Η παχυσαρκία και η υπερβαρία είναι αιτίες πολλών καρκίνων.

Το υπερβολικό λίπος σώματος στους παχύσαρκους και υπέρβαρους δεν αποτελεί απλά ένα περιττό βάρος, που κουβαλούν ή μια πλεονάζουσα αποθήκη ενέργειας. Πρόκειται για ένα οργανωμένο ιστό με ενδοκρινείς ιδιότητες, δηλαδή παράγει και απελευθερώνει στο αίμα παράγοντες που έχουν βλαβερή δράση στις αρτηρίες, στους ιστούς και σε ζωτικά όργανα του σώματος μας.

Εμπειρογνώμονες του Παγκόσμιου Ταμείου Έρευνας Καρκίνου διενήργησαν μια ενδιαφέρουσα ανασκόπηση 7.000 ερευνών, που έγιναν για 5 χρόνια και οι οποίες εξέταζαν το ρόλο του τρόπου ζωής και διατροφής στην πρόκληση καρκίνου.

Κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 10 εκατομμύρια νέα περιστατικά καρκίνου. Από αυτά, τουλάχιστο το ένα τρίτο, δηλαδή πέραν των 3,3 εκατομμυρίων οφείλονται σε παράγοντες, που έχουν σχέση με τον τρόπο ζωής και διατροφής.

Ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα των εμπειρογνωμόνων ήταν ότι το λίπος σώματος είναι από τους κυριότερους παράγοντες που ευνοούν τη γένεση καρκίνου. Το γεγονός ότι οι παχύσαρκοι και οι υπέρβαροι άνθρωποι προσβάλλονται συχνότερα από καρκίνο ήταν γνωστό. Στην ανασκόπηση που έγινε, βρέθηκε ότι το λίπος σώματος έχει πολύ μεγαλύτερη επιρροή ως αιτία πρόκλησης καρκίνου απ' ότι μέχρι σήμερα ήταν γνωστό.

Το υπερβολικό λίπος σώματος φαίνεται να παίζει μεγαλύτερο ρόλο στη γένεση καρκίνων του παχέος εντέρου και του μαστού.

Ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την κατάταξη των ανθρώπων σε παχύσαρκους, υπέρβαρους, κανονικού βάρους και λιποβαρείς. Ο ΔΜΣ είναι το πηλίκο του βάρους σώματος (Β, μέτρηση σε κιλά) δια του ύψους στο τετράγωνο (Υ², μέτρηση σε τετραγωνικά μέτρα). Δηλαδή ΔΜΣ=Β/Υ².

Έχουν υιοθετηθεί διεθνώς οι ακόλουθοι ορισμοί:

• Παχύσαρκοι είναι άνθρωποι με ΔΜΣ από 30 έως 35 kg/m² και πιο πάνω
   
• Υπέρβαρα είναι τα άτομα με ΔΜΣ μεταξύ 25 και 29,9 kg/m²
   
• Κανονικού βάρους είναι άνθρωποι με  ΔΜΣ από 18,5 έως 24,9 kg/m²
   
• Λιποβαρείς είναι άνθρωποι με ΔΜΣ κάτω από 18,5 kg/m²  

Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι οι άνθρωποι κανονικού βάρους, δηλαδή με ΔΜΣ από 18,5 έως 24,9 δεν διέτρεχαν περισσότερο κίνδυνο λόγω υπερβολικού λίπους σώματος. Η λεπτομερέστερη ανάλυση όμως της ανασκόπησης ερευνών έδειξε, ότι όσο πιο πολύ πλησιάζει ο ΔΜΣ στο 25 τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες προσβολής από καρκίνο.

Τα δεδομένα αυτά δείχνουν, ότι είναι προτιμότερο να διατηρούμε το δείκτη μάζας σώματος περισσότερο κοντά στο 20 παρά στο 25.

Μεταξύ των άλλων σημαντικών ευρημάτων και συστάσεων που μας προσφέρουν οι εμπειρογνώμονες μετά από την εν λόγω μεγάλη ανασκόπηση πρόσφατων ερευνητικών δεδομένων είναι:

1. Ο μητρικός θηλασμός προστατεύει από καρκίνο τη μητέρα και το παιδί. Αυτό βασίζεται σε στοιχεία, που συσχετίζουν το μητρικό θηλασμό με μειωμένες πιθανότητες προσβολής από καρκίνο μαστού των γυναικών που θηλάζουν. Επίσης ο μητρικός θηλασμός συσχετίστηκε με μειωμένες πιθανότητες παχυσαρκίας στα παιδιά, που στην ενήλικη ζωή ευθύνεται για πρόκληση διαφόρων ειδών καρκίνων. Συστήνεται οι μητέρες να θηλάζουν αποκλειστικά τα παιδιά τους για τουλάχιστον 6 μήνες. 
    
2. Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 500 γραμμάρια την εβδομάδα. Πρέπει να περιορίζεται η κατανάλωση επεξεργασμένων κρεάτων, όπως το σαλάμι, το μπέικον, το ζαμπόν. Τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης είναι θρεπτικά και ωφέλιμα για την υγεία όταν καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες.  
    
3. Η διατροφή να βασίζεται κυρίως σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης διότι οι πλείστες έρευνες δείχνουν ότι είναι τα τρόφιμα αυτά που προστατεύουν από καρκίνο. Προσοχή από μουχλιασμένα δημητριακά ή όσπρια. Πρέπει να αποφεύγονται, διότι περιέχουν αφλατοξίνες που προκαλούν καρκίνο ήπατος. 
    
4. Το αλκοόλ θα μπορούσε να αποφεύγεται πλήρως με στόχο την πρόληψη καρκίνου. Ωστόσο οι εμπειρογνώμονες συστήνουν για τους άνδρες μέχρι δύο αλκοολούχα ποτά και για τις γυναίκες μέχρι ένα ποτό την ημέρα.
    
5. Να αποφεύγονται τα ζαχαρούχα ποτά (αυτά στα οποία προστίθεται ζάχαρη). Να γίνεται προσεκτική κατανάλωση χυμών διότι είναι πλούσιοι σε θερμίδες. 
    
6. Να περιορίζεται η κατανάλωση άλατος σε λιγότερο από 5 γραμμάρια (2 γραμμάρια νατρίου) ημερησίως. Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού ή τροφίμων που συντηρούνται σε αλάτι, πιθανόν είναι αιτία καρκίνου του στομαχιού  
    
7. Καθημερινή άσκηση (γρήγορο, ζωηρό περπάτημα για τουλάχιστον 30 λεπτά κάθε μέρα) και αποφυγή της καθιστικής ζωής. Όλες οι μορφές σωματικής άσκησης προστατεύουν από αριθμό καρκίνων.
    
8. Να μη λαμβάνονται διατροφικά συμπληρώματα ή άλλα, με στόχο την πρόληψη καρκίνου.
    
9. Να γίνονται προσπάθειες για να μην προσλαμβάνουν οι άνθρωποι περισσότερα κιλά, πέραν του κανονικού τους βάρους σώματος, μετά την ηλικία των 21 ετών.

Θα συγκρατήσουμε λοιπόν ότι η διατήρηση κανονικού βάρους σώματος με δείκτη μάζας σώματος μεταξύ 21 και 23, μπορεί να είναι ένας από τους σημαντικότερους τρόπους προστασίας από τον καρκίνο.

Για αυτό πρέπει να προσπαθούμε ν' αποφεύγουμε την πρόσληψη περιττών κιλών και την αύξηση της περιμέτρου της κοιλιάς μας. Έτσι θα προστατευόμαστε όχι μόνο από τον καρκίνο αλλά και από πολλές άλλες σοβαρές χρόνιες ασθένειες.