Οι σωματικές πληγές μπορούν να επουλωθούν και να περάσουν, οι ψυχολογικοί τραυματισμοί όμως διαρκούν για όλη τη ζωή.

Η σωματική κακοποίηση ενός παιδιού μπορεί να είναι εμφανής και να αναγνωρίζεται πιο εύκολα. Πολύ συχνά η ψυχολογική κακοποίηση του παιδιού είναι αποτέλεσμα της σωματικής και σεξουαλικής κακομεταχείρισης του παιδιού. Είναι όμως δυνατόν να παρουσιαστεί και ξεχωριστά, σαν μια διαφορετική οντότητα.

Ο ορισμός και οι συνέπειες της ψυχολογικής κακοποίησης του παιδιού ήταν μέχρι πρόσφατα επίμαχα θέματα.

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής έχει εκδώσει τον Απρίλιο του 2002, οδηγίες προς τους παιδίατρους για την ανίχνευση, τους παράγοντες κινδύνους, την εικόνα, τις συνέπειες και την αντιμετώπιση της ψυχολογικής κακοποίησης των παιδιών από τους γονείς τους.

Η εκτενής και βαρυσήμαντη αυτή τεχνική έκθεση, βασίστηκε πάνω στα στοιχεία που προέκυψαν από έρευνες που έγιναν για το θέμα μέχρι σήμερα.

Είναι ένα σημαντικό εργαλείο που θα επιτρέπει στους παιδίατρους και άλλους που ενδιαφέρονται για την υγεία του παιδιού να αναγνωρίζουν την νοσηρή αυτή κατάσταση που μπορεί να υπάρχει εις βάρος του παιδιού και ταυτόχρονα θα συμβάλει στην πρόληψη της.

Σύμφωνα με τον ορισμό που υιοθετήθηκε, η ψυχολογική κακοποίηση είναι ένας επαναλαμβανόμενος, επιβλαβής τύπος συμπεριφοράς μεταξύ των γονέων και των παιδιών τους, ο οποίος είναι χαρακτηριστικός της σχέσης που υπάρχει μεταξύ τους.

Η ψυχολογική κακοποίηση μπορεί να κάνει το παιδί να νιώθει ότι δεν αξίζει τίποτα, ότι δεν το αγαπά κανένας και ότι βρίσκεται σε κίνδυνο. Μπορεί να νιώθει ότι η ύπαρξή του έχει σαν μοναδικό στόχο την ικανοποίηση των αναγκών κάποιου άλλου.

Οι τρόποι με τους οποίους οι γονείς μπορούν να εξασκήσουν ψυχολογική κακομεταχείριση και βία στα παιδιά τους, είναι δυνατόν να πάρουν πολλές μορφές.

Μερικοί από τους συχνότερους τρόπους έκφρασης ψυχολογικής κακοποίησης του παιδιού είναι οι ακόλουθοι: Η υποτίμηση του παιδιού, ο εξευτελισμός και η γελοιοποίηση του   Η δημιουργία ενός κλίματος ανασφάλειας για το παιδί. Πράξεις που φαίνονται ότι απειλούν τη ζωή του, που κάνουν οι γονείς, το κάνουν να νιώθει τρομοκρατημένο. Οι φοβέρες και τα αλληλοσυγκρουόμενα μηνύματα προς το παιδί μπορούν να συμπληρώνουν μια τέτοια εικόνα   Η απουσία έκφρασης στοργής, αγάπης και φροντίδας για το παιδί από τους γονείς του   Η αμέλεια για τις ανάγκες εκπαίδευσης του παιδιού, για την ιατρική του παρακολούθηση και για τις προτεραιότητες ή ανάγκες του ψυχικού του κόσμου   Η εκμετάλλευση ή ακόμη η διαφθορά του παιδιού

Όταν οι πιο πάνω συμπεριφορές γίνονται σε προχωρημένο βαθμό και επαναλαμβάνονται συστηματικά τότε οι κίνδυνοι για το παιδί είναι μεγάλοι.

Τα παιδιά που υποβάλλονται σε τέτοιας μορφής ψυχολογική βία, είναι δυνατόν να εκδηλώσουν σοβαρές διαταραχές του ψυχικού τους κόσμου και της συμπεριφοράς τους.

Τα συχνότερα προβλήματα που παρουσιάζονται στα παιδιά, περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: Συναισθηματικές διαταραχές   Αισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης   Αντι-κοινωνική συμπεριφορά   Παρορμητική συμπεριφορά   Σκέψεις αυτοκτονίας   Χαμηλές σχολικές και ακαδημαϊκές επιτεύξεις που συνοδεύονται από μαθησιακές δυσκολίες   Αυξημένα προβλήματα σωματικής υγείας   Προβλήματα με ναρκωτικά

Είναι πολύ σημαντικό η ύπαρξη επαναλαμβανόμενων τρόπων συμπεριφοράς από τους γονείς, που ισοδυναμούν με την εξάσκηση ψυχολογικής βίας στο παιδί, να ανιχνεύονται έγκαιρα.

Η αναγνώριση μια τέτοιας νοσηρής κατάστασης, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν οικογενειακοί παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με μια τέτοιου τύπου συμπεριφορά, μπορεί να επιτρέψει τη λήψη μέτρων που θα μπορέσουν να μειώσουν τις βλάβες που προκαλούνται στο ψυχικό κόσμο του παιδιού.

Σύμφωνα με τις στατιστικές τα περιστατικά που χαρακτηρίζονται αποκλειστικά από τη ψυχολογική κακοποίηση αντιπροσωπεύουν περίπου το 5% έως το 7% του συνόλου των περιπτώσεων κακοποίησης του παιδιού.

Ταυτόχρονα θα πρέπει να επαναλάβουμε, ότι πολύ συχνά η ψυχολογική κακοποίηση συνυπάρχει με την σωματική και σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών.

Σύμφωνα με την τεχνική έκθεση που σας παρουσιάζουμε, ορισμένες καταστάσεις δυνατόν να συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εξάσκησης ψυχολογικής βίας στο παιδί: Παιδιά με ναρκομανείς ή αλκοολικούς γονείς   Παιδιά που γεννήθηκαν χωρίς να τα θέλουν οι γονείς τους   Παιδιά με γονείς που βρίσκονται σε μια εχθρική, διαφιλονικούμενη διαδικασία διαζυγίου   Παιδιά με γονείς που είναι σωματικά ή διανοητικά ανάπηροι

Θα κλείσουμε το κεφάλαιο αυτό τονίζοντας την ανάγκη έγκαιρης ανίχνευσης και αντιμετώπισης της σωματικής, σεξουαλικής και ψυχολογικής βίας στο παιδί.

Η αγάπη προς τα παιδιά πρέπει να εκφράζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και η σκληρή κριτική πρέπει να αποφεύγεται.

Η επιβράβευση των θετικών του παιδιού, η αναγνώριση  των δυνατών σημείων και των αξιών που έχει το παιδί θα το βοηθήσουν να προχωρήσει πιο μπροστά. Ο τρόπος αυτός θα έχει σίγουρα καλύτερα αποτελέσματα παρά μια αυστηρή αρνητική κριτική προσέγγιση.