Η κατά πλάκας σκλήρυνση ή πολλαπλή σκλήρυνση είναι μια πολύ σοβαρή πάθηση του νευρικού συστήματος, που προκαλεί προοδευτική παράλυση. Συνήθως συμβαίνει σε νεαρούς ενήλικες και είναι συχνότερη στις γυναίκες. Κάποτε εκδηλώνεται και σε έφηβους.

Η κατά πλάκας σκλήρυνση επηρεάζει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Προκαλεί παραλυτικές κινητικές ανωμαλίες, προβλήματα στην ομιλία και στην όραση.

Η ασθένεια μειώνει σταδιακά τις σωματικές ικανότητες των πασχόντων σε μια ηλικία, που κανονικά θα είχαν πλήρη επαγγελματική και κοινωνική δραστηριοποίηση.

Τα προβλήματα που προκαλεί στους ασθενείς και στο άμεσο περιβάλλον τους η πολλαπλή σκλήρυνση είναι πολλά, σοβαρά και δύσκολα. Η κατάσταση τους επιδεινώνεται με προοδευτικό, χρόνιο, τρόπο και δυστυχώς οι θεραπείες που υπάρχουν μέχρι σήμερα έχουν απογοητευτικά αποτελέσματα.

Συγκεκριμένα καταστρέφουν την μυελίνη, που είναι βασική πρωτεΐνη του περιβλήματος των νεύρων το οποίο τα προστατεύει, με αποτέλεσμα το νευρικό σύστημα να μην λειτουργεί πλέον κανονικά.

Δεν υπάρχει θεραπεία, που προσφέρει ίαση από την κατά πλάκας σκλήρυνση. Η θεραπεία, που προσφέρεται, έχει ως στόχο τη γρήγορη ανάρρωση από τις κρίσεις ή εξάρσεις της νόσου, επιβράδυνση της προοδευτικής επιδείνωσης της και αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.  Κάποτε η νόσος εκδηλώνεται  με τόσο  ήπια συμπτώματα που η θεραπεία δεν χρειάζεται.

Η αντιμετώπιση της κατά πλάκας σκλήρυνσης περιλαμβάνει:

1. Θεραπείες που χρησιμοποιούνται εναντίον των κρίσεων της ασθένειας, όπως τα κορτικοστεροειδή και η ACTH. Στις υποτροπές τα φάρμακα αυτά μπορούν να μειώσουν την διάρκεια των συμπτωμάτων. Όταν μια κρίση είναι πολύ σοβαρή, ιδιαίτερα στη διάγνωση, και δεν ανταποκρίνεται στα στεροειδή τότε μπορεί να γίνει πλασμαφαίρεση. 
   
   
2. Φάρμακα και θεραπευτικές μεθόδους εναντίον των μυϊκών σπασμών, του πόνου και της ακράτειας.
   
   
3. Καλή διατροφή και ξεκούραση του οργανισμού, που βοηθούν σημαντικά.
   
   
4. Σωματική άσκηση, που βοηθά στις ήπιες μέχρι μέτριας σοβαρότητας μορφές της ασθένειας.
   
   
5. Οι θεραπείες αποκατάστασης των ασθενών, η φυσιοθεραπεία και η ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών έχουν και αυτές μεγάλη σημασία και δεν πρέπει να παραμελούνται.
   
   
6. Φάρμακα τα οποία φαίνεται ότι μπορούν να τροποποιήσουν την εξέλιξη της νόσου. Τα φάρμακα αυτά μπορούν να μειώσουν την συχνότητα των υποτροπών, επιβραδύνουν την χρονική στιγμή εγκατάστασης της αναπηρίας και μειώνουν την εκφυλιστική δράση της κατά πλάκας σκλήρυνσης, όπως αυτή τεκμηριώνεται στη μαγνητική τομογραφία. Φάρμακα όπως η βήτα ιντερφερόνη συστήνεται σε ασθενείς που έχουν συχνές κρίσεις της νόσου, περίπου δύο κάθε χρόνο, ιδιαίτερα εάν αυτές είναι σοβαρές και εάν δεν ανακάμπτουν πλήρως οι ασθενείς μετά από τις κρίσεις.

Οι τροποποιητικές θεραπείες, που δίνονται μέχρι σήμερα, στόχο έχουν την καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος και διαφοροποίηση της καταστροφικής δράσης της ομάδας αυτής των λεμφοκυττάρων τύπου Τ. Έχουν όμως οι θεραπείες αυτές αρκετές επιπλοκές και τα αποτελέσματά τους δεν είναι ικανοποιητικά.

Στην υποτροπιάζουσα πολλαπλή σκλήρυνση οι τροποποιητικές θεραπείες που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν:

1. Ιντερφερόνη βήτα-1α
2. Ιντερφερόνη βήτα-1β
3. Γλατιραμέρη οξεική,
4. Μιτοξανδρόνη,
5. Ναταλιζουμάμπη
6. Φιγκολιμόδη
7. Τεριφλουνομίδη
8. Φουμαρικό διμεθύλιο

Οι δοκιμές νέων μεθόδων θεραπείας της πολλαπλής σκλήρυνσης είναι πολλές σε πολλές χώρες. Σε αυτές τις πειραματικές προσεγγίσεις περιλαμβάνονται η χορήγηση ψηλών δόσεων χημειοθεραπείας με αυτόλογη μεταμόσχευση κυττάρων μυελού των οστών, η θεραπεία με ριτουξιμάμπη, η χορήγηση αντιοξειδωτικών ουσιών και βιταμίνης D, η χημειοθεραπεία με ψηλές δόσεις κυκλοφωσφαμίδης και η χορήγηση οιστριόλης.  

Μια άλλη πειραματική και ενδιαφέρουσα θεραπεία, που ερευνάται από Αμερικανούς επιστήμονες, βασίζεται στη σχέση μυελίνης και λεμφοκυττάρων Τ και έχει δοκιμαστεί σε πιθήκους.

Όταν τα ευαισθητοποιημένα τοξικά λεμφοκύτταρα τύπου Τ υποβληθούν σε μεγάλες ποσότητες μυελίνης, τότε σύμφωνα με αυτή την ανακάλυψη αυτοκαταστρέφονται. Το αποτέλεσμα είναι η διακοπή της βλάβης που προκαλούν τα κύτταρα αυτά στη μυελίνη και στο νευρικό σύστημα.

Η ανακάλυψη τεκμηριώνεται από το γεγονός, ότι σε πιθήκους στους οποίους οι ερευνητές δημιούργησαν πολλαπλή σκλήρυνση δίνοντας τους μικρές ποσότητες μυελίνης, όταν τους χορήγησαν μεγάλες ποσότητες, τότε τα σημεία της ασθένειας υποχώρησαν.

Επίσης σε άλλους πιθήκους στους οποίους δημιούργησαν την ασθένεια με τον ίδιο τρόπο δεν χορήγησαν τη θεραπεία με μεγάλες δόσεις μυελίνης με αποτέλεσμα η ασθένεια να επιδεινωθεί.

Τα ευρήματά  επιβεβαιώθηκαν και με εξετάσεις μαγνητικής τομογραφίας στην οποία υπέβαλαν τα πειραματόζωα. Η θεραπεία αυτή δεν προκάλεσε ιδιαίτερες επιπλοκές στα πειραματόζωα.

Τα αποτελέσματα της πρωτοποριακής αυτής προσέγγισης είναι ενθαρρυντικά. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός της ανακάλυψης, ότι δηλαδή η έκθεση των τοξικών λεμφοκυττάρων σε πολύ ψηλές δόσεις μυελίνης, που είναι στην ουσία ο στόχος τους , τους προκαλεί αυτοκαταστροφή και βελτίωση του ασθενούς.

Οι ερευνητές (Dr Lenardo και οι συνεργάτες του , στο National Institute of Allergy and Infectious Diseases των Η.Π.Α.)  δοκιμάζουν σε πειραματόζωα τη μέθοδο αυτή και σε άλλες ασθένειες, όπως η μυασθένεια όπου και εκεί ο παθολογικός μηχανισμός είναι ανάλογος.

Θα περιμένουμε με ενδιαφέρον το αποτέλεσμα των  πειραματικών κλινικών δοκιμών που γίνονται στον άνθρωπο και ίσως επιτευχθεί μια πολυποθούμενη νίκη εναντίον της ασθένειας της κατά πλάκας σκλήρυνσης.