Η ξαφνική, απροσδόκητη απώλεια αγαπημένων προσώπων λόγω θανάτου που μπορεί να είναι βίαιος, τραυματικός ή όχι, έχει φοβερές, επιπτώσεις στη ζωή των μελών της οικογένειας και των φίλων τους.
Τα δυστυχήματα, οι φυσικές καταστροφές, οι πτώσεις αεροσκαφών, οι αυτοκτονίες, οι δολοφονίες, οι απερίσκεπτες πράξεις άλλων ανθρώπων, είναι τραυματικές αιτίες, απρόσμενων θανάτων ανθρώπων.
Το πένθος και η θλίψη που ακολουθούν αναπόφευκτα την τραυματική απώλεια αγαπημένων προσώπων, έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ψυχικά και σωματικά, που περιπλέκουν περισσότερο την οδυνηρή κατάσταση των μελών της οικογένειας, άλλων συγγενών και φίλων των θυμάτων.
Τα συναισθήματα που κατακλύζουν την ψυχή των μελών της οικογένειας, είναι συντριπτικά, αποδιοργανώνουν τα πάντα και αφαιρούν το νόημα της ζωής. Η αναζήτηση για απαντήσεις στο γιατί συνέβηκε το αναπάντεχο ολέθριο γεγονός είναι συνεχής. Το αίσθημα ότι η ζωή είναι άδικη, ότι δεν υπάρχει καμία ασφάλεια και σιγουριά στον κόσμο, κυριεύει τον εσωτερικό τους κόσμο.
Η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου είναι το πλέον στρεσογόνο γεγονός που μπορεί να συμβεί στη ζωή κάποιου. Είναι αιτία συναισθηματικής κρίσης που μπορεί να διαρκέσει μέχρι δύο ή περισσότερα χρόνια. Στις τραυματικές απώλειες αγαπημένων προσώπων η περίοδος αυτή μπορεί να είναι μεγαλύτερη.
Τα συναισθήματα που κατακλύζουν την ψυχή, είναι πολλά. Στα αρχικά στάδια πολλοί άνθρωποι αναφέρουν ότι νιώθουν ένα είδος μουδιάσματος, απάθειας. Γρήγορα το στάδιο αυτό εναλλάσσεται με περιόδους έντονα οδυνηρών συναισθημάτων.
Παρατηρούνται συχνές, απότομες αλλαγές της ψυχικής κατάστασης. Εναλλάσσονται περίοδοι σχετικού μουδιάσματος με περιόδους δυνατού, δυσβάσταχτου ψυχικού πόνου.
Τα συναισθήματα που κυριεύουν, πληγώνουν και προκαλούν πόνο σε αυτούς που χάνουν ξαφνικά αγαπημένα τους πρόσωπα περιλαμβάνουν:
- Άρνηση
- Δυσπιστία
- Μερική απάθεια, ψυχικό μούδιασμα
- Σύγχυση
- Σοκ
- Λύπη
- Θυμός
- Ταπείνωση
- Απελπισία
- Ενοχές
- Φόβος, άγχος, αίσθημα απώλειας ελέγχου.
Επίσης η σωματική υγεία επηρεάζεται και τα ακόλουθα σημεία συμπτώματα, είναι δυνατόν να παρατηρηθούν:
- Σφίξιμο στο λαιμό, στο στήθος
- Δύσπνοια
- Ταραχή
- Αεικινησία, νευρικότητα, ανησυχία
- Δυσκολίες συγκέντρωσης και μνήμης
- Μουδιάσματα
- Ανορεξία
- Πόνος στο στομάχι
- Προβλήματα ύπνου
- Ευαισθησία στους δυνατούς ήχους
- Διαταραχές εντέρων
- Επιδείνωση ασθενειών που ήδη υπάρχουν ή ακόμη εκδήλωση νέων παθήσεων.
Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι τα μέλη της οικογένειας που πάσχουν, υποφέρουν πολύ περισσότερο στους μήνες που ακολουθούν την τραυματική απώλεια του αγαπημένου τους προσώπου.
Η μερική απάθεια και το ψυχικό μούδιασμα που ως ένα σημείο προστάτευαν στα αρχικά στάδια, δεν παρατηρούνται πλέον. Τα άτομα του περιβάλλοντος, φίλοι, συνάδελφοι και άλλοι συγγενείς που βοηθούσαν αρχικά, μπορεί πλέον να μην είναι τόσο πολύ παρόντες διότι έχουν επιστρέψει πίσω στην κανονική τους ζωή.
Με το πέρασμα του χρόνου, η συχνότητα και η ένταση των οδυνηρών σταδίων, μειώνεται. Χρειάζεται μεγάλο χρονικό διάστημα για να απορροφηθεί το σοκ της μεγάλης απώλειας και για να επέλθει μια προσαρμογή στη νέα κατάσταση.
Στις περιπτώσεις που δεν έχει επιβεβαιωθεί ο θάνατος (αγνοούμενοι) ή που δεν έχει βρεθεί το σώμα του εκλιπόντος, ο ψυχικός πόνος, η θλίψη, το πένθος γίνονται εντονότεροι. Το ίδιο συμβαίνει και όταν το σώμα του αγαπημένου προσώπου που απεβίωσε υπάρχει αλλά δεν επιτρέπεται στην οικογένεια να το δει.
Είναι πολύ δύσκολο να γίνει αποδεκτός ο θάνατος εάν τα μέλη της οικογένειας και οι συγγενείς δεν δουν το σώμα του νεκρού. Όταν το δουν συνειδητοποιούν και αποδέχονται πιο εύκολα την πραγματικότητα.
Αυτό τους βοηθά να περάσουν από τα φυσιολογικά αλλά πολύ οδυνηρά στάδια της θλίψης και του πένθους που είναι απαραίτητα για να μπορέσουν μετά από την πάροδο σημαντικού χρόνου να ανακάμψουν τουλάχιστο ως ένα σημείο.
Οι οικονομικές, νομικές και επαγγελματικές συνέπειες ενός απροσδόκητου θανάτου, περιπλέκουν τη ψυχική διεργασία του πένθους. Δυσκολεύουν τη διαδικασία ανάρρωσης. Είναι δυνατόν να είναι πηγή νέων προβλημάτων όπως για παράδειγμα απώλεια εισοδήματος που είναι απαραίτητο για τη διαβίωση της οικογένειας.
Η υποστήριξη των μελών της οικογένειας αυτών που απεβίωσαν ξαφνικά και απροσδόκητα, έχει τεράστια σημασία.
Οι φίλοι και συγγενείς πρέπει να βοηθούν όσο το δυνατό πιο πολύ και αποτελεσματικά. Μπορούν να βοηθούν στις διάφορες διευθετήσεις που πρέπει να γίνουν, να απαντούν στα τηλέφωνα, να μεριμνούν για τα παιδιά, να φροντίζουν για τη διατροφή της οικογένειας. Ακόμη στην εποχή μας, συχνά είναι αναγκαίο κάποιος να αναλαμβάνει τις σχέσεις με τους δημοσιογράφους που αναζητούν πληροφόρηση για τα γεγονότα.
Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η ανάγκη βοήθειας σε αυτούς που πενθούν, συχνά είναι μεγαλύτερη στους μήνες που ακολουθούν παρά στα αρχικά στάδια. Η συμπαράσταση, μπορεί να πάρει πολλές μορφές. Αυτοί που πενθούν χρειάζονται κάποιον ή κάποιους για να μιλούν, να εκφράζουν τα αισθήματα, τους φόβους τους. Στους μήνες που ακολουθούν το τραγικό γεγονός, ο πόνος είναι μεγαλύτερος.
Είναι σημαντικό να θυμούνται τα άτομα του περιβάλλοντος τα γενέθλια, τις γιορτές και άλλα σημαντικά, σχετικά με το αγαπημένο πρόσωπο που πέθανε. Τα μέλη της οικογένειας του, θέλουν να ξέρουν ότι οι άλλοι θυμούνται τους αγαπημένους τους που χάθηκαν.
Στα παιδιά της οικογένειας που έχασε απροσδόκητα ένα μέλος της, χρειάζεται ανάλογα με την ηλικία, ειδική προσέγγιση. Επαγγελματίες της υγείας, ψυχολόγοι, ψυχίατροι με εξειδίκευση στον τομέα αυτό, μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά.
Οι ψυχίατροι, οι ψυχολόγοι, οι ομάδες υποστήριξης, είναι σε θέση να βοηθούν αυτούς που πενθούν δεδομένου ότι έχουν εξειδίκευση, εμπειρία στον τομέα της αντιμετώπισης του πένθους λόγω απώλειας αγαπημένων προσώπων. Υπάρχουν περιπτώσεις που ο γιατρός θα κρίνει αναγκαία τη χορήγηση ψυχοτρόπων φαρμάκων.
Το πένθος είναι μια φυσιολογική ψυχική και σωματική διαδικασία που συμβαίνει στον άνθρωπο μετά την απώλεια λόγω θανάτου αγαπημένων του προσώπων. Όταν ο θάνατος προέρχεται απρόσμενα από τραυματικά γεγονότα, η οδυνηρή αυτή διαδικασία είναι ακόμη πιο δύσκολη.
Η διαδικασία και το βίωμα της κατάστασης αυτής μπορεί να διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Παρά τις ατομικές ιδιαιτερότητες, για να μπορέσει να ανακάμψει κάποιος που έχασε αγαπημένο του πρόσωπο, πρέπει να περάσει από το στάδιο του πένθους με τη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων του, αναμένοντας το πέρασμα του χρόνου που επιτρέπει συνήθως, σε ένα σημαντικό βαθμό την ανάκαμψη.
