Η χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι αιτία πολλών προβλημάτων. Επηρεάζει την υγεία, τις σχέσεις και την επαγγελματική πορεία των ανθρώπων.

Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πιο ευάλωτα σε διάφορες καταστάσεις της καθημερινής ζωής. Δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν σε προκλήσεις και είναι περισσότερο επιρρεπείς σε ψυχική καταπόνηση.

Σε πολλές περιπτώσεις το αίσθημα της αυτοεκτίμησης που συναισθάνεται ένα άτομο δεν αντικατοπτρίζει τις πραγματικές του δυνατότητες.

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η υπερβολική αυτοεκτίμηση, που υποτιμούν ή υπερτιμούν αντίστοιχα τις δυνατότητες του ατόμου, οδηγούν σε ανεπιθύμητες καταστάσεις που θα μπορούσαν να προληφθούν.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος της χαμηλής αυτοεκτίμησης χρειάζεται η ανάπτυξη ενός νέου τρόπου σκέψης και προσέγγισης των αντίξοων καταστάσεων που συναντούμε συχνά στη ζωή μας.

1. Η αναγνώριση και η παραδοχή του προβλήματος

Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίζει και να παραδέχεται κάποιος ότι πράγματι υποφέρει από χαμηλή αυτοεκτίμηση. Υπάρχουν σε πολλούς ανθρώπους τρόποι σκέψης και πεποιθήσεις που εδραιώθηκαν με το πέρασμα του χρόνου οι οποίοι καθηλώνουν ή μειώνουν την αυτοεκτίμηση τους.

Μετά την παραδοχή της ύπαρξης του προβλήματος χρειάζεται θέληση και επιμονή για την σταδιακή αντιμετώπισή του. Η διαδικασία είναι μακροχρόνια. Πρέπει λαμβάνει χώρα σχεδόν καθημερινά, λόγω του ότι είναι συνεχείς οι προκλήσεις στην έντονη ζωή που έχουμε στην εποχή μας.

Ας δούμε λοιπόν μερικούς από τους συνήθεις μηχανισμούς που μας οδηγούν και μας παγιδεύουν σε καταστάσεις χαμηλής αυτοεκτίμησης και πώς μπορούμε να τους αντιμετωπίζουμε.      

2. Ο φαύλος κύκλος του όλα ή τίποτα

Ένας από τους τρόπους σκέψης που παγιδεύουν την αυτοεκτίμηση προς τα κάτω είναι όταν τα βλέπουμε όλα μονόπλευρα, χωρίς να ελέγχουμε την ορθότητα της προσέγγισης μας. Για παράδειγμα εάν σε μια προσπάθεια αποτύχουμε τότε θεωρούμε ότι η αξία μας είναι υποδεέστερη.

Στην κατάσταση αυτή, έχουμε τάση να επικεντρωνόμαστε μόνο στα αρνητικά και να παραβλέπουμε τα θετικά. Η εστίαση στα αρνητικά χωρίς την δέουσα προσοχή στα θετικά υποσκάπτει την αυτοπεποίθηση.

3. Η υποτίμηση των επιτυχιών

Ο άνθρωπος με χαμηλή αυτοεκτίμηση δεν δίνει την αρμόζουσα σημασία στις επιτυχίες του. Θεωρεί ότι πέτυχε διότι ήταν εύκολο.

Είναι κάποτε εκπληκτικό, να βλέπεις ανθρώπους που προχωρούν με σημαντικές επιτυχίες, αλλά οι ίδιοι δεν τις εκτιμούν. Δεν δίνουν σημασία ακόμη και στα μικρά διαδοχικά επιτυχημένα βήματα τους, τα οποία στο τέλος μπορούν να οδηγήσουν στην μεγάλη επιτυχία.

Η προσέγγιση αυτή δεν τους αφήνει ή τους δυσκολεύει να προχωρούν στην επίτευξη των στόχων τους. Δεν αισθάνονται τη χαρά των μικρών ή μεγάλων επιτυχημένων προσπαθειών τους και αυτό υπονομεύει τα μελλοντικά τους βήματα.

4. Τα εύκολα συμπεράσματα

Μερικοί άνθρωποι καταλήγουν εύκολα σε συμπεράσματα. Αυτοί που παρουσιάζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση έχουν τάση να να ερμηνεύουν τις δυσκολίες ή τις αποτυχίες τους, ως αποτέλεσμα αποκλειστικά δικών τους ανεπαρκειών ή λαθών.

Η προδιάθεση για αυτό τον τρόπο σκέψης συνοδεύεται συνήθως και από αρνητική συναισθηματική συνιστώσα. Αυτό σημαίνει ότι το άτομο ερμηνεύει ως πραγματικά γεγονότα αυτό που συναισθάνεται σε κακές ψυχικές στιγμές.

Για παράδειγμα, εάν ένα άτομο μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια νιώθει φυσιολογικά μειωμένο, τότε θεωρεί ότι γενικά η αξία του είναι μειωμένη. Αυτό βέβαια δεν αληθεύει διότι ας μην ξεχνούμε ότι ο δρόμος προς τη νίκη περιέχει και αριθμό αποτυχημένων προσπαθειών.           

5. Τα αρνητικά συναισθήματα εκτοπίζουν τα πραγματικά γεγονότα

Οι υπερβολικές ή οι υπέρμετρες αντιδράσεις σε διάφορα δύσκολα γεγονότα μπορεί να δημιουργούν προϋποθέσεις για μείωση της αυτοεκτίμησης. Ο βαθμός αντίδρασης για μια επουσιώδη αποτυχία μπορεί να είναι τόσο μεγάλος που δυνατόν να εκτοπίζει την ουσιώδη επιτυχημένη συνολική πορεία κατάκτησης κάποιου στόχου.     

6. Η υπερβολική αυστηρότητα προς εαυτόν

Υπάρχουν άνθρωποι που απαιτούν πολλά από τον εαυτό τους. Βάζουν πολύ ψηλά τον πήχη σχετικά με αυτά που πρέπει να πετύχουν. Κάποτε οι προσδοκίες ή οι στόχοι είναι εξωπραγματικοί.

Όταν δεν κατορθώνουν να φτάσουν στο υπερβολικό αυτό ύψος επιτυχίας, τότε υπάρχει ο κίνδυνος απογοήτευσης, κατάθλιψης και συντήρησης της χαμηλής αυτοεκτίμησης.

7. Προσπάθειες αντιμετώπισης της χαμηλής αυτοεκτίμησης

Βλέπουμε ότι υπάρχουν διάφοροι μηχανισμοί που δημιουργούν και συντηρούν το αίσθημα χαμηλής αυτοεκτίμησης. Από την ανάλυση τους διαφαίνονται άμεσα και οι πιθανοί τρόποι αντιμετώπισής τους.

Ας δούμε μερικές σκέψεις που βοηθούν, προστατεύουν και ενδυναμώνουν την αυτοεκτίμησή μας:

1. Να χαιρόμαστε για κάθε επιτυχία μας
    
2. Οποιαδήποτε αποτυχία είναι ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα
    
3. Κάθε αποτυχία κρύβει μέσα της ευκαιρίες για νέα πρόοδο
    
4. Όταν αποτυχαίνουμε σε κάτι δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι φταίμε εμείς. Ωστόσο η ανάλυση της αποτυχίας μάς κάνει καλύτερους
    
5. Όταν κάναμε όσα σκεφτήκαμε ότι έπρεπε να κάνουμε για να πετύχουμε κάτι, αλλά δεν το κατορθώσαμε, δεν πρέπει να στεναχωριόμαστε πολύ ή να ρίχνουμε το φταίξιμο στον εαυτό μας. Θα υπάρχουν πάντα τέτοιες καταστάσεις διότι είναι αναπόφευκτες
    
6. Να εστιαζόμαστε στα θετικά των προσπαθειών μας. Να βλέπουμε τι κάναμε, τι πέτυχε και να αντλούμε διδάγματα που θα εφαρμόζουμε σε μελλοντικές μας προσπάθειες
    
7. Οι προσδοκίες μας στη ζωή πρέπει να είναι ρεαλιστικές. Να βάζουμε τον πήχη στο ύψος των δυνατοτήτων μας
    
8. Μάθετε να συγχωρείτε τον εαυτό σας, όπως πρέπει να συγχωρείτε και άλλους. Κανένας δεν είναι τέλειος και όλοι κάνουμε λάθη. Η επιείκεια και η συγχώρεση μειώνουν το στρες και την ψυχική καταπόνηση. Ταυτόχρονα δίνουν δύναμη για ένα νέο ξεκίνημα
    
9. Ας αποφεύγουμε τις απαισιόδοξες σκέψης. Ας σκεφτόμαστε με ένα θετικό, αισιόδοξο και δημιουργικό τρόπο. Έτσι καλλιεργείται μέσα μας η δύναμη για πρωτοβουλίες και καινοτόμες δράσεις, χάρις σε μια ισχυρότερη αυτοεκτίμησή μας.