Η έκθεση του ανθρώπου στη ραδιενέργεια, προκαλεί προβλήματα υγείας, ανάλογα με τη δόση της ραδιενεργούς ακτινοβολίας που δέχεται και τη διάρκεια έκθεσης του, σε αυτή.
Όσο πιο μεγάλη δόση ακτινοβολίας με ραδιενέργεια δέχεται ο άνθρωπος, τόσο λιγοστεύουν οι πιθανότητες επιβίωσης του.
Οι συνέπειες της ραδιενέργειας για την υγεία, εξαρτώνται από τη συνολική δόση αλλά και από τη χρονική διάρκεια έκθεσης του ανθρώπου σε αυτή. Η έκθεση σε υψηλές δόσεις για σύντομο χρονικό διάστημα, δημιουργούν τους μέγιστους κινδύνους για την επιβίωση.
Η ραδιενεργός ακτινοβολία μεταφέρει υψηλές ποσότητες ενέργειας. Όταν ο άνθρωπος δεχτεί την ακτινοβολία αυτή, η ισχυρή ενέργεια που προσβάλλει το σώμα του είναι σε θέση να του προκαλεί άμεσες βλάβες, ανεπάρκειες οργάνων, μακροχρόνιες διαταραχές, καρκίνο και θάνατο.
Η έκθεση σε μέτριες δόσεις ραδιενέργειας
Η έκθεση σε μέτριες δόσεις προκαλεί την ασθένεια της ραδιενέργειας. Στα πρώτα συμπτώματα περιλαμβάνονται:
- Ναυτία και εμετοί, που αρχίζουν εντός μερικών ωρών από την έκθεση στη ραδιενέργεια.
- Στη συνέχεια, ο ασθενής παρουσιάζει διάρροια, πονοκέφαλους και πυρετό.
Μετά από τις πρώτες εκδηλώσεις της νόσου, λόγω έκθεσης σε μέτριες δόσεις ραδιενέργειας, μπορεί να υπάρξει ένα σύντομο διάστημα υποχώρησης της νόσου, χωρίς εμφανείς διαταραχές. Ωστόσο, την πρόσκαιρη αυτή ηρεμία, δυνατόν να διαδεχθεί, μια σοβαρότερη κατάσταση.
Η ραδιενέργεια μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε διάφορα συστήματα. Οι βλάβες αυτές μπορούν να εκδηλωθούν άμεσα ή μετά την παρέλευση λίγου χρόνου.
Το αποτέλεσμα είναι η ανεπάρκεια ζωτικών για την επιβίωση οργάνων. Η ανεπάρκεια της λειτουργίας τους απειλεί τη ζωή του ασθενούς.
Για παράδειγμα, ο μυελός των οστών είναι ένα όργανο διάσπαρτο στον ανθρώπινο σκελετό και παράγει μεταξύ άλλων, όλα τα έμμορφα στοιχεία του αίματος, ερυθρά αιμοσφαίρια, λευκοκύτταρα και αιμοπετάλια. Ο μυελός των οστών είναι πολύ ευαίσθητος στην ραδιενέργεια.
Η ανεπάρκεια του μυελού των οστών, που προκαλείται από τη ραδιενέργεια, οδηγεί σε αναιμία, μολύνσεις και αιμορραγίες (μερική ή ολική απλασία μυελού). Η κατάσταση αυτή, εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα ή εάν οι βλάβες στο μυελό των οστών είναι πολύ σοβαρές, χωρίς δυνατότητες ανάκαμψης του, οι πιθανότητες επιβίωσης του ασθενούς, μηδενίζονται.
Εκτός από το μυελό των οστών, άλλα όργανα, ιδιαίτερα ευαίσθητα στην ραδιενεργό ακτινοβολία είναι το δέρμα, ο θυρεοειδής αδένας και ο πεπτικός σωλήνας.
Η έκθεση σε υψηλές δόσεις ραδιενεργούς ακτινοβολίας
Κατά την έκθεση σε υψηλές δόσεις ραδιενέργειας που συμβαίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα, η κλινική εικόνα είναι σοβαρότερη.
Τα πρώτα σημεία και συμπτώματα συνυπάρχουν, με την κλινική εικόνα που δημιουργούν οι ανεπάρκειες των οργάνων (μυελός των οστών, δέρμα, έντερο), που είναι πιο ευάλωτα στην υψηλή ενέργεια που μεταφέρει η ραδιενεργός ακτινοβολία.
Το οξύ σύνδρομο λόγω έκθεσης σε ραδιενεργό ακτινοβολία περιλαμβάνει:
- Ναυτία, εμετούς, διάρροια. Τα εν λόγω συμπτώματα αρχίζουν σε μερικά λεπτά ή μέρες μετά την έκθεση. Διαρκούν για λίγο ή για πολλές μέρες. Μπορεί να υποχωρούν, αλλά μετά επανέρχονται.
- Ο ασθενής συνήθως φαίνεται και αισθάνεται καλά, για μόνο λίγο χρονικό διάστημα. Μετά, οι διαταραχές επανέρχονται με ανορεξία, κούραση, πυρετό, ναυτίες, εμετούς και διάρροια. Ακόμη είναι δυνατόν να παρουσιάσει σπασμούς και να εισέλθει σε κώμα.
- Η σοβαρή αυτή κατάσταση, μπορεί να διαρκέσει από μερικές ώρες έως μερικούς μήνες
- Προβλήματα στο δέρμα. Οι βλάβες στο δέρμα του ασθενούς μπορεί να εκδηλωθούν γρήγορα, σε μερικές ώρες μετά την έκθεση σε ραδιενέργεια. Περιλαμβάνουν οίδημα (πρήξιμο ή φούσκωμα), ερυθρότητα του δέρματος και φαγούρα. Η κλινική εικόνα μοιάζει με αυτή σοβαρού εγκαύματος στον ήλιο. Επίσης είναι δυνατόν, ο ασθενής να έχει απώλεια μαλλιών. Όπως και με τις άλλες βλάβες που προκαλεί η ραδιενέργεια, οι ανωμαλίες στο δέρμα μπορεί να υποχωρήσουν παροδικά. Μετά παρέλευση ημερών ή εβδομάδων, επανέρχονται με κοκκίνισμα του δέρματος, φαγούρα και οίδημα. Η πλήρης ίαση του δέρματος μπορεί να πάρει, από μερικές εβδομάδες έως μερικά χρόνια, ανάλογα με τη δόση ραδιενέργειας που δέχθηκε ο ασθενής.
Αιτίες θανάτου
Οι ασθενείς που δεν τα καταφέρνουν να αντεπεξέλθουν, μετά από το οξύ σύνδρομο έκθεσης στη ραδιενέργεια, αποβιώνουν σε μερικούς μήνες μετά από την έκθεση τους.
Οι αιτίες θανάτου είναι η καταστροφή του μυελού των οστών από τη ραδιενέργεια. Οι συνέπειες της απλασίας του μυελού, οι μολύνσεις και οι αιμορραγίες είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν.
Για αυτούς που επιβιώνουν από το σύνδρομο έκθεσης στη ραδιενέργεια, η περίοδος ανάκαμψης κυμαίνεται από μερικές εβδομάδες μέχρι 2 χρόνια.
Οι μακροχρόνιοι κίνδυνοι
Η προσβολή από καρκίνο είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διατρέχουν τα άτομα που εκτέθηκαν σε ραδιενεργό ακτινοβολία.
Η ραδιενεργός ακτινοβολία μεταφέρει μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Όταν ο άνθρωπος εκτεθεί σε αυτή, ανάλογα με τις δόσεις, προκαλεί τα άμεσα προβλήματα που εξετάσαμε πιο πάνω, αλλά παράλληλα επηρεάζει το DNA.
Η ραδιενέργεια αλλοιώνει το DNA, τους μηχανισμούς προστασίας ή διόρθωσής του και τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Το αποτέλεσμα είναι ότι οδηγεί στην καρκινοποίηση των κυττάρων.
Η απλασία του μυελού των οστών και η λευχαιμία εντάσσονται στις συχνότερες αιτίες θανάτου των ανθρώπων που εκτέθηκαν σε μεγάλες δόσεις ραδιενέργειας.
Τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τη ραδιενέργεια
Τα παιδιά λόγω της ανάπτυξης τους είναι πιο ευάλωτα στις βλαβερές συνέπειες της ραδιενέργειας.
Επιπλέον, η απορρόφηση από το θυρεοειδή αδένα των παιδιών του ραδιενεργού ιωδίου, που απελευθερώνεται σε πυρηνικά ατυχήματα, αυξάνει τη συγκέντρωση της ραδιενέργειας στον θυρεοειδή αδένα. Το αποτέλεσμα είναι, η μεγάλη αύξηση καρκίνων του θυρεοειδούς σε παιδιά.
Μετά από το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνομπίλ, καταγράφηκε μεγάλη αύξηση καρκίνου του θυρεοειδούς, σε παιδιά που ζούσαν σε περιοχές κοντά στην έκρηξη.
Για την προστασία των ανθρώπων, που βρίσκονται κοντά σε περιοχές πυρηνικών ατυχημάτων, χορηγούνται χάπια ιωδίου. Το σταθερό αυτό ιώδιο, προκαλεί κορεσμό του θυρεοειδούς αδένα σε ιώδιο. Έτσι, αποτρέπεται η πρόσληψη ραδιενεργών ουσιών παο τον θυρεοειδή αδένα. Έτσι το ραδιενεργές ιώδιο δεν συγκρατείται στο θυρεοειδή αδένα και ο κίνδυνος καρκινοποίησης του οργάνου, απομακρύνεται.
