Πολλές φορές διερωτόμαστε εάν η οικογένεια μας, είναι αυτή που θα έπρεπε ή εάν υπάρχει μια τέλεια κατάσταση την οποία εμείς δεν καταφέραμε να πετύχουμε.

Υπάρχει ένα μοντέλο μιας τέλειας οικογένειας που λειτουργεί αρμονικά μέσα στα πλαίσια ενός προκαθορισμένου στερεότυπου;

Και εάν ναι, πώς μπορούμε εμείς να επιδιώξουμε να φτάσουμε όσο το δυνατό πιο κοντά στην ιδανική αυτή κατάσταση;

Η πραγματικότητα όμως μας λέει άλλα πράγματα. Η σύγχρονη οικογένεια μεταβάλλεται και έχει διάφορα χαρακτηριστικά που δεν συμβαδίζουν με τους μύθους που τόσο πολύ είναι διαδεδομένοι.

Η στερεότυπη οικογενειακή κατάσταση μέσα στην οποία πολλοί από εμάς μεγάλωσαν, είναι οι δύο γονείς, ο πατέρας που εργαζόταν έξω και η μητέρα που έμενε στο σπίτι και φρόντιζε για τα παιδιά και το νοικοκυριό.

Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει: Όλο και περισσότερες γυναίκες έχουν επαγγελματική σταδιοδρομία με πολλαπλές υποχρεώσεις, τα διαζύγια αυξάνονται με ταχύ ρυθμό και οι μονογονικές οικογένειες γίνονται συχνότερες.

Σε ανεπτυγμένες κοινωνίες έχει υπολογισθεί ότι μέχρι 30% των οικογενειών, αποτελούνται από μόνο ένα γονιό, που είτε είναι διαζευγμένος, είτε δεν έχει ποτέ παντρευτεί είτε έχει χηρέψει. Σε περισσότερο από το 66% των οικογενειών και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτι.

Αρκετά παιδιά υιοθετούνται, είτε ζουν σε μια άλλη οικογένεια. Ακόμη σήμερα υπάρχουν παιδιά που ζουν σε οικογένεια όπου οι δύο κατά το νόμο γονείς, είναι ομοφυλόφιλοι του ιδίου φύλου είτε άνδρες είτε γυναίκες λεσβίες.

Βλέπουμε λοιπόν ότι ο κοινωνικός ιστός αλλάζει διότι οι οικογένειες που τον συνθέτουν μπορεί να έχουν πολλές διαφορετικές μορφές. Πολύ συχνά τα παιδιά μας μπορεί να έχουν φίλους που η οικογενειακή τους κατάσταση δεν είναι η στερεότυπη. Συχνά μας ρωτούν γιατί για παράδειγμα, ο πατέρας του τάδε φίλου τους ζει μαζί με μια άλλη γυναίκα που δεν είναι η μητέρα του, ενώ η μητέρα του έχει οικογένεια με κάποιον άλλο που δεν είναι ο πατέρας του;

Τα παιδιά προβληματίζονται πολύ από τις καταστάσεις αυτές και οι γονείς θα πρέπει να εξηγούν με προσοχή στα παιδιά το τι συμβαίνει. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να καταλάβουν τις διάφορες οικογενειακές δομές που υπάρχουν και που μπορεί να είναι διαφορετικές από τη δομή της δικής τους οικογένειας. Πρέπει να πληροφορηθούν σωστά για να μπορέσουν να καταλάβουν τους διαφορετικούς τρόπους ζωής που προκύπτουν και τις σχέσεις που δημιουργούνται μέσα από διαφορετικές δομές.

Οικογένεια μπορεί στην ουσία να θεωρηθεί οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων που αποφασίζουν να ζήσουν μαζί μέσα στα πλαίσια ενός νοικοκυριού. Οι συνδυασμοί που μπορεί να περιγραφούν είναι πολλοί αλλά έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: Τα μέλη της οικογένειας συμμετέχουν συναισθηματικά και μοιράζονται μια κοινή ζωή. Παράλληλα αναλαμβάνουν από κοινού τις πολλαπλές ευθύνες που συνεπάγεται η οικογενειακή ζωή.

Η οικογένεια όπως τη γνωρίζουμε δηλαδή πατέρας, μητέρα και παιδιά, δεν είναι το μοντέλο που επικρατούσε παλαιότερα. Η στερεότυπη οικογένεια όπως τη γνωρίζουμε σήμερα είναι σχετικά πρόσφατη. Εμφανίστηκε σαν τέτοια τον περασμένο αιώνα. Παλιότερα οι οικογένειες ήταν μεγαλύτερες και περιελάμβαναν και άλλους συγγενείς όπως οι παππούδες και οι γιαγιάδες. Μάλιστα άλλοι συγγενείς ζούσαν πολύ κοντά στην υπόλοιπη οικογένεια.

Συχνά επικρατεί ο μύθος, ότι η αρμονία μέσα στην οικογένεια είναι αυτό που επικρατεί στις περισσότερες περιπτώσεις. Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτό είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας.

Η οικογενειακή ζωή είναι γεμάτη από ένταση και διαμάχες. Οι δυσκολίες μεταξύ των συζύγων είναι πολύ συχνές. Εμφανίζονται διαφωνίες για πολλά θέματα όπως για παράδειγμα για ζητήματα ανατροφής των παιδιών ή για το πως θα πρέπει να γίνει η διαχείριση των οικονομικών θεμάτων της οικογένειας.

Επιπρόσθετα ο έντονος έρωτας, που πιθανόν να συνέδεε τους δύο συζύγους κατά τα πρώτα χρόνια της συζυγικής ζωής, μπορεί να ατονήσει στη συνέχεια. Έτσι οι δύο θα πρέπει να καταφέρουν να διατηρήσουν μια σχέση συνεταιρισμού και φιλίας για όλα, ανεξάρτητα από το πόσο έντονη κατά καιρούς μπορεί να είναι η αγάπη μεταξύ τους.

Οι διαμάχες μεταξύ γονιών και παιδιών είναι επίσης πολύ συχνές. Τα παιδιά προσπαθούν σταδιακά και με την αύξηση της ηλικίας τους να διεκδικήσουν την αυτονομία τους. Οι γονείς θέλουν να διατηρήσουν την εξουσία τους και έτσι αναπόφευκτα θα υπάρξουν συγκρούσεις.

Το στρες και οι διαφωνίες είναι κοινές καταστάσεις μέσα σε οικογένειες. Εάν ξεφύγουν του ελέγχου μπορούν να έχουν καταστροφικές συνέπειες. Στην εποχή μας οι δυνάμεις που καταπονούν μια οικογένεια είναι πολλές. Χωρίς την εκτεταμένη υποστήριξη που έπαιρνε παλιότερα από την ευρύτερη οικογένεια, η σημερινή στερεότυπη οικογένεια είναι πολύ πιο ευάλωτη στο συνεχές στρες στο οποίο υποβάλλεται.

Η οικογένεια δεν είναι κάτι το σταθερό αλλά μεταβάλλεται συνεχώς. Αυτό πρέπει να γίνει αντιληπτό διότι μόνο έτσι θα αναπτυχθούν οι σωστοί μηχανισμοί προσαρμογής.

Οι ασθένειες, ο θάνατος, οι γεωγραφικοί χωρισμοί, οι οικονομικές δυσκολίες, το διαζύγιο, οι αποτυχίες είναι μια σειρά γεγονότων τα οποία είναι συχνά και πρέπει να υπάρχουν μηχανισμοί και δυνατότητες προσαρμογής.

Στην πραγματικότητα η επιτυχία μιας οικογένειας μπορεί να αξιολογηθεί από την ικανότητα της να προσαρμόζεται σε νέες καταστάσεις.

Οι γονείς δεν μπορούν να ελέγξουν ή να προδιαγράψουν απόλυτα το μέλλον των παιδιών τους. Αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό από πολλούς γονείς που νομίζουν ότι μπορούν να προκαθορίσουν τα πάντα για τα παιδιά τους. Πολλοί παράγοντες, που είναι εκτός οικογένειας, θα επιδράσουν στο πως θα αναπτυχθεί ένα παιδί.

Αναπόφευκτα τα παιδιά θα αποκτήσουν την αυτονομία τους, θα δημιουργήσουν τη δική τους φωλιά, ξεχωριστά από τους γονείς τους. Ακόμη και μέσα σε μια οικογένεια, μπορεί να υπάρχουν εξαιρετικά μεγάλες διαφορές μεταξύ των παιδιών. Οι πνευματικές ικανότητες, ο δείκτης νοημοσύνης, η ιδιοσυγκρασία, η ψυχική διάθεση, η κοινωνικότητα, είναι χαρακτηριστικά που μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ των παιδιών μιας οικογένειας.

Βλέπουμε λοιπόν, ότι η τέλεια οικογένεια δεν υπάρχει. Η κάθε μια, μπορεί να έχει τη δική της ιδιαίτερη μορφή, τις δικές της ατέλειες και τα δικά της προβλήματα.

Το σημαντικό είναι όχι η επίτευξη κάποιας ιδανικής στερεότυπης κατάστασης αλλά η ανάπτυξη δυνατοτήτων προσαρμογής και αντιμετώπισης των πολλαπλών προβλημάτων και κινδύνων που συνεχώς και αναπόφευκτα θα προκύπτουν.

Οι γονείς ή αυτοί που επωμίζονται το ρόλο του στερεότυπου γονιού, μέσα στις ιδιαιτερότητες της κάθε οικογενειακής κατάστασης, θα πρέπει με κάθε δυνατό τρόπο να μεριμνούν για το κάθε παιδί τους ξεχωριστά. Σε αυτούς αρμόζει να δίνουν αγάπη και αποδοχή, να βοηθούν το παιδί να πετύχει, να αναπτύξει δεξιότητες και να του προσφέρουν κοινωνική μόρφωση.