφορά που είναι βλαπτική για το θύμα.

Στην κλασική μορφή εκφοβισμού, ο δράστης μπορεί να είναι συνήθως πιο ισχυρός σωματικά από το θύμα. Ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός επιτρέπει σε πιο αδύνατους να παρενοχλούν και να βλάπτουν το θύμα τους.

Οι επιδράσεις του ηλεκτρονικού εκφοβισμού

Σε παιδιά που είναι θύματα κυβερνοεκφοβισμού παρατηρούνται επιδράσεις στην ψυχική υγεία και στη σχολική απόδοση. Μεταξύ άλλων δυνατόν να παρουσιάζουν κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αλλαγές στα ενδιαφέροντα και πτώση των βαθμών.

Αναφέρονται στη βιβλιογραφία ακραίες περιπτώσεις με σοβαρά ψυχιατρικά προβλήματα και αυτοκτονία σε παιδιά που υπέστησαν ψυχολογική βία και εξευτελισμό διαμέσου του διαδικτύου από συνομήλικους τους. 

Ο ρόλος των γονιών στην καταπολέμηση του ηλεκτρονικού εκφοβισμού είναι καθοριστικός

Τα παιδιά που είναι θύματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού δεν πρέπει να ενοχοποιούνται. Δεν φταίνε αυτά εάν κάποιος ή κάποιοι τους επιτίθενται χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο ή την κινητή τηλεφωνία.

Αντίθετα χρειάζεται να τα βοηθούμε να αντιμετωπίσουν και να σταματήσουν τη βλαπτική για αυτά δραστηριότητα.   

Οι γονείς με τη συμπεριφορά τους πρέπει να δίνουν το καλό παράδειγμα στα παιδιά τους. Εάν οι ίδιοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, πρέπει να τα συμβουλεύουν για την ασφαλή χρήση του διαδικτύου. 

Οι ίδιοι να αποφεύγουν να βάζουν προσωπικά στοιχεία ή φωτογραφίες στο διαδίκτυο διότι τα παιδιά τους μιμούνται. Προσωπικό περιεχόμενο που καταχωρούν τα παιδιά δυνατόν να χρησιμοποιηθεί από τους δράστες ηλεκτρονικού εκφοβισμού για κακούς σκοπούς.

Τα παιδιά κάθε φορά που νιώθουν ότι γίνεται κάτι εις βάρος τους με τη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων πληροφόρησης και επικοινωνίας θα πρέπει να ενημερώνουν τους γονείς τους. Επίσης να ενημερώνουν και τους δασκάλους ή καθηγητές τους στο σχολείο.