Συνήθως σας αρέσει και είστε ικανοποιημένοι όταν βλέπετε το σώμα σας στον καθρέφτη;

Εάν η απάντηση σας είναι όχι τότε μάθετε ότι δεν είστε μόνοι. Για πολλούς ανθρώπους υπάρχει μια αυξανόμενη διαφορά μεταξύ του πως φαίνεται το σώμα τους και του πώς θα ήθελαν να φαίνεται.

Δυστυχώς η παχυσαρκία συνεχίζει να επηρεάζει όλο και περισσότερους ανθρώπους. Πολλοί γίνονται ευρύτεροι και με σώμα χαλαρότερο.

Ταυτόχρονα τα μέσα μαζικής επικοινωνίας μας βομβαρδίζουν καθημερινά με εικόνες ανθρώπων που φαίνονται απίστευτα λεπτοί ή μυώδεις. Το χάσμα μεταξύ πραγματικότητας και προσδοκιών αφήνει μια πικρή γεύση και ένα αίσθημα ότι δεν είμαστε αυτό που θα έπρεπε να είμαστε σύμφωνα με τα πρότυπα που μας προβάλλονται και έως ένα σημείο μας επιβάλλονται. 

Είναι ολωσδιόλου φυσιολογικό κάποτε να κοιτάζουμε τον καθρέφτη και να σκεφτόμαστε ότι θα ήταν καλύτερο να είχαμε λίγο πιο σφριγηλό σώμα ή πιο ωραία μαλλιά. Υπάρχουν όμως μερικοί άνθρωποι οι οποίοι δεν μπορούν να σταματούν να σκέφτονται για τις ατέλειες που νομίζουν ότι το σώμα τους έχει.

Οι αρνητικές αυτές σκέψεις μπορεί να  τους κάνουν να αποφεύγουν να βγαίνουν έξω με φίλους ή να πηγαίνουν δουλειά διότι νιώθουν ντροπή για το δέρμα, τα μαλλιά, το σωματικό τους βάρος ή άλλα χαρακτηριστικά τους.

Οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να λένε ότι φαίνονται άσχημοι, ότι έχουν ψεγάδια ή δυσμορφία ενώ στην πραγματικότητα είναι εντελώς φυσιολογικοί. Τα σωματικά ελαττώματα που εκείνοι νομίζουν ότι έχουν είναι πράγματα που οι άλλοι δεν τα βλέπουν καθόλου ή εάν υπάρχουν είναι πραγματικά ελάχιστα, χωρίς καμιά σημασία.

Το να έχει κάποιος μια τέτοια εντύπωση για αρνητική σωματική εικόνα δεν είναι απλά ένα πρόβλημα προσέγγισης. Είναι δυνατόν να προκαλεί ένα πολύ μεγάλο κόστος στην ψυχική υγεία και στη σωματική υγεία.

Η δυσμορφική διαταραχή σώματος

Σε μερικές περιπτώσεις οι εν λόγω υπερβολικές σκέψεις για το σώμα δημιουργούν απόγνωση ή διαταράσσουν την καθημερινή ζωή του ατόμου. Εντάσσονται σε μια διαταραχή αντίληψης της σωματικής εικόνας που αποκαλείται σωματική δυσμορφική διαταραχή.

Η σωματική δυσμορφική διαταραχή είναι ψυχιατρική πάθηση που επηρεάζει περίπου 1%-2% του πληθυσμού. Παρουσιάζεται με ελαφρώς μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες από ότι στους άνδρες.

Οι άνθρωποι που πάσχουν από τη δυσμορφική διαταραχή σώματος συχνά σκέφτονται για μια ατέλεια του σώματος τους που στην πραγματικότητα είναι προϊόν της φαντασίας τους. Στις σκέψεις αυτές δεν μπορούν να αντισταθούν και αδυνατούν να τις ελέγξουν.   

Κατά μέσο όρο οι ασθενείς αυτοί αναφέρουν ότι σκέφτονται για τις υποτιθέμενες ανωμαλίες του σώματος τους για περίπου 3 έως 8 ώρες κάθε μέρα. Εξαιτίας των ανωμαλιών της εμφάνισης τους που φαντάζονται ότι έχουν, αποφεύγουν τις εξόδους σε δημόσιους χώρους, τους φίλους και μέλη της οικογένειας τους. Από τους ασθενείς αυτούς 75% έχουν στο ιστορικό τους σοβαρή κατάθλιψη και σε περίπου 25% υπάρχει απόπειρα αυτοκτονίας.

Γυναίκες, άνδρες και δυσμορφική διαταραχή σώματος

Έχει δοθεί μεγάλη προσοχή για το πως η κουλτούρα και τα μέσα μπορούν να τραυματίζουν τα αισθήματα που έχουν οι γυναίκες για το δικό τους σώμα. Οι έρευνες όμως δείχνουν ότι τόσο οι άνδρες όσο και τα αγόρια μπορούν επίσης να αισθάνονται ότι μειονεκτούν σε σύγκριση με τα εντυπωσιακά μοντέλα ανδρών που προβάλλονται στις διαφημίσεις, στις τηλεοράσεις και στις κινηματογραφικές ταινίες.

Σε πολλές χώρες ο μυώδης χαρακτήρας του άνδρα επιβραβεύεται στην κοινωνική συνείδηση και ταυτίζεται με την αρρενωπότητα. Ωστόσο οι έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ αυτών που οι άνδρες πιστεύουν για το δικό τους σώμα και το τι πιστεύουν ότι οι γυναίκες προτιμούν.

Σε μια ερευνητική εργασία ζητήθηκε από άνδρες στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη να διαλέξουν σε ηλεκτρονικό υπολογιστή το σχήμα και το μέγεθος σώματος που νόμιζαν ότι ταίριαζε καλύτερα με το δικό τους σώμα. Στη συνέχεια έπρεπε να διαλέξουν ένα σώμα το οποίο νόμιζαν ότι οι γυναίκες θα το θεωρούσαν ως το πλέον ελκυστικό.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι κατά μέσο όρο οι άνδρες ανέμεναν ότι οι γυναίκες θα προτιμούσαν σώματα με 9 κιλά περισσότερους μυς από ότι οι άνδρες είχαν. Όταν όμως οι ερευνητές ζήτησαν από τις γυναίκες να δηλώσουν πια σώματα προτιμούσαν περισσότερο, αυτές διάλεξαν εντελώς συνηθισμένα σώματα ανδρών, χωρίς επιπρόσθετους μυς.

Οι ερευνητές συμπέραναν ότι οι άνδρες είχαν μια πολύ στρεβλωμένη αντίληψη για το τι ήθελαν οι γυναίκες. Η στρεβλωμένη άποψη για το πόσο μυώδης είναι κάποιος είναι μια μορφή της σωματικής δυσμορφικής διαταραχής που αποκαλείται μυϊκή δυσμορφία.

Η μυϊκή δυσμορφία στα πλαίσια της σωματικής δυσμορφικής διαταραχής

Η διαταραχή αυτή συναντάται κάποτε μεταξύ αυτών που κάνουν εντατική μεγάλη γύμναση μυών (μποντιμπίλντερ, bodybuilders). Οι άνθρωποι με την ψυχιατρική διαταραχή μυϊκής δυσμορφίας έχουν έμμονες ιδέες, πάθος και βασανιστική επιμονή για να γίνουν περισσότερο μυώδεις. Για παράδειγμα μπορεί να βλέπουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη και να σκέφτονται ότι είναι μικροί και αδύναμοι παρά το ότι στην πραγματικότητα είναι μεγαλόσωμοι και μυώδεις.

Η άσχημη σωματική εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους οι άνθρωποι αυτοί, τους θέτει σε κίνδυνο διότι μπορεί να αρχίσουν να παίρνουν παράνομα φάρμακα για να αυξήσουν τη μυϊκή τους μάζα όπως τα αναβολικά στεροειδή και άλλα φάρμακα. Τα αναβολικά είναι αποτελεσματικά για την αύξηση της μυϊκής τους μάζας.

Οι άνθρωποι αυτοί χρησιμοποιώντας αναβολικά όπως η τεστοστερόνη είναι δυνατό να αποκτήσουν εντυπωσιακούς μυς στο άνω μέρος του σώματος τους που θα ήταν πρακτικά αδύνατο να αποκτήσουν με ακόμη το πλέον εντατικό πρόγραμμα άσκησης και άρση βαρών. 

Τα αναβολικά στεροειδή φάρμακα και οι παρενέργειες τους

Το κόστος για την υγεία τους που πρέπει να πληρώσουν οι χρήστες αναβολικών φαρμάκων για να αποκτήσουν τους μυς είναι πολύ μεγάλο. Η χρήση αναβολικών στεροειδών για το σκοπό αυτό, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά και κάποτε μη αντιστρέψιμα προβλήματα υγείας.

Μεταξύ των προβλημάτων υγείας που προκαλούν τα αναβολικά περιλαμβάνονται βλάβες στο συκώτι, ψηλή πίεση, ψηλή χοληστερόλη, και δερματοπάθειες. Επίσης αυξάνονται τα στοιχεία που δείχνουν ότι μπορούν να βλάπτουν την καρδία διότι επηρεάζουν το μυοκάρδιο. 

Στους άνδρες μπορούν να μεγαλώσουν οι μαστοί και να μικραίνουν οι όρχεις. Η κατάχρηση αναβολικών στεροειδών αλλοιώνει μερικές χημικές ουσίες στον εγκέφαλο που προκαλούν διαταραχές της συμπεριφοράς και της ψυχικής διάθεσης.

Ένα από τα ανησυχητικά και εκπληκτικά αποτελέσματα των αναβολικών στεροειδών είναι ότι ενώ οι άνδρες που τα λαμβάνουν γίνονται σταδιακά όλο και πιο μυώδεις, μερικές φορές καθίστανται περισσότερο παθιασμένοι με το μέγεθος του σώματος τους που παραμένουν ακόμη περισσότερο ανικανοποίητοι από αυτό. Αυτό δείχνει ότι οι ουσίες αυτές όχι μόνο έχουν επικίνδυνες παρενέργειες αλλά και ότι δεν λύνουν πάντοτε το πρόβλημα της σωματικής εικόνας.

Άλλα προβλήματα των ασθενών με την ψυχική δυσμορφική διαταραχή σώματος

Οι ασθενείς με δυσμορφική διαταραχή σώματος εκτός από τους μυς, μπορεί να εστιάσουν την προσοχή τους σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος τους. Μια από τις συχνότερες καταστάσεις είναι οι ανησυχίες που έχουν για το δέρμα τους.

Για παράδειγμα 75% των ασθενών με  δυσμορφική διαταραχή σώματος νομίζουν ότι έχουν ακμή ή σημάδια από ουλές. Άλλοι εστιάζονται στη μύτη τους. Μερικοί ανησυχούν για το βάρος, τους γοφούς, τα δόντια ή το πρόσωπο τους.

Περισσότεροι από 33% αναζητούν λύσεις πλαστικής χειρουργικής για το υποτιθέμενο πρόβλημα τους. Ωστόσο σπάνια η χειρουργική αυτή μέθοδος τους ανακουφίζει από τα προβλήματα της σωματικής εικόνας που πιστεύουν ότι έχουν.

Δυσκολίες διάγνωσης

Η διάγνωση της δυσμορφικής διαταραχής σώματος μπορεί να είναι δύσκολη. Ο λόγος είναι διότι οι ασθενείς αυτοί φαίνονται κανονικοί και συχνά ντρέπονται να μιλήσουν για τις ανησυχίες τους σχετικά με τη σωματική τους εικόνα.

Μερικά στοιχεία που μπορούν να δημιουργήσουν υποψίες ότι το πρόβλημα υπάρχει είναι τα συχνά κοιτάγματα στον καθρέφτη, η υπερβολική προετοιμασία και περιποίηση της σωματικής εμφάνισης, το υπερβολικό καθάρισμα του σώματος ή η κάλυψη μερών του σώματος που δεν τους αρέσουν.

Θεραπεία

Τα καλά νέα είναι ότι νέες γνώσεις προσθέτουν πολλά για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της δυσμορφικής διαταραχής σώματος.

Αριθμός ερευνών δείχνουν ότι φάρμακα που ανήκουν στην οικογένεια των αναστολέων της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης που χρησιμοποιούνται για η θεραπεία της κατάθλιψης και άλλων παθήσεων μπορεί να είναι αποτελεσματικά για τη θεραπεία της νόσου. Επίσης η συμπεριφορική γνωσιακή θεραπεία υπόσχεται πολλά για την αντιμετώπιση της διαταραχής.

Όλοι θέλουμε να φαινόμαστε ωραίοι αλλά δεν πρέπει να κάνουμε θυσίες σε βάρος της υγείας μας για να πετύχουμε να έχουμε το τέλειο σώμα. Ο κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του σωματικές ιδιαιτερότητες και η αποδοχή του ότι τα υγιή σώματα υπάρχουν σε διάφορα μεγέθη και μορφές, μας βοηθά στο να αποδεχτούμε καλύτερα τον εαυτό μας. Άνθρωποι που βιώνουν βασανιστικά συναισθήματα και έμμονες ιδέες σχετικά με τη σωματική τους εμφάνιση οι οποίες διαταράσσουν την καθημερινή τους ζωή είναι καλό να ζητούν βοήθεια από σύμβουλους της ψυχικής υγείας για να ξεπεράσουν το πρόβλημα.