Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια που οδηγούν στην αποπληξία ανήκουν σε δύο κατηγορίες:

1. Τα ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια που αποτελούν το 85% των περιπτώσεων. Οφείλονται σε απόφραξη ζωτικών εγκεφαλικών αρτηριών που προκαλεί ισχαιμία, δηλαδή στέρηση αίματος περιοχών του εγκεφάλου. Η στέρηση αυτή δυνατόν να οδηγεί σε νέκρωση των περιοχών αυτών
    
2. Τα αιμορραγικά εγκεφαλικά επεισόδια είναι σπανιότερα και αποτελούν το 15% των περιπτώσεων. Προκαλούνται από ρήξη αιμοφόρων αγγείων. Η παροχή αίματος σε ζωτικές δομές στον εγκέφαλο διακόπτεται. Επιπλέον το αίμα που διαχέεται στον εγκέφαλο λόγω της αιμορραγίας έχει τοξικές επιδράσεις στους εγκεφαλικούς νευρώνες και άλλες δομές. Κάποτε η αιμορραγία συμβαίνει στην επιφάνεια του εγκεφάλου. Στις περιπτώσεις αυτές πρόκειται για υπαραχνοειδή αιμορραγία. 

Η έγκαιρη διάγνωση και επείγουσα θεραπευτική αντιμετώπιση των εγκεφαλικών επεισοδίων σώζει ζωές και μειώνει δραστικά τις μόνιμες αναπηρίες που προκύπτουν.

Δυστυχώς σε πολλά νοσοκομειακά κέντρα είναι ανεπαρκής η συνολική αντιμετώπιση που γίνεται σήμερα για τα εγκεφαλικά επεισόδια, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις πρώτες κρίσιμες ώρες.

Είναι πολύ σημαντικό για την ορθή διάγνωση και θεραπεία να γίνονται απεικονιστικές εξετάσεις που επιτρέπουν να φανεί εάν πρόκειται για ισχαιμικό ή αιμορραγικό επεισόδιο. Η θεραπεία είναι πολύ διαφορετική για την κάθε περίπτωση.

1. Η αξονική τομογραφία (CT scan)

Η αξονική τομογραφία γίνεται με τη βοήθεια των ακτίνων Χ. Η εξέταση δημιουργεί δισδιάστατες ή τρισδιάστατες εικόνες του εγκεφάλου του ασθενούς.

Για καλύτερη απεικόνιση των δομών του εγκεφάλου χρησιμοποιείται ενδοφλεβίως σκιαγραφική ουσία. Ωστόσο η αξονική τομογραφία χωρίς σκιαγραφικό γίνεται πολύ γρήγορα, σε λιγότερο από 1 λεπτό.

Η αξονική τομογραφία χωρίς σκιαγραφικό μπορεί με ακρίβεια να δείξει εάν υπάρχει αιμορραγία. Γι' αυτό είναι πολύ χρήσιμη εξέταση για τη διάγνωση των αιμορραγικών εγκεφαλικών επεισοδίων και της υπαραχνοειδούς αιμορραγίας.

Στην αξονική τομογραφική αγγειογραφία χρησιμοποιείται σκιαγραφικό ενδοφλεβίως για να απεικονισθούν οι αρτηρίες στον εγκέφαλο. Η εξέταση αυτή βοηθά για τη διάγνωση των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων λόγω απόφραξης κάποιας αρτηρίας από θρόμβο και για τη χορήγηση θρομβολυτικής θεραπείας. 

Στα ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια η χορήγηση της θρομβολυτικής θεραπείας πρέπει να γίνεται όσο το δυνατό πιο γρήγορα από τη χρονική στιγμή έναρξης του προβλήματος. Ιδανικά απαιτείται να διενεργείται εντός των πρώτων 4 ωρών.   

2. Η μαγνητική τομογραφία (MRI) και η μαγνητική αγγειογραφία (MRA)

Η μαγνητική τομογραφία δίνει λεπτομερείς εικόνες του εγκεφάλου. Η μαγνητική αγγειογραφία δίνει πολύ καλές εικόνες των αρτηριών του εγκεφάλου.

Η μαγνητική τομογραφία είναι εξίσου καλή με την αξονική τομογραφία για τη διάγνωση αιμορραγίας στον εγκέφαλο. Ωστόσο, η μαγνητική είναι καλύτερη για τη διάγνωση των ισχαιμικών επεισοδίων και της αιτίας που τα προκάλεσε.

Η μαγνητική τομογραφία και η μαγνητική αγγειογραφία δίνουν καλύτερη εκτίμηση της κατάστασης του εγκεφάλου, της αντιστρεπτότητας των βλαβών και του κινδύνου επιπλοκών, λόγω του επεισοδίου. Βοηθά επίσης περισσότερο για τη θρομβολυτική θεραπεία.

Σε ασθενείς με καρδιακό βηματοδότη ή που έχουν εμφυτευμένα στο σώμα τους, μερικά άλλα μεταλλικά ή ηλεκτρονικά στοιχεία ή ηλεκτρονικές συσκευές δεν μπορούν να διενεργηθούν οι εν λόγω εξετάσεις.

3. Το υπερηχογράφημα

Η εξέταση με υπερήχους μελετά την κατάσταση των καρωτίδων αρτηριών. Πρόκειται για τις κύριες αρτηρίες που μεταφέρουν το αίμα προς την καρδία και εντοπίζονται στο λαιμό. Η εξέταση με υπερήχους των καρωτίδων (Doppler) μπορεί να δείξει ότι υπάρχουν σε αυτές αθηρωματικές πλάκες που αποφράσσουν τον αυλό τους ή άλλες διαταραχές που είναι σε θέση να προκαλέσουν ισχαιμικό επεισόδιο στον εγκέφαλο.

Υπάρχει επίσης η εξέταση με το διακρανικό Doppler που μετρά τη ροή και την κατεύθυνση του αίματος στις αρτηρίες του εγκεφάλου. Χρησιμοποιείται για να βρεθεί η θέση ενός θρόμβου που εμβολίζει μια αρτηρία ή τον εντοπισμό μιας αρτηριακής στένωσης.

Οι εξετάσεις με υπερήχους των καρωτίδων και το διακρανικό Doppler χρησιμοποιούνται για τη συμπλήρωση ή και την επιβεβαίωση των ευρημάτων που προσφέρουν η μαγνητική τομογραφία και η μαγνητική αγγειογραφία. Συμβάλλουν επίσης στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της θρομβολυτικής θεραπείας.

4. Η ψηφιακή εγκεφαλική αγγειογραφία

Πρόκειται για εξέταση που αξιολογεί με τον καλύτερο τρόπο το αγγειακό σύστημα του εγκεφάλου, ιδιαίτερα τις αρτηρίες (ανευρύσματα, αποφράξεις, θρόμβοι).

Για την εξέταση αυτή χρειάζεται εισαγωγή καθετήρα σε μια αρτηρία σε ένα από τα κάτω μέλη (μηρός). Στην οξεία φάση του εγκεφαλικού επεισοδίου έχει περιορισμένο ρόλο διότι χρειάζεται περισσότερο χρόνο να διενεργηθεί, έχει μεγαλύτερους κίνδυνους, απαιτείται πολύ εξειδικευμένο προσωπικό και περισσότερα μηχανήματα απ' ό,τι οι προηγούμενες εξετάσεις.

Ωστόσο η εν λόγω εξέταση επιτρέπει μια άμεση ενδοαγγειακή προσέγγιση, δηλαδή είναι δυνατόν να αφαιρεθεί από την αρτηρία ο θρόμβος ή άλλο στοιχείο που αποφράσσει μια αρτηρία. Επιτρέπει επίσης τη διαπλάτυνση της αρτηρίας με μπαλονάκι και την τοποθέτηση ενός στέντ για μόνιμη διατήρηση της διαπλάτυνσης της αρτηρίας ή ακόμη τη χορήγηση ενδαρτηριακώς θρομβολυτικού φαρμάκου για τη διάλυση του θρόμβου.

Η ψηφιακή εγκεφαλική αγγειογραφία εξαιτίας των μειονεκτημάτων αλλά και των πλεονεκτημάτων που προσφέρει, χρησιμοποιείται σε ορισμένα κέντρα σε μερικούς ασθενείς με προσεκτικά επιλεγμένα κριτήρια.

  .