Ο ερυθηματώδης λύκος είναι σοβαρή πάθηση, που επηρεάζει πολλά όργανα και ιστούς του ανθρώπινου σώματος.
Προκαλείται από αντισώματα που παράγει ο οργανισμός εναντίον των δικών του αντιγόνων που βρίσκονται στο δέρμα, στους νεφρούς, στην καρδία, στους πνεύμονες, στους μυς, στις αρθρώσεις, στο μυελό των οστών και στο αίμα.
Το ανοσολογικό σύστημα ευθύνεται για την άμυνα του οργανισμού. Διάφορες ομάδες κυττάρων, παράγουν πολλών διαφορετικών ειδών αντισώματα εναντίον κάθε μορφής αντιγόνων, όπως για παράδειγμα αυτά που έχουν μικροοργανισμοί, βακτηρίδια, ιοί και παράσιτα που προσβάλλουν τον οργανισμό.
Στις αυτοάνοσες ασθένειες όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, λόγω παθολογικής διαταραχής, παράγονται ανώμαλα αντισώματα τα οποία προσβάλλουν το ίδια τα αντιγόνα του σώματος του ασθενούς.
Στον ερυθηματώδη λύκο, υπάρχουν στο αίμα του ασθενούς τα αντιπυρηνικά αντισώματα ANA (antinuclear antibodies). Τα αντισώματα αυτά από μόνα τους, δεν είναι παθογνωμονικά της νόσου. Δηλαδή η παρουσία τους δεν σημαίνει υποχρεωτικά ότι ο ασθενής πάσχει από λύκο.
Είναι το σύνολο της κλινικής εικόνας, τα σημεία, συμπτώματα και οι υπόλοιπες συμπληρωματικές ή εργαστηριακές εξετάσεις που θα δείξουν εάν τελικά ο ασθενής πάσχει ή όχι από συστηματικό ερυθηματώδη λύκο.
Υπάρχουν και άλλες αυτοάνοσες ασθένειες στις οποίες υπάρχουν αντιπυρηνικά αντισώματα ANA. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η σκληροδερμία και το σύνδρομο Sjogren. Υπάρχουν άλλα αυτοάνοσα αντισώματα που είναι πιο ειδικά στον ερυθηματώδη λύκο όπως τα αντι-DNA (διπλού έλικα), αντι-RNA, αντι-Sm και αντιφωσφολιπιδικά. Η παρουσία τους διευκολύνει τη διάγνωση της νόσου.
Στον ερυθηματώδη λύκο, υπάρχουν γενικά σημεία και συμπτώματα που οφείλονται στη γενικευμένη φλεγμονή που καταπονεί το ασθενή. Υπάρχουν όμως και επιμέρους σημεία που οφείλονται στην προσβολή και αλλοίωση της λειτουργίας διαφόρων οργάνων και ιστών, που επηρεάζονται στην πάθηση.
Τα συχνότερα σημεία και συμπτώματα του ερυθηματώδους λύκου είναι:
- Πυρετός λόγω της γενικευμένης φλεγμονής.
- Υπερβολική κούραση.
- Πρήξιμο, πόνος και δυσκαμψία των αρθρώσεων (χέρια, καρποί και γόνατα).
- Μυϊκοί πόνοι.
- Δερματικό εξάνθημα σε μορφή πεταλούδας κάτω από τα μάτια, παρειές, μύτη και πρόσωπο.
- Φωτοευαισθησία δέρματος με βλάβες που επιδεινώνονται λόγω έκθεσης στο ηλιακό φως.
- Απώλεια μαλλιών.
- Αναιμία.
- Ανώδυνα έλκη στο στόμα ή στη μύτη.
- Καρδιοπνευμονικά προβλήματα (πλευρίτιδα, πνευμονία, μυοκαρδίτιδα, περικαρδίτιδα, αγγειίτιδα, πόνος στο στήθος).
- Σύνδρομο Raynaud (τα δάκτυλα των χεριών ή ποδιών γίνονται άσπρα ή μπλε όταν εκτίθενται στο κρύο ή κατά τις περιόδους στρες, πιθανόν λόγω κακής κυκλοφορίας αίματος).
- Απώλεια βάρους ή αντίθετα απόκτηση περισσότερων κιλών.
- Άγχος, κατάθλιψη, απώλεια μνήμης.
- Ξηρότητα ματιών.
Ποιες οι εκδηλώσεις του ερυθηματώδους λύκου στο δέρμα;
Οι χαρακτηριστικές δερματικές εκδηλώσεις της νόσου μπορεί να είναι χρόνιες, υποξείες και οξείες βλάβες.
Ο δισκοειδής λύκος είναι χρόνια μορφή της νόσου, που συνοδεύεται από ουλές. Μπορεί να αποτελεί μέρος της συστηματικής φλεγμονώδους μορφής της νόσου ή μπορεί να προσβάλλει μόνο το δέρμα χωρίς να επηρεάζει αλλού τον οργανισμό.
Στις υποξείες δερματικές βλάβες του λύκου, στις περιοχές που εκτίθενται στον ήλιο αλλά λιγότερο στο πρόσωπο, παρατηρούνται λεπιδώδεις πλάκες με σαφή όρια.
Στις οξείες δερματικές βλάβες, περιλαμβάνονται επίπεδες ερυθηματώδεις ζώνες κυρίως στο πρόσωπο όπως το εξάνθημα σε μορφή πεταλούδας που εντοπίζεται στο πρόσωπο, κάτω από τα δύο μάτια, εκτεινόμενο στις παρειές, στη μύτη και στο μέτωπο.
Υπάρχουν και άλλων ειδών δερματικές βλάβες που δυνατόν να εμφανιστούν σε ασθενείς με λύκο οι οποίες όμως εκδηλώνονται και σε άλλες αυτοάνοσες παθήσεις. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι αγγειίτιδες, η απώλεια μαλλιών, η εναπόθεση ασβεστίου στο δέρμα και ερυθροκύανη δικτυωτή στίξη του δέρματος (δικτυωτή πελίωση).
Στο λύκο παρατηρούνται επίσης ανώδυνα έλκη στη βλεννογόνο στο στόμα και στη μύτη.
Η προσβολή των νεφρών στον ερυθηματώδη λύκο
Η νεφρίτιδα του λύκου προσβάλλει συχνά τους ασθενείς με συστηματικό λύκο. Σε ορισμένους μπορεί να είναι τόσο σοβαρή, που να οδηγεί σε τελική νεφρική ανεπάρκεια.
Τα σημεία και συμπτώματα προσβολής των νεφρών περιλαμβάνουν ψηλή πίεση, πρόσληψη βάρους με οιδήματα στα πόδια, χέρια και πρόσωπο
Η προσβολή της καρδίας, των πνευμόνων και του κυκλοφορικού συστήματος στο λύκο
Η συστηματική, γενικευμένη έντονη φλεγμονή, που χαρακτηρίζει τις κρίσεις έξαρσης του λύκου έχει επιπτώσεις στην καρδία, τους πνεύμονες και το κυκλοφορικό σύστημα του ασθενούς.
Τα κύρια προβλήματα που δυνατόν να προκληθούν είναι η μυοκαρδίτιδα, η περικαρδίτιδα, η αγγειίτιδα των στεφανιαίων αγγείων και η πλευρίτιδα.
Εκδηλώσεις της νόσου στους μυς και στις αρθρώσεις
Ο ερυθηματώδης λύκος μπορεί να προσβάλλει τις αρθρώσεις των γονάτων, των χεριών, των καρπών και των αστραγάλων. Η φλεγμονή προκαλεί στις αρθρώσεις, πόνο, οίδημα (πρήξιμο), αύξηση τοπικά της θερμοκρασίας και περιορισμό των λειτουργικών τους δυνατοτήτων.
Συνήθως ο πόνος των αρθρώσεων στο λύκο, είναι συμμετρικός και στις δύο μεριές του σώματος. Οι κλινικές εκδηλώσεις της αρθρίτιδας του λύκου είναι λιγότερο έντονες απ' ότι αυτές που παρατηρούνται στη χρόνια ρευματοειδή αρθρίτιδα και προκαλούν λιγότερες αναπηρίες ή παραμορφώσεις των αρθρώσεων.
Οι αιματολογικές εκδηλώσεις του ερυθηματώδους λύκου
Στη νόσο μπορεί να παρατηρηθεί πτώση της αιμοσφαιρίνης, των λευκών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων. Η αναιμία που παρατηρείται στο λύκο μπορεί να προέρχεται από τη φλεγμονή με προσβολή των ερυθρών αιμοσφαιρίων ή από τον επηρεασμό της νεφρικής λειτουργίας.
Στο λύκο υπάρχει επίσης αυξημένη διάθεση για θρόμβωση και αυτό μπορεί να είναι αιτία πνευμονικής εμβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου.
Η πρόγνωση των ασθενών με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο ήταν παλαιότερα άσχημη. Όμως χάρις στην πρόοδο της ιατρικής, τόσο η διάγνωση όσο και η θεραπεία έχουν βελτιωθεί σημαντικά. Έτσι οι πλείστοι ασθενείς, με τις σύγχρονες θεραπείες μπορούν να έχουν μια κανονική ζωή.
