Από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων μέχρι σήμερα οι φιλόσοφοι, οι ιστορικοί και οι επιστήμονες είχαν επισημάνει το ρόλο και την αποτελεσματικότητα της μουσικής στη θεραπεία πολλών νόσων που επηρεάζουν το σώμα και το ψυχικό κόσμο.
Ήδη ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης είχαν κάνει αναφορές για τη επίδραση που είχε η μουσική για την ίαση των ασθενειών αλλά και για τη βελτίωση της συμπεριφοράς στον άνθρωπο.
Κατά τον πρώτο και δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η αξία της μουσικής σαν θεραπευτικό μέσο φάνηκε ακόμη περισσότερο όταν πολλοί μουσικοί, επαγγελματίες ή ερασιτέχνες, πήγαιναν στα νοσοκομεία και με τη μουσική τους απάλυναν το σωματικό και ψυχικό πόνο των τραυματισμένων και των βετεράνων.
Με βάση τα ιστορικά δεδομένα και τις εμπειρίες, εγκαταστάθηκε σταδιακά και θεμελιώθηκε η αξία της μουσικοθεραπείας.
Το αποτέλεσμα ήταν, ότι από το 1944 στις Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν τα πρώτα προγράμματα εκπαίδευσης μουσικοθεραπευτών.
Οι μουσικοθεραπευτές μαθαίνουν, εκτός από τις βασικές μουσικές δεξιότητες, να εφαρμόζουν διάφορες τεχνικές με βάση τη μουσική, το τραγούδι και το ρυθμό, για να προσφέρουν θεραπευτική ψυχαγωγία και να απαλύνουν το ψυχικό ή σωματικό πόνο σε διάφορες ομάδες ασθενών.
Έρευνες που έγιναν μέχρι σήμερα έδειξαν ότι η μουσικοθεραπεία έχει πολλά ευεργετικά αποτελέσματα στον άνθρωπο:
- Μπορεί να βελτιώνει την αναπνοή και την αρτηριακή πίεση
- Σε ασθενείς με χρόνιο πόνο, τους αποσπά την προσοχή, τους επικεντρώνει στη χαρά που τους δίνει η μουσική και τους ανακουφίζει από το πρόβλημα
- Συμβάλλει στην αυτοπεποίθηση του ασθενούς που είναι μέσα στο νοσοκομείο και του δίνει ένα καλύτερο αίσθημα ελέγχου του εαυτού του
- Βοηθά τα παιδιά που είναι άρρωστα στο νοσοκομείο ή είναι φοβισμένα και τους επιτρέπει να έχουν μια καλύτερη επικοινωνία με τους γονείς και το περιβάλλον τους
- Γενικά η μουσικοθεραπεία φαίνεται ότι μειώνει το επίπεδο φόβου, το στρες, την αγωνία και το άγχος.
Στα νοσοκομεία οι μουσικοθεραπευτές μπορούν να εφαρμόζουν τις θεραπευτικές μεθόδους τους σε διάφορες ομάδες ασθενών, σε ενήλικες και παιδιά, προσφέροντας ανακούφιση.
Μέχρι σήμερα δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί με ακρίβεια, οι φυσιολογικοί μηχανισμοί με τους οποίους δρα η μουσική και γιατί επιτυγχάνει τόσα θετικά αποτελέσματα.
Οι έρευνες όμως έδειξαν με βεβαιότητα ότι οι ευεργετικές επιδράσεις της μουσικοθεραπείας είναι πολλές, με αποτελέσματα στις διάφορες πτυχές των προβλημάτων των ασθενών.
Οι ομάδες των ασθενών που μπορούν να επωφεληθούν από τη μουσικοθεραπεία περιλαμβάνουν:
- Παιδιά, έφηβους, ενήλικες με προβλήματα ψυχικής υγείας
- Παιδιά με χρόνια νοσήματα, με μαθησιακές δυσκολίες, αναπτυξιακά προβλήματα
- Ασθενείς με νόσο του Αλτσχάϊμερ
- Ηλικιωμένους που έχουν διάφορες μορφές μειονεξίας ή γεροντική άνοια
- Ασθενείς που έχουν υποστεί εγκεφαλικά αγγειακά επεισόδια ή τραυματισμούς του εγκεφάλου
- Άτομα με ειδικές ανάγκες ή άλλες μορφές σωματικής ή ψυχικής μειονεξίας
- Άτομα με προβλήματα εθισμού σε εξαρτησιογόνες ουσίες
- Ασθενείς που πάσχουν από χρόνιο ή οξύ πόνο
- Γυναίκες κατά τη διάρκεια του τοκετού
Για να επωφεληθεί ένας ασθενής από τη μουσικοθεραπεία δεν χρειάζεται να έχει ιδιαίτερες μουσικές ικανότητες.
Παράλληλα δεν υπάρχει μια ιδιαίτερη μορφή μουσικής η οποία είναι περισσότερο αποτελεσματική από μια άλλη.
Όλα τα είδη μουσικής μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να είναι αποτελεσματικά στην βελτίωση της ζωής κάποιου ασθενούς.
Οι προτιμήσεις του ασθενούς, οι εξατομικευμένες συνθήκες και ανάγκες θεραπείας θα καθορίσουν το είδος της μουσικής και τις τεχνικές της μουσικοθεραπείας που θα εφαρμόσει στην κάθε περίπτωση ο θεραπευτής.
Συνήθως οι μουσικοθεραπευτές αξιολογούν τη συναισθηματική και σωματική κατάσταση του ασθενούς όπως επίσης και το επίπεδο επικοινωνίας που έχει.
Ανάλογα με την περίπτωση είτε εξατομικευμένα είτε μέσα στα πλαίσια μιας ομάδας ασθενών, οργανώνουν συναντήσεις με στόχο το τραγούδι, τη μουσική, την απαγγελία, το διάβασμα και την ανάλυση των στίχων.
Τραγουδούν μαζί, επαναλαμβάνουν τα επιτυχημένα ρεφρέν από δημοφιλή τραγούδια, αυτοσχεδιάζουν, παίζουν μαζί απλά όργανα που είναι μέσα στις ικανότητες των περισσοτέρων.
Η μουσικοθεραπεία μπορεί να προσφερθεί μεταξύ άλλων, μέσα σε νοσοκομεία, σε γηροκομεία, σε ιδρύματα για άτομα με ειδικές ανάγκες, εξατομικευμένα στο σπίτι του ασθενούς, μέσα στα πλαίσια προγραμμάτων εναντίον των ναρκωτικών και του αλκοολισμού, σε κέντρα ημερήσιας φροντίδας, σε ψυχιατρικές κλινικές.
Πρέπει να σημειώσουμε, ότι η μουσικοθεραπεία μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη και σε υγιή άτομα. Μπορεί να εφαρμοστεί, για τη μείωση του στρες, είτε παίζοντας μουσική είτε ακούγοντας τη, με στόχο τη χαλάρωση ή ακόμη για να συνοδεύει τη σωματική εξάσκηση.
Αναμφίβολα η μουσικοθεραπεία απαλύνει τον πόνο των ασθενών, βελτιώνει την ποιότητα ζωής τους και αυξάνει την αυτοπεποίθηση τους.
Οι επιδράσεις της, είναι καρποφόρες σε διάφορα επίπεδα ανάλογα με την κατάσταση του ασθενούς.
Η εφαρμογή της μουσικοθεραπείας πάνω σε συστηματική βάση είτε μέσα στα νοσοκομεία είτε κάτω από άλλες συνθήκες στις οποίες μπορεί να βρίσκεται ένας ασθενής, βελτιώνει τη σωματική και ψυχική του υγεία.
