Η διαταραχή πανικού ή κρίσεις πανικού είναι από τις πιο συχνές ψυχικές παθήσεις κατά την οποία ο ασθενής παρουσιάζει αιφνίδια και απρόσμενα επεισόδια έντονου φόβου και άγχους.

Τα επεισόδια κρίσεων πανικού έχουν διάρκεια από μερικά λεπτά έως μερικές ώρες. Εκδηλώνονται χωρίς καμία προειδοποίηση και η αιτία έναρξης τους μπορεί να μην είναι γνωστή.

Υπολογίζεται, ότι μέχρι 4% του πληθυσμού υποφέρει από σοβαρές και συχνές κρίσεις πανικού. Στις γυναίκες η πάθηση είναι 2 έως 3 φορές συχνότερη σε σύγκριση με τους άνδρες.

Η διαταραχή πανικού είναι μια χρόνια πάθηση. Οι κρίσεις πανικού μπορεί να εμφανίζονται σπανιότερα ή να επαναλαμβάνονται συχνά.

Κατά τις κρίσεις πανικού, τα ψυχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν έντονο φόβο, άγχος, πανικό, αίσθημα επέλευσης τρέλας, αίσθημα απώλειας ελέγχου και επερχόμενου θανάτου.

Οι κρίσεις πανικού, εκτός από τα ψυχικά συμπτώματα που αισθάνεται ο ασθενής, συνοδεύονται και από έντονα σωματικά συμπτώματα που περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

1. Τρέμουλο
2. Ιδρώτες
3. Πόνο στο στήθος
4. Ταχυπαλμία
5. Δύσπνοια
6. Αίσθημα ασφυξίας
7. Αίσθημα πνιγμού
8. Αναγούλες, ναυτία
9. Κράμπες
10. Ζαλάδα
11. Μουδιάσματα ή μυρμηγκιάσματα στα χέρια
12. Ρίγος ή εξάψεις
13. Αίσθημα αδυναμίας και τάση λιποθυμίας

Δεν παρουσιάζονται όλα τα πιο πάνω συμπτώματα σε ένα ασθενή με κρίση πανικού.

Όμως όταν παρουσιάζονται τουλάχιστο 4 συμπτώματα σε 4 επεισόδια πανικού κατά τη διάρκεια 4 εβδομάδων, θεωρείται ότι ο ασθενής πάσχει από διαταραχή πανικού. Επίσης ένας ασθενής θεωρείται, ότι πάσχει από διαταραχή πανικού όταν μετά από μία κρίση πανικού έχει για χρονικό διάστημα τουλάχιστο ενός μηνός, έντονο διαρκή φόβο επανάληψης της κρίσης πανικού.

Ο φόβος, ότι θα επέλθει μια κρίση πανικού, είναι ικανός από μόνος του να προκαλέσει τα συμπτώματα της κρίσης. Στην αγοραφοβία, ο ασθενής φοβάται να βγει έξω από το σπίτι του ή από ένα άλλο χώρο που θεωρεί ασφαλή διότι φοβάται ότι σε δημόσιο χώρο μπορεί να υποστεί κρίση πανικού ή ακόμη ότι δεν θα έχει εύκολο τρόπο να διαφύγει από κάπου εάν τα συμπτώματα της κρίσης πανικού αρχίσουν.

Στην αγοραφοβία, όσο πιο δύσκολη είναι η δυνατότητα διαφυγής τόσο πιο έντονος είναι ο φόβος. Η αγοραφοβία μπορεί να επηρεάζει αρνητικά και να περιορίζει σε σημαντικό βαθμό τις καθημερινές δραστηριότητες του ασθενούς.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι πολλά από τα σημεία και συμπτώματα που παρουσιάζουν οι ασθενείς κατά τις κρίσεις πανικού, είναι παρόμοια με αυτά που εκδηλώνονται λόγω σοβαρών παθήσεων της καρδίας, του εγκεφάλου, των πνευμόνων και του πεπτικού συστήματος. 

Με λίγα λόγια οι κρίσεις πανικού μιμούνται άλλες σοβαρές οργανικές ασθένειες, που απειλούν τη ζωή. Μάλιστα οι ίδιοι οι ασθενείς με κρίση πανικού, συχνά απευθύνονται επειγόντως σε γιατρούς ή στα τμήματα επειγόντων περιστατικών για περίθαλψη.

Η διαφοροποίηση της κρίσης πανικού από άλλες παθήσεις, όπως για παράδειγμα έμφραγμα μυοκαρδίου, καρδιακές αρρυθμίες, εγκεφαλικά επεισόδια, επιληψία, υπερθυρεοειδισμό, είναι επιτακτική. Η κλινική εξέταση και οι συμπληρωματικές εξετάσεις μπορούν να αποκλείσουν μια οργανική πάθηση και να επιτρέψουν τη διάγνωση κρίσης πανικού.

Η διαταραχή πανικού μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά. Υπάρχουν φάρμακα και ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι, που με επιτυχία βοηθούν τον ασθενή να ελέγξει ή ακόμη και να απαλλαγεί από το πρόβλημα.

Τα φάρμακα λειτουργούν ταχύτερα. Διάφορες μορφές ψυχοθεραπείας, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, δεν ενεργούν όσο γρήγορα όσο τα φάρμακα, αλλά είναι εξίσου αποτελεσματικές. Επίσης είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν και οι δύο μορφές θεραπείας ταυτόχρονα.

Συνήθως μια θεραπεία για τη διαταραχή πανικού, διαρκεί από 6 έως 9 μήνες. Σε μερικούς ασθενείς το πρόβλημα λύνεται μετά από σύντομο χρονικό διάστημα, γεγονός που τους επιτρέπει να διακόψουν τα φάρμακα. Σε άλλους ασθενείς χρειάζεται μεγαλύτερη διάρκεια θεραπείας ενώ υπάρχουν και ασθενείς που χρειάζονται θεραπεία για όλη τους τη ζωή.

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν τις ακόλουθες κατηγορίες:

1. Αντικαταθλιπτικά (τρικυκλικά όπως κλομιπραμίνη, νορτριπτυλίνη και αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης όπως παροξετίνη  σερτραλίνη, φλουοξετίνη), είναι αποτελεσματικά στην πρόληψη του φόβου, του άγχους και των κρίσεων πανικού τις οποίες μπορούν να σταματήσουν πλήρως
    
2. Βενζοδιαζεπίνες (αλπραζολάμη, λοραζεπάμη, κλοναζεπάμη), χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού
    
3. Αγχολυτικά (βουσπιρόνη)
    
4. β-αναστολείς (προπανολόλη, μετοπρολόλη).

Ο συνδυασμός φαρμάκων και ψυχοθεραπείας προσφέρει ψηλά ποσοστά επιτυχίας. Χρησιμοποιείται κυρίως η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία.

Πολλοί ασθενείς με διαταραχή πανικού, δεν ζητούν ιατρική βοήθεια. Οι λόγοι είναι διάφοροι, είτε διότι δεν θέλουν ή νιώθουν αμηχανία να μιλούν για το πρόβλημά τους ή ακόμη διότι δεν θέλουν να παίρνουν φάρμακα.

Είναι πολύ σημαντικό οι ασθενείς με διαταραχή πανικού να ζητούν εξειδικευμένη βοήθεια και να συζητούν το πρόβλημα με το γιατρό τους.

Η πλήρης διαγνωστική αξιολόγηση μπορεί να αποκλείσει οποιαδήποτε άλλη πάθηση και να επιτρέψει στους ασθενείς με διαταραχή πανικού να αντιμετωπίσουν και να ελέγξουν με επιτυχία τις κρίσεις πανικού.