Υπολογίζεται ότι ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων λαμβάνουν από μόνοι τους, χωρίς ιατρική παρακολούθηση, φάρμακα για την αντιμετώπιση του πόνου. Οι αρθρίτιδες και οι πονοκέφαλοι είναι οι συχνότερες αιτίες λήψης των φαρμάκων αυτών με ή χωρίς ιατρική συνταγή.

Όμως ποιους κινδύνους διατρέχουν οι ασθενείς αυτοί και ιδιαίτερα τι επιπτώσεις έχουν τα φάρμακα αυτά στο λεπτό τους έντερο;

Το ερώτημα γίνεται ακόμη πιο επίκαιρο δεδομένου ότι πρόσφατα δημιουργήθηκαν σοβαρά προβλήματα με τα νεώτερου τύπου αναλγητικά φάρμακα, τους αναστολείς της κυκλοοξυγενάσης-2 (COX 2 inhibitors). Μάλιστα ένα από τα φάρμακα αυτά, το Vioxx, αποσύρθηκε από την αγορά διότι βρέθηκε να είναι επικίνδυνο για την καρδία. Για άλλα φάρμακα της ίδιας κατηγορίας (Celebrex, Bextra), συστάθηκε προς τους γιατρούς να είναι πολύ επιλεκτικοί και προσεκτικοί στη χορήγησή τους.

Με τα δεδομένα όπως διαμορφώνονται τώρα, οι ασθενείς έχουν στη διάθεσή τους για την καταπολέμηση του αρθριτικού πόνου τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως την ασπιρίνη, ιβουπροφένη, ναπροξένη, δικλοφενάκη και άλλα. Υπάρχουν επίσης η ακεταμινοφένη και η παρακεταμόλη που δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στις χρόνιες αρθρίτιδες.

Αντίθετα η ασπιρίνη, η ιβουπροφένη και η ναπροξένη και άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, είναι πολύ αποτελεσματικά για τις διάφορες μορφές πόνου συμπεριλαμβανομένων και των αρθριτικών πόνων.

Δυστυχώς για τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, πρόσφατα βρέθηκε ότι προκαλούν βλάβες λεπτού εντέρου, σε 71% των ασθενών που τα λαμβάνουν χρόνια, δηλαδή για περισσότερο από 3 μήνες. Οι βλάβες στο λεπτό έντερο περιλαμβάνουν εξελκώσεις με αιμορραγία και κίνδυνο αναιμίας. Ακόμη είναι δυνατόν για τον ίδιο λόγο να χάνουν πρωτείνες και να έχουν υποπρωτεϊναιμία.

Η έρευνα που είχε τα πιο πάνω συμπεράσματα, έγινε από γιατρούς του πανεπιστημίου του Τέξας. Εξέτασαν σε 21 ασθενείς που έπαιρναν μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα το λεπτό έντερο. Χρησιμοποίησαν κάψουλα με ειδική μικρή κάμερα και με ασύρματη βιντεοσκόπηση εξέτασαν τη βλεννογόνο του λεπτού εντέρου.

Σύγκριναν τα ευρήματα αυτά με εκείνα από άλλους 20 ασθενείς που ελάμβαναν ακεταμινοφένη ή καθόλου φάρμακα. Σε αυτούς το ποσοστό που είχε βλάβες στο λεπτό έντερο ήταν της τάξης του 10% σε σύγκριση με 71% από αυτούς που ελάμβαναν μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα.

Τα νέα αυτά δεν είναι ευχάριστα. Οι θεραπευτικές επιλογές των ασθενών με χρόνιους πόνους από αρθρίτιδες ή άλλη αιτιολογία περιορίζονται. Η μακροχρόνια χρήση αποτελεσματικών φαρμάκων όπως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, μπορεί να συνοδευτεί όχι μόνο από κινδύνους για το λεπτό έντερο αλλά και κίνδυνο για έλκος και αιμορραγία από το στομάχι.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι μεταξύ των ασθενών αυτών που παίρνουν τέτοια φάρμακα, εκείνοι που κινδυνεύουν από σοβαρότατες επιπλοκές, είναι της τάξης του 1% έως 4%.

Το ζήτημα που τίθεται τώρα έχει τουλάχιστο δύο πτυχές. Το πρώτο είναι η σχέση οφέλους και κινδύνου από τη χορήγηση των φαρμάκων. Το δεύτερο έχει σχέση με το τι άλλο μπορούν να κάνουν οι ασθενείς με χρόνιο πόνο για να ανακουφιστούν εκτός από του να παίρνουν φάρμακα.

Αρχικά οι ασθενείς δεν πρέπει να παίρνουν φάρμακα χωρίς την καθοδήγηση και την παρακολούθηση του γιατρού τους. Ο γιατρός μπορεί να επιλέξει σε πρώτη φάση να δώσει στον ασθενή φάρμακα όπως η παρακεταμόλη ή η ακεταμινοφένη.

Η επιλογή χορήγησης μη στεροειδών αντιφλεγμονοδών φαρμάκων μπορεί να γίνεται περιοδικά για μικρά χρονικά διαστήματα με τρόπο που να περιορίζονται οι κίνδυνοι επιπλοκών.

Παράλληλα βλέπουμε ότι αυξάνονται και εναλλακτικές μέθοδοι αντιμετώπισης αρθριτικών πόνων. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν τη χρησιμότητα της βελονοθεραπείας σε ασθενείς με αρθρίτιδες. Η φυσιοθεραπεία, το μασάζ και άλλες μορφές ήπιας σωματικής άσκησης μπορούν επίσης να είναι χρήσιμα.