Η λήψη καλών αποφάσεων είναι μια πολύπλοκη διαδικασία και χρειάζονται χρόνια για να τη μάθει κάποιος καλά.
Τα παιδιά μας χρειάζονται καθοδήγηση και εκπαίδευση, για να μπορέσουν ν' αποκτήσουν τις βάσεις, που θα τους επιτρέπουν στη ζωή τους να λαμβάνουν όσο το δυνατό πιο σωστές αποφάσεις.
Ένα από τα καλύτερα δώρα, που μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας είναι να τα βοηθήσουμε να μάθουν ν' αναλύουν σωστά τα δεδομένα, που έχουν μπροστά τους, προτού να παίρνουν και να υλοποιούν αποφάσεις.
Βέβαια είναι αναπόφευκτο, ότι θα γίνονται λάθη. Οι συνέπειες των λαθών μπορούν να γίνονται διδάγματα για καλύτερες αποφάσεις στο μέλλον.
Η λήψη αποφάσεων είναι μια δεξιότητα, που πρέπει να αποκτηθεί από τα παιδιά.
Είναι σημαντικό τα παιδιά να νιώθουν υπεύθυνα για τις αποφάσεις τους, διότι έτσι θα έχουν και την ευθύνη των αποτελεσμάτων η οποία πρέπει να τους αποδίδεται. Με τον τρόπο αυτό θα βελτιώνουν τη δική τους ικανότητα για τη λήψη αποφάσεων.
Με βάση την αρχή αυτή δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για επιτυχίες και ευτυχία των παιδιών, όταν θα είναι πλέον ενεργοί πολίτες στην ενήλικη τους ζωή. Οι κοινωνικές, επαγγελματικές και οικογενειακές προεκτάσεις της δεξιότητας για λήψη αποφάσεων ενός παιδιού που μεγαλώνει και γίνεται ενήλικας είναι εξαιρετικά μεγάλης σημασίας.
Πώς θα διδάξουν οι γονείς τα παιδιά τους να παίρνουν καλές αποφάσεις;
Σίγουρα η διαπαιδαγώγηση των παιδιών στη λήψη αποφάσεων δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται χρόνο, υπομονή και διαχρονική παρακολούθηση.
Συνήθως στις περισσότερες οικογένειες, οι αποφάσεις για ότι αφορά στα παιδιά γίνονται από τους γονείς ή αυτούς που τα φροντίζουν. Όμως αυτό τους στερεί τη δυνατότητα να μαθαίνουν να σκέφτονται σωστά και με καθοδήγηση από τους γονείς τους ν' αποφασίζουν για θέματα που τα αφορούν.
Είναι καλύτερα οι γονείς να εμπλέκουν τα παιδιά τους στη λήψη αποφάσεων, από νωρίς στην παιδική ηλικία. Φυσικά αυτά στα οποία θα συμμετέχουν τα παιδιά, θα εξαρτώνται από την ηλικία και το επίπεδο ωριμότητας τους.
Το εύρος και ο βαθμός της εμπλοκής των παιδιών στις αποφάσεις, που τα αφορούν θα μπορεί να διευρύνεται ανάλογα με την αύξηση της ηλικίας και τη βελτίωση της ωριμότητας του παιδιού.
Η διαπαιδαγώγηση αυτή θα επιτρέπει στα παιδιά σταδιακά να μπορούν να επεξεργάζονται όλο και δυσκολότερες καταστάσεις.
Πώς παίρνουν συνήθως τις αποφάσεις τους τα παιδιά;
Τα παιδιά συνήθως κάνουν πράγματα και παίρνουν αποφάσεις βιαστικά, δεν σταματούν να σκεφτούν καλύτερα, δεν βλέπουν τις μακροχρόνιες συνέπειες των πράξεων τους.
Μπορεί να κάνουν ανόητες πράξεις και αυτό είναι αναπόφευκτο στην παιδική ηλικία. Επηρεάζονται από τους φίλους τους, κάνουν κάτι γιατί το θεωρούν αστείο ή επειδή βαριούνται κάποια στιγμή ή ακόμη για να εκδικηθούν κάποιον.
Πολύ συχνά καταλαβαίνουν, όταν έχουν κάνει κάτι ανόητο. Ξέρουν ότι δεν άξιζε τον κόπο και το έκαναν, διότι δεν συνειδητοποίησαν τις συνέπειες των πράξεών τους.
Ποια είναι τα πρώτα σημεία που πρέπει να μάθουν τα παιδιά;
Επειδή τα παιδιά έχουν τάση να παίρνουν αποφάσεις βιαστικά και να ενεργούν χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες των πράξεων τους, η πρώτη βασική αρχή που πρέπει να τους διδάξουμε είναι να σταματούν και να σκέφτονται για λίγο πριν κάνουν κάτι που έχουν αποφασίσει.
Μαθαίνοντας τα να μην ορμούν στο να κάνουν πράγματα, χωρίς να το σκεφτούν περισσότερο, τα βοηθά στο ν' αποφεύγουν πολλές κακές αποφάσεις.
Στην αρχή είναι καλό, όταν τα δούμε να έχουν κάνει κάτι που δεν ήταν το αποτέλεσμα μιας καλής απόφασης, να συζητήσουμε μαζί τους και ν' αναλύσουμε εκ των υστέρων, τι καλύτερο θα μπορούσαν να είχαν πράξει.
Ένα δεύτερο σημαντικό βήμα είναι να τα βοηθήσουμε να ρωτούν πάντοτε το εαυτό τους γιατί θέλουν να κάνουν κάτι το συγκεκριμένο. Αυτό θα τα βοηθά να κάνουν μια εσωτερική ανάλυση των κινήτρων τους.
Παράλληλα το τρίτο βήμα είναι να εξετάζουν τις επιλογές τους. Η εξέταση των επιλογών μαζί με την ανάλυση των υπέρ και των κατά της κάθε επιλογής επιτρέπει στο παιδί από νωρίς στην ανάπτυξή του, να βλέπει καλύτερα την πραγματικότητα σε δύσκολες καταστάσεις.
Το επόμενο βήμα είναι να τα βοηθήσουμε ν' αναπτύξουν την ικανότητα να προβλέπουν τις συνέπειες των πράξεων τους. Θα πρέπει να μάθουν ν' αναγνωρίζουν τους κινδύνους και τις ανταμοιβές, που πιθανόν να προκύπτουν από τις πράξεις τους.
Στην ανάλυση πριν από τη λήψη μιας απόφασης είναι απαραίτητο να σκέφτονται τα παιδιά το πώς οι δικές τους ενέργειες μπορούν να επηρεάζουν τους άλλους. Είναι σημαντικό να τους υποδειχθεί η αναγκαιότητα αυτή διότι συνήθως τα παιδιά είναι εγωκεντρικά και δεν σκέφτονται, ότι οι πράξεις τους δυνατόν να επηρεάζουν και άλλους.
Στο τέλος τα παιδιά πρέπει να μάθουν αναγνωρίζουν αυτά που είναι το καλύτερο για τα ίδια. Προτού καταλήξουν σε μια απόφαση, ίσως το σημαντικότερο είναι να καταλάβουν, εάν αυτό που πρόκειται να κάνουν εξυπηρετεί όσο το δυνατό αποτελεσματικότερα τα δικά τους συμφέροντα.
Συνοπτικά αυτά που πρέπει να κάνουν τα παιδιά προτού να λαμβάνουν μια απόφαση είναι:
- Να δίνουν χρόνο για σκέψη και να μην ορμούν να πραγματοποιούν αυτό που στιγμιαία αποφάσισαν.
- Να διερωτώνται πάντοτε γιατί θέλουν να κάνουν κάτι.
- Να εξετάζουν όλες τις επιλογές.
- Πρέπει να προσεκτικά να σκέφτονται και τις συνέπειες αυτών που αποφασίζουν.
- Να μη ξεχνούν τις επιδράσεις στους άλλους των δικών τους αποφάσεων και πράξεων.
- Να εξετάζουν και να γνωρίζουν αυτό που είναι το καλύτερο για τα ίδια.
- Να αξιολογούν τα αποτελέσματα των αποφάσεων και πράξεων τους και να διδάσκονται από τις δικές τους εμπειρίες.
Είναι ξεκάθαρο, ότι πρέπει ν' αφιερώνουμε χρόνο και προσοχή για την εκμάθηση από τα παιδιά μας της διαδικασίας λήψης απόφασης.
Χρειάζεται να τα βοηθούμε συνεχώς στο να διέρχονται από τα διάφορα στάδια ανάλυσης που αναφέραμε πιο πάνω προτού να παίρνουν και υλοποιούν μια απόφαση.
Η βοήθεια στην εκμάθηση της λήψης απόφασης πρέπει να συνεχίζεται και με την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που επιτεύχθηκαν μετά την υλοποίηση αυτών που αποφασίσθηκαν από το παιδί. Στην αρχή τα θέματα θα είναι πιο απλά, αλλά σταδιακά με το μεγάλωμα και την ωρίμανση του παιδιού τα ζητήματα για τη λήψη αποφάσεων και αξιολόγηση θα γίνονται πιο πολύπλοκα.
Τελειώνοντας θα τονίσουμε τη μεγάλη σημασία που έχει οι γονείς να κατανοήσουν τη μεγάλη επίδραση που μπορεί να έχει στη ζωή των παιδιών τους η εκμάθηση της διαδικασίας λήψης ορθών αποφάσεων.
Κατανοώντας τη βασική αυτή αρχή, θα είναι σε θέση να εξοπλίσουν τα παιδιά τους με γνώσεις και εμπειρίες που είναι πολύτιμες για όλη τους τη ζωή.
