Η στένωση της μίας ή και των δύο νεφρικών αρτηριών είναι αιτία ψηλής πίεσης (νεφραγγειακή υπέρταση) ή και ατροφίας των νεφρών. Η ατροφία του νεφρού χαρακτηρίζεται από μείωση του μεγέθους και της λειτουργίας του.
Η στένωση νεφρικής αρτηρίας είναι συχνότερη σε ηλικιωμένους αλλά μπορεί να υπάρχει και σε νέους. Οι πλάκες αθηρωμάτωσης που σχηματίζονται στα τοιχώματα του αυλού των αρτηριών που είναι συχνό φαινόμενο στους ηλικιωμένους είναι δυνατόν να προκαλούν στένωση νεφρικής ή άλλης αρτηρίας.
Εκτός από την αρτηριακή αθηρωμάτωση ή αρτηριοσκλήρυνση που είναι αιτία στένωσης της νεφρικής αρτηρίας στους ηλικιωμένους, υπάρχει και η ινομυϊκή δυσπλασία της νεφρικής αρτηρίας που προκαλεί ανάλογο πρόβλημα. Στην ινομυϊκή δυσπλασία αναπτύσσεται ανώμαλος ιστός εντός του τοιχώματος της αρτηρίας προκαλώντας έτσι στένωση του ζωτικού αυτού αγγείου.
Η ινομυϊκή δυσπλασία της νεφρικής αρτηρίας εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες και σε νέους. Μπορεί επίσης να παρουσιαστεί και αργότερα στη ζωή. Είναι σημαντικό να γίνεται να διάγνωση της πάθησης αυτής διότι υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία που επιτρέπει την αποκατάσταση της νεφρικής αρτηρίας.
Η μείωση της ροής του αίματος προς το νεφρό λόγω της στένωσης της νεφρικής αρτηρίας εκτός από την ατροφία και τη λειτουργική ανεπάρκεια στην οποία οδηγεί το νεφρό, είναι επίσης αιτία δευτεροπαθούς υπέρτασης. Η συχνότερη μορφή υπέρτασης είναι η πρωτογενής στην οποία δεν ανευρίσκεται μια συγκεκριμένη αιτία που την προκαλεί. Στη δευτεροπαθή υπέρταση που είναι λιγότερο συχνή μορφή, αναγνωρίζεται η αιτία πρόκλησης του προβλήματος και έτσι διευκολύνεται η θεραπευτική αντιμετώπιση.
Σε άτομα με δευτεροπαθή υπέρταση για την οποία ευθύνεται η αθηροσκλήρωση της νεφρικής αρτηρίας είναι σημαντικό να γίνεται πλήρης διερεύνηση για την ανίχνευση παρόμοιων αθηρωματικών βλαβών στις στεφανιαίες αρτηρίες της καρδίας, στις καρωτίδες και άλλες αρτηρίες που τροφοδοτούν με αίμα τον εγκέφαλο. Η ανίχνευση τέτοιων βλαβών καθορίζει καλύτερα τη θεραπεία που χρειάζεται μειώνοντας έτσι τους κινδύνους για στεφανιαία νόσο (στηθάγχη, καρδιακή προσβολή, έμφραγμα μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια) και εγκεφαλικά επεισόδια.
Είναι σημαντικό να τονισθεί, ότι η στένωση νεφρικής αρτηρίας δεν προκαλεί συγκεκριμένα συμπτώματα. Έτσι είναι δυνατόν να εξελίσσεται και να προκαλεί τις βλάβες στους νεφρούς χωρίς να γίνεται αντιληπτή. Η ψηλή πίεση είναι συνήθως ο λόγος για τον οποίο ο ασθενής διερευνάται για τις αιτίες που προκαλούν δευτεροπαθή υπέρταση με αποτέλεσμα να ανιχνεύεται η στένωση της νεφρικής αρτηρίας. Η ψηλή πίεση σπάνια προκαλεί συμπτώματα όπως η ζαλάδα, η κούραση και ο πονοκέφαλος.
Σε ασθενείς που παρουσιάζουν ψηλή πίεση είναι σημαντικό να γίνεται διερεύνηση για να αναγνωρίζεται εάν υπάρχει μια αιτία πρόκλησης της. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για νεαρά άτομα που παρουσιάζουν υπέρταση. Η ίδια διερεύνηση είναι σημαντική και για άλλους ασθενείς που παρουσιάζουν ψηλή πίεση για πρώτη φορά ή που ενώ είχαν μια υπέρταση καλά ρυθμισμένη χάρις στη θεραπεία τους, αρχίζουν να παρουσιάζουν επιδείνωση.
Η διαγνωστική διερεύνηση περιλαμβάνει:
- Ιστορικό του ασθενούς
- Προσεκτική εξέταση του ασθενούς με ανασκόπηση όλων των συστημάτων με ιδιαίτερη έμφαση στο αγγειακό σύστημα
- Καταγραφή του βάρους, ύψους, δείκτη μάζας σώματος, περιμέτρου κοιλιάς του ασθενούς και της αρτηριακής πίεσης
- Αναλύσεις αίματος με αξιολόγηση της νεφρικής λειτουργίας και των λιπιδίων (χοληστερόλη, τριγλυκερίδια)
- Αναλύσεις ούρων (πρωτεϊνουρία, αλβουμινουρία, μικροαλβουμινουρία)
- Υπερηχογράφημα των νεφρών (μέγεθος και δομή των νεφρών)
- Εξέταση διαγνωστικών υπερήχων ντόπλερ για μέτρηση της ταχύτητας ροής του αίματος εντός των νεφρικών αρτηριών
- Αξιολόγηση της λειτουργίας των νεφρών με ραδιοισοτοπική μέθοδο
- Απεικονιστικές εξετάσεις των νεφρών και των αρτηριών τους με χρήση μαγνητικού ή ελικοειδούς αξονικού τομογράφου (αρτηριογραφία, μαγνητική αγγειογραφία με έγχυση παραμαγνητικής ουσίας που δεν επηρεάζει αρνητικά τη νεφρική λειτουργία)
Η θεραπεία της στένωσης της νεφρικής αρτηρίας μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να διορθώνει πλήρως το πρόβλημα της ψηλής πίεσης καθιστώντας έτσι τη λήψη φαρμάκων αχρείαστη.
Τα θεραπευτικά μέτρα που πιθανόν να απαιτούνται σε περιπτώσεις στένωσης νεφρικής αρτηρίας με δευτεροπαθή υπέρταση περιλαμβάνουν τα φάρμακα κατά της υπέρτασης, την αποφυγή του καπνίσματος, την καλή ρύθμιση του διαβήτη εάν υπάρχει, την αποφυγή αλατιού και την αύξηση πρόσληψης τροφίμων πλούσιων σε κάλιο, τη ρύθμιση των λιπιδίων στο αίμα και τη λήψη στατινών για μείωση χοληστερόλης εάν αυτό χρειάζεται.
Ο νεφρολόγος σε συνεργασία με τους άλλους γιατρούς του ασθενή ανάλογα με την ηλικία του και την υπόλοιπη κατάσταση της υγείας του, θα αποφασίσουν εάν απαιτείται να γίνει αγγειοπλαστική θεραπεία της νεφρικής αρτηρίας που πάσχει από στένωση. Στην αγγειοπλαστική της νεφρικής αρτηρίας που είναι επεμβατική προσέγγιση, ο αυλός της διανοίγεται με μπαλονάκι και τοποθετείται στεντ για να διατηρείται ανοικτός.
