Η λήψη φαρμάκων εναντίον του πόνου απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και συμβουλή γιατρού.

Ανάλογα με τη δόση και τη διάρκεια, που κάποιος λαμβάνει αναλγητικά φάρμακα, είναι δυνατόν να προκληθούν βλάβες στους νεφρούς και αλλού στον οργανισμό.

Τα φάρμακα για την καταπολέμηση του πόνου, τα αναλγητικά, είναι πολλά και εντάσσονται σε διάφορες κατηγορίες.

Οι ασθενείς μπορούν να αγοράζουν διάφορα αναλγητικά, όπως την ασπιρίνη, την ιβουπροφένη, τη ναπροξένη, τη δικλοφενάκη και άλλα, χωρίς συνταγή γιατρού. Επειδή το πρόβλημα του οξέος και του χρόνιου πόνου είναι πολύ συχνό, πολλοί ασθενείς παίρνουν αναλγητικά χωρίς συμβουλή γιατρού.

Στους περισσότερους ανθρώπους, τα αναλγητικά φάρμακα όταν λαμβάνονται στις δόσεις που συστήνονται, δεν δημιουργούν κίνδυνους για τους νεφρούς ή άλλα συστήματα του σώματος. Ωστόσο, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, ακόμη και τα πιο συνήθη αναλγητικά φάρμακα, μπορεί να προκαλούν βλάβες, ιδιαίτερα στους νεφρούς.

Οι δόσεις και η διάρκεια λήψης των αναλγητικών φαρμάκων επηρεάζουν άμεσα τον κίνδυνο πρόκλησης νεφροπάθειας. Τα περισσότερα φάρμακα που βλάπτουν τους νεφρούς αποβάλλονται μόνο από τους νεφρούς, χωρίς να υποστούν καταβολισμό με διάσπαση.

Η χρήση των αναλγητικών έχει συσχετισθεί κυρίως με δύο μορφές παθήσεων στους νεφρούς: Την οξεία νεφρική ανεπάρκεια και τη χρόνια νεφροπάθεια λόγω αναλγητικών.

Η οξεία νεφρική ανεπάρκεια λόγω αναλγητικών

Η οξεία νεφρική ανεπάρκεια λόγω αναλγητικών μπορεί να εκδηλωθεί σε άτομα χωρίς ιδιαίτερο προηγούμενο ιατρικό ιστορικό και σε άτομα με παθήσεις, που δημιουργούν αυξημένο κίνδυνο για νεφροπάθεια, όπως συστηματικό λύκο, διαβήτη, χρόνια νεφρική πάθηση, προχωρημένη ηλικία, πρόσφατη μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ και άλλες.

Η ξαφνική εγκατάσταση οξείας νεφρικής ανεπάρκειας έχει περιγραφεί σε ασθενείς μετά από τη λήψη μη συνταγογραφούμενων αναλγητικών, όπως η ασπιρίνη, η ιβουπροφένη και η ναπροξένη. Σε μερικές περιπτώσεις η πάθηση εκδηλώθηκε μετά από μία δόση του αναλγητικού, ενώ σε άλλες μετά από βραχυπρόθεσμη λήψη του φαρμάκου, λιγότερη των 10 ημερών.

Σε μερικούς ασθενείς με οξεία νεφρική ανεπάρκεια λόγω αναλγητικών παρατηρείται απώλεια ή μειωμένη πρόσληψη υγρών. Οι βλάβες στους νεφρούς είναι αναστρέψιμες, μετά τη διακοπή της λήψης των αναλγητικών, αλλά στην οξεία νεφρική ανεπάρκεια χρειάζονται επείγοντα μέτρα αντιμετώπισης, όπως μεταξύ άλλων η αιμοκάθαρση.

Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια λόγω αναλγητικών

Η χρόνια μορφή νεφροπάθειας από αναλγητικά δημιουργείται λόγω λήψης των φαρμάκων κατά του πόνου, καθημερινά για μερικά χρόνια. Η αναλγητική νεφροπάθεια εξελίσσεται σταδιακά με την πάροδο των ετών σε μη αναστρέψιμη νεφρική ανεπάρκεια.

Ανάλογα με τον βαθμό επηρεασμού της νεφρικής λειτουργίας, μεταξύ των θεραπευτικών μέτρων συστήνονται τροποποιήσεις της διατροφής, περιορισμός της λήψης υγρών και φάρμακα για την αντιμετώπιση της αναιμίας και των προβλημάτων στα οστά, που προκαλεί η νεφρική ανεπάρκεια.

Προς αποκατάσταση της νεφρικής λειτουργίας μπορεί επιπλέον να χρειαστεί θεραπεία για την κάθαρση του αίματος από τοξικές ουσίες που αποβάλλονται δια μέσου των νεφρών, όπως η αιμοκάθαρση, η περιτοναϊκή κάθαρση και η μεταμόσχευση νεφρού.

Ο γιατρός μπορεί να παρακολουθεί την εξέλιξη του ασθενούς με νεφρική ανεπάρκεια με την κλινική εξέταση, τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και του βάρους σώματος και με αναλύσεις αίματος και ούρων.    

Εκτιμάται από τους ειδικούς, ότι περίπου 4 άτομα σε κάθε 100.000 θα παρουσιάσουν χρόνια νεφροπάθεια εξαιτίας των αναλγητικών. Η πάθηση είναι συχνότερη σε γυναίκες άνω των 30 ετών. 

Τα αναλγητικό φάρμακο φαινακετίνη αποσύρθηκε από το εμπόριο λόγω του συσχετισμού του με την αναλγητική νεφροπάθεια. Η μακροχρόνια καθημερινή λήψη αναλγητικών όπως η ακεταμινοφένη ή παρακεταμόλη και η ιβουπροφένη πιθανόν αυξάνουν τον κίνδυνο χρόνιων βλαβών στους νεφρούς. Ωστόσο, ο εν λόγω συσχετισμός δεν είναι ξεκάθαρος.

Με βάση τα στοιχεία αυτά, είναι πολύ σημαντικό να συγκρατήσουμε τα ακόλουθα:

1. Οι ασθενείς με παθήσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο για νεφρική πάθηση επιβάλλεται να συμβουλεύονται το γιατρό τους, προτού να λαμβάνουν οποιαδήποτε φάρμακα κατά του πόνου.
    
2. Τα άτομα που παίρνουν τακτικά αναλγητικά φάρμακα για τα οποία δεν χρειάζεται συνταγή γιατρού, επιβάλλεται να συμβουλεύονται το γιατρό τους για να είναι σιγουρεύονται ότι δεν βλάπτουν τους νεφρούς τους. Ο γιατρός μπορεί να τους συστήσει άλλα φάρμακα πιο ασφαλή για τους νεφρούς και να ζητήσει αναλύσεις για έλεγχο και παρακολούθηση της νεφρικής τους λειτουργίας.
    
3. Οι ασθενείς, που λόγω χρόνιου πόνου, λαμβάνουν συνεχώς αναλγητικά φάρμακα, μπορούν σε συνεργασία με τον γιατρό τους να δοκιμάσουν και άλλους τρόπους καταπολέμησης του πόνου, όπως τη χαλάρωση και τη συμπεριφορική θεραπεία.