Μερικοί από τους ιατρικούς μύθους, που είναι ευρέως διαδεδομένοι στο πλατύ κοινό σε διάφορες χώρες του κόσμου, είναι επίκαιροι κατά τη γιορταστική περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.

Οι πεποιθήσεις αυτές, που βασίζονται στην παράδοση και στις διαδόσεις επηρεάζουν σημαντικά τη συμπεριφορά των αθρώπων.

Είναι πολύ σημαντικό οι μύθοι αυτοί να διερευνώνται και να ελέγχονται κατά πόσο αντιστοιχούν στην πραγματικότητα ή εάν απλά πρόκειται για εσφαλμένες αντιλήψεις, που στην καλύτερη των περιπτώσεων, δεν έχουν αρνητικές συνέπειες για την υγεία και ευεξία των ανθρώπων.

Για τη διερεύνηση της ορθότητας των ιατρικών μύθων, είναι απαραίτητο να εξετάζονται οι επιστημονικά τεκμηριωμένες έρευνες. Η αυστηρότητα του ελέγχου τέτοιων ερευνών από τα αρμόδια επιστημονικά σώματα προσφέρει την εγγύηση της ασφάλειας για την ορθότητα ή όχι των ισχυρισμών, μύθων, διαδόσεων και πεποιθήσεων για διάφορα θέματα που άπτονται της υγείας.   

Μια επίκαιρη και ενδιαφέρουσα εργασία για την τεκμηρίωση ή όχι ιατρικών μύθων έγινε από γιατρούς του πανεπιστημίου της Ινδιάνας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ανάλυσαν και εξέτασαν τις ιατρικές ή άλλες επιστημονικές έρευνες που υπάρχουν για 6 από τους πλέον διαδεδομένους ιατρικούς μύθους που είναι οι ακόλουθοι:

1. Το φαγητό τη νύκτα, πριν πάμε για ύπνο παχαίνει.
2. Υπάρχουν αντίδοτα που μπορούν να αποτρέψουν τα επακόλουθα της μέθης.
3. Η ζάχαρη κάνει τα παιδιά υπερδραστήρια.
4. Οι αυτοκτονίες αυξάνονται κατά την περίοδο των γιορτών.
5. Το φυτό των Χριστουγέννων (Ποϊνσέτια ή Αλεξανδρινό) είναι δηλητηριώδες.
6. Χάνουμε την περισσότερη θερμότητα του σώματος από το κεφάλι όταν κάνει κρύο και για αυτό πρέπει να το καλύπτουμε.

Επισημαίνεται ότι οι μύθοι για την υγεία είναι ευρέως διαδεδομένοι όχι μόνο μεταξύ των απλών αθρώπων αλλά και μεταξύ των γιατρών και άλλων επαγγελματιών της υγείας. Ας δούμε λοιπόν τι βρήκαν οι Αμερικανοί γιατροί εξετάζοντας τους 6 αυτούς μύθους.

Το φαγητό τη νύκτα, πριν πάμε για ύπνο παχαίνει;

Οι άνθρωποι παχαίνουν διότι προσλαμβάνουν περισσότερες θερμίδες από όσες καταναλώνουν. Οι υπέρβαροι και οι παχύσαρκοι τρώνε περισσότερα τρόφιμα και συνήθως συχνότερα. Δεν καταναλώνουν τις επιπλέον θερμίδες που προσλαμβάνουν και έτσι δημιουργούν νέα κιλά με τα οποία φορτώνεται το σώμα τους.

Επειδή η παχυσαρκία και η κατανάλωση περισσότερων ή μεγαλύτερων γευμάτων τη νύκτα συσχετίζονται, δεν σημαίνει ότι το φαγητό τη νύκτα παχαίνει. Δεν είναι η ώρα κατανάλωσης τροφίμων που οδηγεί στην παχυσαρκία αλλά η συνολική ποσότητα κατανάλωσης τροφίμων και πρόσληψης θερμίδων κατά το 24ωρο.

Υπάρχουν αντίδοτα που μπορούν να αποτρέψουν τα επακόλουθα της μέθης;

Σίγουρα σε πολλούς έτυχε να ακούσουν κάποιο φίλο να λέει, πιες αυτό ή κάνε ετούτο πριν καταναλώσεις μεγάλη ποσότητα αλκοόλ για να αποφύγεις τα δυσάρεστα που ακολουθούν την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και τη μέθη.

Δεν έχουν βρεθεί επιστημονικά τεκμηριωμένες αποδείξεις που να στηρίζουν το μύθο ότι το ένα ή το άλλο αντίδοτο προσφέρουν πρόληψη ή εξουδετέρωση των επακόλουθων της μέθης.

Ο μόνος τρόπος αποφυγής των δυσάρεστων καταστάσεων της μέθης είναι η κατανάλωση με μέτρο του αλκοόλ ή καλύτερα η πλήρης αποφυγή του.

Η ζάχαρη κάνει τα παιδιά υπερδραστήρια;

Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι όταν τα παιδιά τους τρώνε γλυκά, σοκολάτα ή ποτά που είναι πλούσια σε ζάχαρη, τότε γίνονται υπερδραστήρια, άτακτα ή ενοχλητικά. Η πεποίθηση αυτή είναι η αλήθεια ή απλά ζει, μεταδίδεται και επιβιώνει στο μυαλό των γονιών;

Η ανάλυση τουλάχιστον 12 ερευνών δεν ανέδειξε την ορθότητα τέτοιων ισχυρισμών. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε για τις έρευνες (διπλά τυφλές, τυχαιοποιημένες και ελεγχόμενες με πλασέμπο) δεν άφηνε περιθώρια αμφισβήτησης των συμπερασμάτων.

Βλέπουμε λοιπόν, ότι η κατανάλωση ζάχαρης από τα παιδιά δεν τα κάνει υπερδραστήρια ή άτακτα. Οι αλλαγές στη συμπεριφορά τους που οι γονείς πιθανόν να αναφέρουν, δεν έχουν σχέση με την πρόσληψη ζάχαρης.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η αλόγιστη κατανάλωση γλυκών, σοκολάτας η ζαχαρούχων ποτών είναι καλό πράγμα για τα παιδιά. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους η εν λόγω κατανάλωση πρέπει να περιορίζεται όπως για παράδειγμα ο κίνδυνος της παχυσαρκίας, του διαβήτη και της τερηδόνας.

Οι αυτοκτονίες αυξάνονται κατά την περίοδο των γιορτών;

Οι γιορτές συνοδεύονται από πολλές συναισθηματικές φορτίσεις. Το στρες των γιορτών, το άγχος για τα δώρα, οι φόβοι των υπερβολικών δαπανών και των χρεών, οι εντάσεις των οικογενειακών συνάξεων, η μοναξιά, η μελαγχολία των γιορτών ακόμη και το κρύο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, έχουν θεωρηθεί από πολλούς ως αιτίες αύξησης του αριθμού των αυτοκτονιών.

Οι ερευνητές ανέλυσαν τη διεθνή βιβλιογραφία από διάφορες χώρες και έψαξαν να δουν εάν υπάρχει καταγεγραμμένη αύξηση των αριθμού των αυτοκτονιών κατά τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. Δεν βρέθηκε μια τέτοια αύξηση παρά το γεγονός ότι η εν λόγω γιορταστική περίοδος είναι πράγματι δύσκολη για μερικούς ανθρώπους.

Επίσης βρήκαν ότι οι αυτοκτονίες σε παγκόσμια κλίμακα είναι συχνότερες κατά τους θερμούς και ηλιόλουστους μήνες. Για τους λόγους αυτούς δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό ότι στις γιορτές των Χριστουγέννων έχουμε περισσότερες αυτοκτονίες.

Όταν εντοπίζονται σκέψεις αυτοκτονίας σε κάποιο άτομο, πρέπει να λαμβάνονται πολύ σοβαρά υπόψη και να τυγχάνουν αντιμετώπισης σε οποιαδήποτε εποχή του χρόνου.

Το φυτό των Χριστουγέννων (Ποϊνσέτια ή Αλεξανδρινό) είναι δηλητηριώδες;

Το φυτό Ποϊνσέτια ή Αλεξανδρινό είναι πλέον πανταχού παρόν στις γιορτές του τέλους του χρόνου και έχει καθιερωθεί ως το φυτό ή το λουλούδι των Χριστουγέννων. Η έκθεση ή η κατανάλωση φύλλων του φυτού αυτού δεν είναι τοξική και δεν προκαλεί δηλητηρίαση.

Το συμπέρασμα βασίστηκε στην ανάλυση 849.575 περιπτώσεων έκθεσης σε φυτά που δηλώθηκαν στον Αμερικανικό Σύνδεσμο Κέντρων Ελέγχου Δηλητηριάσεων. Από αυτές, οι 22.793 σχετίζονταν με αναφορές κατανάλωσης ή έκθεσης σε φυτά Ποϊνσέτια. Κανένας δεν πέθανε από το φυτό αυτό και σε περισσότερες από 96% των περιπτώσεων δεν χρειάστηκε ούτε καν ιατρική περίθαλψη.

Ωστόσο, οι ερευνητές συστήνουν όπως κάθε φορά που κάποιος τρώει μέρος φυτού που δεν προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση να λαμβάνεται συμβουλή ενός κέντρου ελέγχου δηλητηριάσεων.

Χάνουμε την περισσότερη θερμότητα του σώματος από το κεφάλι όταν κάνει κρύο και για αυτό πρέπει να το καλύπτουμε;

Οι μαμάδες και οι γιαγιάδες το επαναλαμβάνουν για αιώνες ότι όταν έχει κρύο πρέπει να βάζουμε στο κεφάλι καπέλο, σκούφο ή κάτι που να το καλύπτει διότι από εκεί χάνουμε την περισσότερη θερμότητα του σώματος μας. Πράγματι πολλοί πιστεύουν ότι από το κεφάλι χάνουμε από 40% έως 50% της θερμότητας του σώματος μας.

Η ανασκόπηση των βιβλιογραφικών δεδομένων δεν στηρίζει κάτι τέτοιο.  Εάν αυτό ήταν αλήθεια θα σήμαινε ότι εάν βγαίναμε έξω στο κρύο χωρίς παντελόνια θα ήταν το ίδιο όπως όταν βγαίνουμε έξω χωρίς καπέλο. Οι υπολογισμοί από τους ειδικούς δείχνουν ότι από το κεφάλι δεν χάνουμε περισσότερο από 10% της θερμότητας του σώματος.

Θα συγκρατήσουμε ότι εάν έξω είναι κρύο πρέπει να ντυνόμαστε ζεστά. Η κάλυψη του κεφαλιού δεν κάνει μεγάλη διαφορά.

Συνοπτικά βλέπουμε ότι οι γιατροί από την Ινδιάνα μας επιτρέπουν να δούμε καλύτερα την πραγματικότητα για πολλούς μύθους που χωρίς βάση έχουν υιοθετηθεί και διαδίδονται. Μόνο με την αυστηρή, επιστημονική έρευνα και κριτική μπορούμε να μαθαίνουμε την πραγματικότητα για να προσφέρουμε καλύτερες συμβουλές για την υγεία των ανθρώπων.