Η οικογένεια υποβάλλεται συνεχώς σε αλλαγές, σε προκλήσεις και σε κάθε μορφής δυσκολίες.

Αναπόφευκτα εμφανίζονται διαφόρων ειδών προβλήματα στις σχέσεις μεταξύ των γονιών, των παιδιών και άλλων ατόμων που την αποτελούν.

Αρκετά από τα προβλήματα αυτά είναι εύκολα να λυθούν όμως υπάρχουν άλλα τα οποία είναι περισσότερο μακροχρόνια και είναι δύσκολο να διευθετηθούν.

Διάφορα γεγονότα που προκαλούν ένταση όπως οι ασθένειες, οι τραυματισμοί, οι αλλαγές της επαγγελματικής απασχόλησης, οι αλλαγές σχολείων, οι μετακομίσεις και οι οικονομικές δυσκολίες, αποτελούν στιγμές δοκιμασίας στις σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας.

Είναι γεγονός ότι η κάθε οικογένεια παρουσιάζει τους δικούς της τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων και των κρίσεων που την πλήττουν. Δεν υπάρχει τέλεια οικογένεια όπου δεν υπάρχουν συζητήσεις, αντιπαραθέσεις και μάλιστα διαμάχες που προέρχονται από τις πολλές δυσκολίες που είναι αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής.

Η κάθε οικογένεια αναπτύσσει τους δικούς της τρόπους προσέγγισης και επίλυσης των προβλημάτων και αυτό με διαφορετικούς βαθμούς επιτυχίας. Υπάρχουν όμως και μια σειρά από λειτουργικά προβλήματα που μπορούν να εμφανιστούν και να εδραιωθούν τα οποία παρεμποδίζουν την ομαλή προσέγγιση και επίλυση δύσκολων και επίμαχων καταστάσεων.

Η αναγνώριση των προβλημάτων αυτών από τα μέλη της οικογένειας είναι σημαντική διότι επιτρέπει την ανάλυση και αντιμετώπιση τους με τρόπο τέτοιο που να μην εδραιώνονται και να γίνονται πηγή αποτυχίας στην αποτελεσματική λειτουργία της οικογένειας.

Τα σημαντικότερα λειτουργικά προβλήματα που μπορούν να υπάρχουν σε μια οικογένεια πρέπει να αναγνωρίζονται και είναι τα ακόλουθα:

1. Δυσκολία στην επικοινωνία

Η φτωχή επικοινωνία μεταξύ των μελών της οικογένειας επιδεινώνει τα υπόλοιπα προβλήματα.

Στις περιπτώσεις αυτές τα μέλη της οικογένειας αποφεύγουν να μιλούν μεταξύ τους. Επίσης μπορεί να μην έχουν μάθει να ακούν προσεκτικά τους άλλους για να μπορέσουν να καταλάβουν ακριβώς τι θέλουν να πουν είτε με τα λόγια είτε με τις κινήσεις ή εκφράσεις του σώματος είτε ακόμα με τις πράξεις τους.

2. Αδυναμία επίλυσης διαφωνιών και αντιπαραθέσεων

Αυτό συμβαίνει συνήθως διότι τα μέλη της οικογένειας αποφεύγουν να συζητήσουν κάποια προβλήματα ή ακόμη διότι αποφεύγουν να αποδεχθούν ότι ένα πρόβλημα υπάρχει.

Το γεγονός αυτό διαιωνίζει την ύπαρξη του προβλήματος το οποίο συνεχίζει να προκαλεί στεναχώρια και δυστυχία στην οικογένεια. Ο λόγος που αποφεύγουν τα μέλη της οικογένειας να το συζητήσουν είναι διότι νιώθουν ότι θα προκαλέσει ακόμη περισσότερη στεναχώρια η προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος.

Σε μερικές οικογένειες τα μέλη της δεν έχουν μάθει να διαπραγματεύονται και σε άλλες περιπτώσεις αδυνατούν να απαλλαχθούν από κακά ή επιβλαβή συναισθήματα.

Είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι τα παιδιά μιμούνται τη συμπεριφορά των γονιών τους και μπορεί και τα ίδια να μάθουν να αρνούνται να μιλούν για τα αισθήματα και τα προβλήματά τους.  

3. Δυσκολίες αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων

Στις περιπτώσεις αυτές τα μέλη της οικογένειας δεν μπορούν να καταλάβουν ποια προβλήματα πραγματικά υπάρχουν, ποιος είναι υπεύθυνος για αυτά, τις επιλογές που υπάρχουν για την επίλυσή τους.

Το αποτέλεσμα είναι ότι δεν μπορεί να συμφωνηθεί μια κατάλληλη επιλογή για την επίλυση του προβλήματος που ταλανίζει την οικογένεια.

Επίσης σε άλλες περιπτώσεις είναι δυνατόν να υπάρχουν διαφωνίες για το ποιες είναι οι προτεραιότητες μέσα στην οικογένεια.

4. Κακή κατανομή των ευθυνών

Σε αρκετές περιπτώσεις, δεν γίνεται μια σωστή κατανομή των διαφόρων ευθυνών που προκύπτουν από την οικογενειακή ζωή με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα χάος και πολλά πράγματα που θα έπρεπε να γίνουν να μην ολοκληρώνονται.

Υπάρχει επίσης και το άλλο άκρο όπου σε κάποιες οικογένειες η εκτέλεση των καθηκόντων που προκύπτουν από ορισμένες ευθύνες να γίνονται τόσο αυστηρά και άκαμπτα που μπορεί το ένα μέλος να μη βοηθά το άλλο.

Σε τέτοιες περιπτώσεις παρατηρείται ακόμη να δυσκολεύονται να αναδιοργανωθούν σε περιπτώσεις αλλαγής των συνθηκών που επιβάλλουν νέα κατανομή των ευθυνών.

5. Ανεπαρκής συναισθηματική υποστήριξη

Για τα παιδιά η οικογένεια είναι η σημαντικότερη πηγή συναισθηματικής υποστήριξης. Το ίδιο ισχύει και για τα άλλα μέλη της οικογένειας και για αυτό η έλλειψη μιας τέτοιας υποστήριξης δημιουργεί ένα σοβαρό κενό.

Τα παιδιά δεν μπορούν να αναπτυχθούν και να λειτουργήσουν καλά χωρίς την οικογενειακή συναισθηματική υποστήριξη.

6. Η μη αποδοχή των διαφορών

Οι οικογένειες λειτουργούν καλύτερα όταν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε μέλους της, γίνονται αποδεκτά και τυγχάνουν εκτίμησης.

Ακόμα και σε περιπτώσεις που τα χαρακτηριστικά κάποιου μέλους μπορεί να μην είναι ψηλής αξίας για όλους, θα πρέπει να γίνονται αποδεκτά από την οικογένεια και το μέλος αυτό να τυγχάνει σεβασμού.

Σε περιπτώσεις όπου τα μέλη της οικογένειας στερούν το ένα από το άλλο αγάπη λόγω προσωπικών διαφορών, αυτό μπορεί να έχει πολύ αρνητικές συνέπειες στα παιδιά.

Τα παιδιά στις περιπτώσεις αυτές, μπορεί να δυσκολευτούν να αναπτύξουν μια υγιή εικόνα του εαυτού τους και να έχουν μειωμένες μέχρι κακές κοινωνικές ικανότητες.

7. Υπερβολική εξάρτηση από τους άλλους

Είναι σημαντικό μέσα στην οικογένεια να βοηθούνται τα παιδιά να αντιμετωπίζουν σταδιακά, με τις δικές τους δυνάμεις και αρχικά με επίβλεψη, τις διάφορες δυσκολίες που εμφανίζονται για αυτά.

Τα παιδιά χρειάζονται να έχουν επιτυχίες για να μπορούν να νιώθουν ότι είναι ικανά να επιλύουν τις προκλήσεις και προβλήματα που προκύπτουν στη ζωή.

Εάν δεν διδαχθούν στο να αντιμετωπίζουν με τις δικές τους δυνάμεις τις δυσκολίες της ζωής και αντίθετα τους εμπεδωθεί το αίσθημα της εξάρτησης από άλλους, που μπορεί να είναι ή να μην είναι μέλη της οικογένειας για την επίλυση των προβλημάτων τους, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να έχουν χαμηλό αίσθημα αυτοεκτίμησης, περιορισμένες ικανότητες λήψης πρωτοβουλιών και θα έχουν δυσκολία στο να επιτύχουν στη ζωή.

8. Χρόνιες κρίσεις

Οι οικογένειες που παρουσιάζουν μερικά από τα πιο πάνω λειτουργικά προβλήματα έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν σοβαρές δυσκολίες να αντεπεξέλθουν στις αναπόφευκτες κρίσεις που επιφυλάσσει για όλους η ζωή.

Στις οικογένειες αυτές ακόμη και σχετικά μικρά προβλήματα δεν επιλύονται και παρουσιάζονται σαν μεγάλα ζητήματα με σοβαρά διλήμματα.

Με τον τρόπο αυτό μπορούν να εισέλθουν σε ένα φαύλο κύκλο όπου τα προβλήματα και οι άλυτες κρίσεις συσσωρεύονται και διαιωνίζονται.

Δεν έχουν περιόδους ανακούφισης, μειώνεται η ποιότητα ζωής τους και η ευχαρίστηση που παίρνουν τα μέλη της οικογένειας τόσο ο ένας από τον άλλο όσο και από τη ζωή.

Συμπερασματικά πρέπει να τονισθεί ότι όσο και εάν προσπαθούμε να επιτύχουμε την τελειότητα, δεν υπάρχει τέλεια οικογένεια. Κάθε οικογένεια έχει τα δυνατά σημεία της και τις αδυναμίες της, τα προβλήματά της και τις προκλήσεις της.

Είναι σημαντικό στις περιπτώσεις εκείνες που τα μέλη της οικογένειας νιώθουν ότι τα προβλήματα είναι πολύ μεγάλα και ανυπέρβλητα, ή εάν υπάρχουν σοβαρές κρίσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις μέσα στην οικογένεια, να απευθύνονται προς τους επαγγελματίες που θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν.

Οι γονείς έχουν ακόμη μεγαλύτερο χρέος προς τα παιδιά τους να φροντίζουν να έχουν μια οικογένεια στην οποία οι πολλαπλές απαιτήσεις και προκλήσεις της ζωής, να αντιμετωπίζονται με ενέργεια και δημιουργικότητα.

Με τον τρόπο αυτό δίνουν μια θετική εικόνα προς τα παιδιά τους για να μεγαλώσουν και να αναπτυχθούν με τρόπο τέτοιο που να μπορέσουν να επιτύχουν και να ικανοποιηθούν από τη ζωή.