Ο καρκίνος στον εγκέφαλο αποτελεί μια μεγάλη μάστιγα για την οποία απαιτείται επειγόντως καλύτερη θεραπεία. Οι κακοήθεις εγκεφαλικοί όγκοι αποτελούν ένα πολύπλοκο και δύσκολο πρόβλημα.

Παρά την αξιόλογη βελτίωση της αντιμετώπισης και των ποσοστών ίασης για πολλούς άλλους καρκίνους που έχουν επιτευχθεί κατά τα τελευταία 30 χρόνια, για τους καρκίνους του εγκεφάλου δυστυχώς δεν έχει παρατηρηθεί μια ανάλογη πρόοδος.

Οι δυσκολίες στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των εγκεφαλικών όγκων οφείλονται σε πολλούς παράγοντες. Αρχικά μέσα στον εγκέφαλο αναπτύσσονται πολλών ειδών όγκοι με διαφορετική ιστολογική μορφή.

Ο τρόπος και η ταχύτητα ανάπτυξης  είναι διαφορετικός για κάθε μορφή. Η μεγάλη ετερομορφία που χαρακτηρίζει τους εγκεφαλικούς όγκους παρατηρείται ακόμη και μέσα σε οντότητες της ίδιας ιστολογικής κατηγορίας. Το γεγονός αυτό αυξάνει την δυσκολία αξιολόγησής τους και σε αρκετές περιπτώσεις τη δυναμική εξέλιξής τους.

Ιστορικά μετά από τη διάγνωση, χρησιμοποιήθηκε στο αρχικό στάδιο η χειρουργική επέμβαση. Στη συνέχεια εφαρμόστηκε η ακτινοθεραπεία και λόγω της ανεπάρκειας των αποτελεσμάτων άρχισαν να γίνονται θεραπευτικές δοκιμές με τη χρήση της χημειοθεραπείας.

Η χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης του κακοήθους όγκου, ενώ σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να αφαιρέσει την κακοήθη μάζα και να δώσει μια ριζική θεραπεία, σε πολλές άλλες περιπτώσεις έχει σοβαρούς περιορισμούς.

Οι περιορισμοί της χειρουργικής επέμβασης οφείλονται στην ίδια τη φύση του εγκεφάλου και στον τρόπο με τον οποίο εξαπλώνεται και διηθεί ο καρκίνος του εγκεφάλου του διάφορους γειτονικούς και ζωτικούς εγκεφαλικούς ιστούς.

Είναι αυτονόητο, ότι ο νευροχειρουργός δεν μπορεί να επέμβει και να αφαιρέσει χωρίς κινδύνους όλο τον κακοήθη ιστό διότι σε πολλές περιπτώσεις διηθούνται ζωτικά κέντρα, των οποίων ο επηρεασμός θέτει σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή. Ακόμη οποιαδήποτε προσπάθεια αφαίρεσης όγκου συνοδεύεται από ένα μεγάλο κίνδυνο εγκατάστασης νέων σοβαρών και μόνιμων κινητικών, αισθητικών και διανοητικών ανωμαλιών.

Η ακτινοθεραπεία έχει προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στην καταπολέμηση των εγκεφαλικών όγκων.

Η ακτινοθεραπεία συμβάλλει στον τοπικό έλεγχο της νόσου και στην προσπάθεια εξάλειψης της ασθένειας από άλλες περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος. Ο καρκίνος για παράδειγμα έχει τη δυνατότητα να μετακινηθεί και να εγκατασταθεί στη σπονδυλική στήλη και το νωτιαίο μυελό.

Παρά την ουσιαστική βοήθεια που προσφέρει  η ακτινοθεραπεία, εντούτοις δεν αρκεί για τα περισσότερα περιστατικά και μάλιστα θα πρέπει να τονίσουμε ότι για ορισμένες ηλικίες υπάρχουν προβλήματα.

Συγκεκριμένα η ακτινοθεραπεία στα παιδιά μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα ανάπτυξης του εγκεφάλου που επηρεάζουν την σωματική ανάπτυξη, λόγω ενδοκρινολογικών ανωμαλιών που προκαλούνται στην υπόφυση και υποθάλαμο. Ταυτόχρονα μπορεί να μειώσει τις ικανότητες εκμάθησης των παιδιών, μπορεί να μειώσει το δείκτη νοημοσύνης τους και σε μερικές σπάνιες περιπτώσεις, είναι δυνατόν να προκαλέσει μια χρόνια εκφυλιστική και προοδευτική εγκεφαλοπάθεια που επηρεάζει τη λευκή ουσία.

Με βάση τα δεδομένα αυτά οι γιατροί προσπάθησαν να εφαρμόσουν και το όπλο της χημειοθεραπείας για να αυξήσουν τα ποσοστά επιβίωσης και ίασης των ασθενών με καρκίνο του εγκεφάλου.

Δυστυχώς η χρήση της χημειοθεραπείας σε αρκετές μορφές όγκων του εγκεφάλου, δεν έδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Τα επιθετικά γλοιώματα, ψηλού βαθμού κακοήθειας θεωρούνται σαν μια από τις δυσκολότερες μορφές καρκίνου του εγκεφάλου που συνοδεύονται από πολύ φτωχή πρόγνωση.

Με τα σημερινά δεδομένα, το ποσοστό επιβίωσης ασθενών με ψηλού βαθμού κακοήθη γλοιώματα, δεν ξεπερνά το 5% με 10% στα δύο χρόνια που ακολουθούν τη διάγνωση.

Τα γλοιώματα είναι όγκοι που αναπτύσσονται από τον υποστηρικτικό ιστό του εγκεφάλου (νευρογλοία) και όχι από τους νευρώνες. Περιγράφονται βασικά 4 ειδών όγκοι που αποκαλούνται επίσης αστροκυτώματα.

Τα αστροκυτώματα τύπου 1 και 2 θεωρούνται χαμηλού βαθμού κακοήθειας και έχουν αργή εξέλιξη με συχνή τάση σταθεροποίησης.

Τα αστροκυτώματα 3 και 4 αποκαλούνται επίσης, το μεν πρώτο αναπλαστικό αστροκύτωμα το δε δεύτερο πολύμορφο γλοιοβλάστωμα. Οι όγκοι αυτοί χαρακτηρίζονται από ιστολογική ανομοιογένεια, επιθετική συμπεριφορά και πολύ άσχημη πρόγνωση.

Μέχρι σήμερα οι θεραπευτικές δοκιμές που έγιναν με τη χορήγηση χημειοθεραπείας μετά από το συνδυασμό χειρουργικής επέμβασης και ακτινοθεραπείας, έδωσαν αντιφατικά αποτελέσματα όσον αφορά την αποτελεσματικότητα της.

Σύμφωνα με μια συνολική ανάλυση πολλών θεραπευτικών δοκιμών που έγιναν με χημειοθεραπεία, Βρετανοί ερευνητές βρήκαν ότι η χημειοθεραπεία έχει μια θετική επίδραση, έστω και εάν αυτή είναι μικρή.

Συγκεκριμένα τα ερευνητικά στοιχεία δείχνουν, ότι η χημειοθεραπεία μειώνει τη θνησιμότητα των ασθενών με ψηλού βαθμού κακοήθειας γλοιώματα, κατά 15%.

Το εύρημα αυτό είναι ελπιδοφόρο διότι δείχνει ότι κάποια από τα φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται, έχουν δράση εναντίον των καρκινικών κυττάρων που αποτελούν τους όγκους αυτούς. Ή τουλάχιστο ότι κάποιες μορφές των γλοιωμάτων μπορούν να ανταποκριθούν θετικά στο θεραπευτικό αυτό όπλο.

Αναμφίβολα στον τομέα της αντιμετώπισης των εγκεφαλικών καρκίνων και ιδιαίτερα των γλοιωμάτων χρειάζονται επειγόντως νέα θεραπευτικά μέσα που θα βελτιώσουν την άσχημη κατάσταση που επικρατεί σήμερα στον τομέα αυτό.

Οι στοχευμένες γονιδιακές θεραπείες αποτελούν ένα πολλά υποσχόμενο νέο θεραπευτικό όπλο. Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη των τελευταίων ετών. Αναπτύχτηκαν χάρις στην ταχεία εξέλιξη της μοριακής ταυτοποίησης των κακοήθων όγκων. Εάν στον καρκίνο του εγκεφάλου ενός ασθενούς υπάρχει μια μετάλλαξη του DNA της οποίας το παθολογικό αποτέλεσμα μπορεί να μπλοκαριστεί από ένα αναστολέα που σταματά τη δράση του εν λόγω γονιδίου, τότε η χορήγηση του συγκεκριμένου φαρμακευτικού παράγοντα μπορεί να βοηθήσει στην θεραπεία της νόσου.

Η ανοσοθεραπεία, που βασίζεται στην καλύτερη ενεργοποίηση του αμυντικού συστήματος του οργανισμού του ασθενούς, διερευνάται εντατικά και φαίνεται ότι μπορεί να είναι αποτελεσματική εναντίον των καρκινικών κυττάρων των εγκεφαλικών όγκων. Η εφαρμογή στον κεφάλι των ασθενών με εγκεφαλικό καρκίνο των εναλλασσόμενων ηλεκτρικών πεδίων με χαμηλή ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (TTF, Tumor Treating Fields) διαφάνηκε επίσης ότι μπορεί να αυξάνει τη διάρκεια επιβίωσης ασθενών με πολύμορφο γλοιοβλάστωμα.

Οι περαιτέρω προβάλλουσες ευκαιρίες που προσφέρει η νευροχειρουργική, η ακτινοθεραπεία, η χημειοθεραπεία, οι στοχευμένες γονιδιακές θεραπείες, η ανοσοθεραπεία και τα εναλλασσόμενα ηλεκτρικά πεδία TTF) θα πρέπει να εξερευνηθούν. Υπεράνω όλων όμως θα πρέπει να ζυγίζονται τα υπέρ και τα κατά, με γνώμονα το καλύτερο συμφέρον του ασθενούς και τη διατήρηση για αυτόν, της καλύτερης δυνατής ποιότητας ζωής.