Οι ψηλές θερμοκρασίες και οι καύσωνες προκαλούν περισσότερους θανάτους στους ανθρώπους από ότι μαζί όλες οι άλλες φυσικές καταστροφές που δημιουργούνται λόγω καιρού όπως οι τυφώνες, καταιγίδες, καταστροφικές θύελλες, πλημμύρες και άλλα ακραία κλιματικά φαινόμενα.

Το 2003, το κύμα καύσωνα που σάρωσε την Ευρώπη, σκότωσε 40.000 ανθρώπους.

Η ζέστη σκοτώνει αθόρυβα. Η υγρασία επιδεινώνει το πρόβλημα. Είναι απαραίτητο να υπάρχουν συστήματα έγκαιρης ενημέρωσης, πληροφόρησης και διαπαιδαγώγησης των πληθυσμών για τους καύσωνες και την αντιμετώπιση τους. Οι ευπαθείς ομάδες χρειάζονται ακόμη μεγαλύτερη προσοχή και προστασία.

Οι άνθρωποι υφίστανται βλάβες από την αύξηση της θερμοκρασίας όταν το σύστημα ελέγχου της θερμοκρασίας του σώματος υπερφορτωθεί και δεν μπορεί πλέον να αντεπεξέλθει στη θερμότητα που υποβάλλεται.

Το ανθρώπινο σώμα αποβάλλει την περιττή θερμότητα και διατηρεί μια σταθερή θερμοκρασία δια της εφίδρωσης. Κάτω από ορισμένες συνθήκες όμως, η εφίδρωση δεν είναι αρκετή. Όταν συμβεί αυτό, τότε η θερμοκρασία σώματος μπορεί να αυξηθεί πολύ γρήγορα.

Η πολύ ψηλή θερμοκρασία σώματος, προκαλεί βλάβες στον εγκέφαλο ή σε άλλα ζωτικά όργανα.

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μειώνουν την ικανότητα του σώματος να προσαρμόζεται και να αποβάλλει τη θερμότητα σε εξαιρετικά θερμές κλιματικές συνθήκες. Η ψηλή υγρασία, δεν επιτρέπει στον ιδρώτα να εξατμιστεί όσο γρήγορα όσο θα έπρεπε και έτσι εμποδίζει τον οργανισμό από του να αποβάλλει γρήγορα την περιττή θερμότητα.

Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που περιορίζουν την ικανότητα του σώματος μας να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του. Η ηλικία επηρεάζει με τους ηλικιωμένους να είναι λιγότερο ικανοί να αποβάλλουν την περιττή θερμότητα. Επίσης τα παιδιά ηλικίας από 0 έως 4 ετών, έχουν ανάλογο πρόβλημα που τα καθιστά πολύ ευάλωτα στις αυξήσεις της θερμοκρασίας. 

Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την ικανότητα θερμικής προσαρμογής του ανθρωπίνου σώματος είναι η παχυσαρκία, ο πυρετός, οι καρδιοπάθειες, οι ψυχικές παθήσεις, η κακή κυκλοφορία του αίματος, τα ηλιακά εγκαύματα, ορισμένα φάρμακα και το αλκοόλ.

Οι περισσότερο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού περιλαμβάνουν τα βρέφη και παιδιά μέχρι 4 ετών, τα άτομα 65 ετών και άνω, τους παχύσαρκους, τα άτομα που έχουν κάποια πάθηση ή που παίρνουν ορισμένα φάρμακα.

Τα φάρμακα που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ασθενειών λόγω αύξησης της θερμοκρασίας περιλαμβάνουν:

1. Ψυχοτρόπα φάρμακα: Αλοπεριδόλη, Χλωρπρομαζίνη
2. Φάρμακα κατά της νόσου Πάρκινσον (μειώνουν την εφίδρωση)
3. Ηρεμιστικά: Φαινοθειαζίνες, Βουτυροφαινόνες.

Η θερμοπληξία είναι η πλέον σοβαρή ασθένεια που προκαλείται στον άνθρωπο λόγω ψηλής θερμοκρασίας. Συμβαίνει όταν το σώμα μας δεν μπορεί πλέον να ελέγχει τη θερμοκρασία του. Η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται τότε γρήγορα, οι μηχανισμοί εφίδρωσης για να κρυώνει το σώμα αποτυγχάνουν.

Όταν ο οργανισμός βρεθεί σε αυτή την κατάσταση, η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να ανέλθει στους 41 βαθμούς Κελσίου ή ψηλότερα, σε 10 έως 15 λεπτά. Η θερμοπληξία μπορεί να προκαλέσει θάνατο ή μόνιμες αναπηρίες εάν δεν παρασχεθεί άμεσα επείγουσα ιατρική περίθαλψη.

Τα προειδοποιητικά σημεία που προαναγγέλλουν τη θερμοπληξία μπορούν να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

1. Αύξηση σε πολύ ψηλά επίπεδα της θερμοκρασίας του σώματος, άνω των 39,5 βαθμών Κελσίου
    
2. Δέρμα που είναι κόκκινο, ζεστό και ξηρό λόγω του ότι δεν υπάρχει πλέον εφίδρωση
    
3. Γρήγορος, έντονος καρδιακός παλμός
    
4. Ρυθμικός πονοκέφαλος
    
5. Ζάλη
    
6. Ναυτία, αναγούλες
    
7. Σύγχυση
    
8. Απώλεια συνείδησης, συγκοπή (λιποθυμία).

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε εάν αντιληφθούμε ότι κάποιος παρουσιάζει ένα ή περισσότερα προειδοποιητικά σημεία της θερμοπληξίας. Ή έγκαιρη αναγνώριση της θερμοπληξίας, μπορεί να σώσει τη ζωή του ασθενούς.

Σε περίπτωση που αντιληφθούμε ότι κάποιος παρουσιάζει προειδοποιητικά σημεία θερμοπληξίας, μπορούμε να κάνουμε τα ακόλουθα ενώ παράλληλα εμείς ή κάποιος άλλος πρέπει να καλέσουμε ιατρική βοήθεια:

1. Μεταφορά του θύματος σε σκιερό μέρος
    
2. Μείωση της θερμότητας του ασθενούς με οποιοδήποτε τρόπο μπορούμε: Χρήση κρύου νερού, κρύο μπάνιο, κρύο ντους, ψέκασμα με κρύο νερό, σφουγγάρι με κρύο νερό, κρύες κομπρέσες, ανεμιστήρες
    
3. Παρακολούθηση με μετρήσεις της θερμοκρασίας του σώματος μέχρι που αυτή να κατέβει κάτω από 38,5 βαθμούς Κελσίου
    
4. Εάν η ιατρική βοήθεια που πρέπει αναζητηθεί και να παρασχεθεί το ταχύτερο δυνατόν, αργεί να έρθει, είναι καλό να ζητηθούν οδηγίες, από τους γιατρούς του τμήματος επειγόντων περιστατικών ή άλλων από άλλους γιατρούς.

Βλέπουμε λοιπόν ότι η γνώση των βασικών αυτών στοιχείων μπορεί να είναι ωφέλιμη όχι μόνο για μας και την οικογένεια μας αλλά και για συνανθρώπους μας που θα είμαστε σε θέση να βοηθήσουμε εάν βρεθούν στον κίνδυνο της θερμοπληξίας.

Η λήψη άφθονων υγρών, η προστασία από τον ήλιο, η παραμονή σε σκιερό μέρος, η κατάλληλη ενδυμασία, η χρήση αντηλιακών κρεμών, η προσαρμογή στο περιβάλλον, η παρακολούθηση ηλικιωμένων και άλλων που ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες, ο καλός προγραμματισμός των δραστηριοτήτων, τα κλιματιστικά συστήματα,  μπορούν μεταξύ άλλων να συμβάλουν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της απειλής των ψηλών θερμοκρασιών.