Το παραλήρημα χαρακτηρίζεται από σοβαρή, ξαφνική σύγχυση του ασθενούς με γρήγορες αλλαγές της εγκεφαλικής λειτουργίας, που συνήθως συμβαίνει ταυτόχρονα με σωματικές ή ψυχικές παθήσεις.
Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι παροδικό και αναστρέψιμο. Συνήθως διαρκεί για περίπου μία εβδομάδα. Ωστόσο για να επανέλθουν οι πνευματικές λειτουργίες στην κανονική τους κατάσταση μπορεί να περάσουν μερικές εβδομάδες. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι ασθενείς ανακάμπτουν πλήρως.
Τα σημεία και συμπτώματα που συνοδεύουν το παραλήρημα
1. Στο παραλήρημα υπάρχει διαταραχή της συνείδησης που χαρακτηρίζεται από αλλοίωση της διανοητικής κατάστασης και αδυναμία συγκέντρωσης με δυσκολία του ατόμου να εστιάζει, να διατηρεί ή να μεταφέρει την προσοχή του για κάτι.
2. Επιπρόσθετα, στο παραλήρημα εκδηλώνονται αλλαγές στις γνωσιακές δυνατότητες του ασθενούς, που είναι οι βασικές πνευματικές λειτουργίες όπως η μνήμη, ο προσανατολισμός χώρου και χρόνου και διαταραχές της ομιλίας.
3. Είναι δυνατόν επίσης να συνυπάρχουν διαταραχές στην αντίληψη δηλαδή του τι πραγματικά συμβαίνει στο περιβάλλον του ασθενούς. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι παραισθήσεις (ο ασθενής ακούει και βλέπει πράγματα που στην πραγματικότητα δεν είναι στο περιβάλλον του), ανωμαλίες της ομιλίας, ανώμαλες κινήσεις (τρέμουλο, τσιμπήματα των ρούχων), διασπαστική ή επιθετική συμπεριφορά και ξαφνικές αλλαγές της διάθεσης.
4. Ξαφνικές αλλαγές της ετοιμότητας από τη ληθαργία στην ταραχή και αντίστροφα.
5. Αλλαγές της συναισθηματικής κατάστασης ή της προσωπικότητας με θυμό, άγχος, απάθεια, κατάθλιψη, ευφορία, ευερεθιστικότητα.
6. Προβλήματα ύπνου, νύστα.
Για τη διάγνωση του παραληρήματος πρέπει τα σημεία και τα συμπτώματα να έχουν βραχεία περίοδο έναρξης και εγκατάστασης που μπορεί να είναι μερικές ώρες ή μέρες και να μεταβάλλονται κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Είναι σημαντικό να γίνεται η διαφορά μεταξύ παραληρήματος και της άνοιας, όπως για παράδειγμα στη νόσο Αλτσχάιμερ. Η άνοια είναι μια διαταραχή των πνευματικών λειτουργιών, που παρουσιάζει προοδευτική επιδείνωση για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Όταν το παραλήρημα συνυπάρχει με μια άλλη ασθένεια, αυξάνονται οι πιθανότητες απώλειας της ζωής, λόγω της ασθένειας αυτής. Η τοποθέτηση της διάγνωσης του παραληρήματος είναι σημαντική διότι η αντιμετώπιση του βελτιώνει τη συνολική του πρόγνωση.
Οι ασθενείς που έχουν σοβαρές εγκεφαλικές βλάβες κινδυνεύουν περισσότερο από άλλους να παρουσιάσουν παραλήρημα εξαιτίας μιας άλλης νόσου.
Οι αιτίες του παραληρήματος είναι πολλές και μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται:
- Ασθένειες, που εμφανίζονται στον ασθενή για πρώτη φορά ή που προϋπήρχαν αλλά επιδεινώνονται όπως σοβαρές μολύνσεις, καρδιακή ανεπάρκεια, ουρολοιμώξεις, εγκεφαλικά προβλήματα.
- Φάρμακα, δηλητήρια, κατάχρηση ουσιών, ναρκωτικά.
- Σύνδρομο στέρησης από ναρκωτικά ή το αλκοόλ (τρομώδες παραλήρημα ή ντελίριο).
- Ψυχιατρικές παθήσεις.
- Σοβαρός πόνος, ακινητοποίηση, στέρηση ύπνου.
- Σοβαρές ηλεκτρολυτικές διαταραχές.
Η αντιμετώπιση του παραληρήματος είναι πολύπλοκη και βασίζεται στην αναγνώριση της αιτίας, που το προκαλεί. Η θεραπεία της γενεσιουργού αιτίας συμβάλλει καθοριστικά στην επίλυση του προβλήματος.
Είναι δυνατόν να χρειαστεί υποστηρικτική θεραπεία για τις ζωτικές λειτουργίες του ασθενούς όπως μηχανική αναπνοή και φαρμακευτική αγωγή.
Στις περιπτώσεις που το παραλήρημα δεν μπορεί να εξηγηθεί από οργανικές, σωματικές ασθένειες, παρενέργειες φαρμάκων ή έκθεση του ασθενούς σε δηλητήρια τότε απαιτείται ψυχιατρική αξιολόγηση και θεραπεία.
Μπορεί να χρειαστούν αντιψυχωτικά φάρμακα για την αντιμετώπιση του παραληρήματος. Οι βενζοδιαζεπίνες που είναι φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση του άγχους (αγχολυτικά) μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη θεραπεία για το παραλήρημα ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που αυτό οφείλεται σε σύνδρομο στέρησης ναρκωτικών ή άλλων ουσιών.
Είναι απαραίτητο να εξετάζονται όλα τα φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής και να αξιολογείται εάν κάποιο από αυτά δυνατόν να προκαλεί το παραλήρημα. Η χορήγηση βιταμίνης Β πρέπει να εξετάζεται σε αλκοολικούς ή υποσιτισμένους ασθενείς.
Εάν καμία θεραπεία δεν είναι αποτελεσματική στο να ηρεμήσει ασθενή με παραλήρημα, που κινδυνεύει να προκαλέσει τραυματισμούς στον εαυτό του ή σε άλλους τότε πιθανόν να χρειάζεται περιορισμός του για μικρό χρονικό διάστημα σε χώρο με μαλακές επιφάνειες χωρίς να υπάρχει κίνδυνος αυτοτραυματισμού του.
Ο στόχος της θεραπείας στο παραλήρημα είναι ο έλεγχος και η υποχώρηση των συμπτωμάτων.
Η πρόληψη βασίζεται στην αντιμετώπιση των αιτιών που το προκαλούν.
