Συχνά γίνεται λόγος για τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει η δίαιτα που είναι πολύ πλούσια σε πρωτεΐνες και αμινοξέα.

Επίσης πολλοί έφηβοι, νέοι και άλλοι που αθλούνται ακούνε πολλά να λέγονται για το ότι η δίαιτα που είναι εξαιρετικά πλούσια σε πρωτεΐνες, βελτιώνει τη μυϊκή τους μάζα, αυξάνει τις αντοχές και κατά συνέπεια τις αθλητικές τους επιδόσεις τους.

Για τους λόγους αυτούς, οι νέοι διερωτώνται εάν πράγματι πρέπει να αγοράζουν και να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες διατροφικών σκευασμάτων από πρωτεΐνες, αμινοξέα ή άλλα ανάλογα σκευάσματα. Πράγματι, οι έφηβοι, οι νέοι αλλά και άλλοι ενδιαφέρονται πολύ για οτιδήποτε μπορεί να τους αυξάνει τη μυϊκή μάζα και την αντοχή τους σε αθλήματα.

Ωστόσο το πλατύ κοινό και η πλειονότητα των νέων δεν γνωρίζουν σημαντικά στοιχεία σχετικά με τις πρωτεΐνες και το ρόλο τους στον ανθρώπινο μεταβολισμό.

Ας δούμε λοιπόν τι είναι οι πρωτεΐνες.

Όλος ο οργανισμός μας είναι δομημένος με βάση τις πρωτεΐνες. Υπάρχουν πολλών ειδών πρωτεΐνες, άλλες με δομικό ρόλο όπως το κολλαγόνο, άλλες με ρόλο ενζύμου ή με διάφορες άλλες εξειδικευμένες, λειτουργικές ιδιότητες.

Οι πρωτεΐνες είναι κατασκευασμένες από αμινοξέα. Τα αμινοξέα και η σειρά τους ως αλυσίδα που δημιουργεί μια πρωτεΐνη καθορίζονται από το γενετικό κώδικα DNA.

Η πρωτεΐνη μετά τη σύνθεση της από αμινοξέα λαμβάνει την τελική της μορφή με βάση μια καλά ρυθμισμένη διαδικασία.

Οι πρωτεΐνες που παίρνουμε από τη διατροφή μας

Υπάρχουν πολλά φυτικά και ζωικά τρόφιμα που είναι πλούσια σε πρωτεΐνες. Μετά το φαγητό, οι πρωτεΐνες διασπώνται στο πεπτικό μας σύστημα σε μικρότερα τεμάχια και στη συνέχεια μετατρέπονται σε αμινοξέα.

Τα αμινοξέα αυτά είναι απαραίτητα στα κύτταρα του σώματος μας που τα χρησιμοποιούν για να κατασκευάζουν τις δικές τους πρωτεΐνες. Σε κάθε όργανο και σε κάθε σύστημα, τα κύτταρα προσλαμβάνουν αμινοξέα και συνθέτουν τις δικές τους εξειδικευμένες πρωτεΐνες για τις ανάγκες τους ανάλογα με το όργανο ή το σύστημα που εξυπηρετούν

Οι πρωτεΐνες που είναι απαραίτητες για την επιβίωση του ανθρώπου

Τα αμινοξέα είναι απαραίτητα για τη ζωή. Επειδή ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να παράγει μόνος του ορισμένα αμινοξέα που χρειάζονται για τη σύνθεση πρωτεϊνών, υποχρεωτικά πρέπει να τα λαμβάνει από τις πρωτεΐνες της διατροφής.

Η επιβίωση των ανθρώπων είναι αδύνατη εάν η διατροφή τους δεν τους προσφέρει πρωτεΐνες. Επιπλέον χρειάζεται όπως μερικές από τις πρωτεΐνες της διατροφής να περιέχουν τα απαραίτητα αμινοξέα που ο οργανισμός μας δεν μπορεί να συνθέτει.

Οι πρωτεΐνες ζωικής προέλευσης (αυγό, κρέας, ψάρια, πουλερικά, γάλα, τυρί) και η πρωτεΐνη της σόγιας περιέχουν τα απαραίτητα αμινοξέα. Επίσης οι συνδυασμοί ορισμένων τροφίμων φυτικής προέλευσης μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες του οργανισμού μας σε πρωτεΐνες που περιέχουν τα απαραίτητα αμινοξέα.

Οι κίνδυνοι που παρουσιάζουν οι δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες

Η υπερφόρτωση του οργανισμού σε πρωτεΐνες και αμινοξέα δεν είναι χωρίς κινδύνους. Από μια τέτοια διατροφή κινδυνεύουν κυρίως τα άτομα που έχουν νεφρικά ή ηπατικά προβλήματα.

Το συκώτι και οι νεφροί εμπλέκονται στο μεταβολισμό των πρωτεϊνών και αμινοξέων. Το άζωτο που δημιουργείται κατά τον καταβολισμό των πρωτεϊνών, αποβάλλεται από τον οργανισμό χάρις στη νεφρική λειτουργία.

Εάν το συκώτι ή οι νεφροί έχουν πρόβλημα, δεν μπορούν να γίνονται φυσιολογικά οι διαδικασίες μεταβολισμού και αποβολής των προϊόντων του καταβολισμού των αμινοξέων από τους νεφρούς. Το υπερβολικό άζωτο που δυνατόν να προκύψει έτσι στον οργανισμό έχει τοξικές επιδράσεις.

Βλέπουμε λοιπόν ότι η υπερφόρτωση του οργανισμού με πρωτεΐνες και αμινοξέα επηρεάζει αρνητικά το συκώτι και τους νεφρούς. Επιπλέον μπορεί να οδηγήσει σε νεφρολιθίαση, δηλαδή πέτρες στους νεφρούς και σε οστεοπόρωση.

Παθήσεις νεφρών και ήπατος, οστεοπόρωση και πέτρες στου νεφρούς 

Οι υγιείς άνθρωποι ανέχονται καλά μια δίαιτα με υψηλό περιεχόμενο σε πρωτεΐνες. Μια βραχυπρόθεσμη τέτοια δίαιτα συνήθως δεν θα τους βλάψει εκτός εάν έχουν πρόβλημα υγείας και δεν το γνωρίζουν.

Ωστόσο πρέπει να τονισθεί ότι ο οργανισμός δεν μπορεί να αποθηκεύει τις υπερβολικές, πέραν των αναγκών του πρωτεΐνες τις οποίες προσλαμβάνει από τη διατροφή.  

Τα άτομα που γνωρίζουν ότι έχουν κάποια διαταραχή στο συκώτι ή στους νεφρούς πρέπει να ζητούν τη συμβουλή του γιατρού τους για ζητήματα που έχουν σχέση με τη διατροφή τους και για οποιαδήποτε δίαιτα θέλουν να ακολουθήσουν.

Ποια άλλα προβλήματα δυνατόν να προκληθούν από τις δίαιτες με υψηλό περιεχόμενο σε πρωτεΐνες;

Εάν κάποιος ακολουθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα μια δίαιτα εξαιρετικά πλούσια σε πρωτεΐνες είναι δυνατόν να περιορίζει την πρόσληψη άλλων τροφίμων που χρειάζεται ο οργανισμός ως μέρος μιας υγιεινής διατροφής που είναι τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα φρούτα και τα λαχανικά.

Επιπρόσθετα επειδή πολλά τρόφιμα πλούσια σε πολύ καλής ποιότητας πρωτεΐνες όπως το κρέας, τα αυγά, το τυρί και το γάλα είναι παράλληλα πλούσια σε κορεσμένα ζωικά λίπη και χοληστερόλη, υπάρχει ο κίνδυνος πρόκλησης αθηρωμάτωσης. Η αθηρωμάτωση στενεύει και τελικά δύναται να αποφράσσει ζωτικές αρτηρίες προκαλώντας έμφραγμα μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο.

Για αυτό έχει σημασία και η επιλογή των τροφίμων που προσφέρουν εξαιρετικής ποιότητας πρωτεΐνες και με λιγότερο κίνδυνο για την καρδία ή τις αρτηρίες όπως  οι πρωτεΐνες του άσπρου του αυγού, των ψαριών, των οσπρίων (φασόλια, λουβιά, φακή, ρεβίθι, κουκιά) και γαλακτοκομικά χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος.